Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1992, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 28. MARS 1992.
„Ég lék nú á píanó sem krakki og
spilaði í lúðrasveitum en það var
engin alvara í þessu fyrr en ég varð
fuliorðinn. Það er einhvern veginn
þannig að maður ákveöur ekki hvað
maður ætlar sér að verða þegar mað-
ur er orðinn stór fyrr en maður er
orðinn stór. Ég hafði lengi verið latur
að æfa mig á hljóðfæri og það var
borin von að ég yrði nokkum tíma
atvinnuhljóöfæraleikari. Ég hafði
stjórnað nokkrum kórum hér heima
og ákvað loks í kjölfar þess að fara
til Hollands og læra hljómsveitar-
stjóm. Mig langaði að sjá hvert ég
kæmist í því, ákvað að spenna bog-
ann og sjá hve langt ég gæti skotið
örinni,“ segir Guðmundur Óli Gunn-
arsson hljómsveitarstjóri.
Guðmundur Óli er sennilega yngsti
hljómsveitarstjóri landsins með próf
og framhaldsmenntun í því fagi, er á
þrítugasta og fyrsta aldursári. Guð-
mundur Óli er hlaöinn verkefnum
þessa dagana en þar er uppsetning
Ópemsmiðjunnar á óperunni La Bo-
heme í Borgarleikhúsinu, í sam-
vinnu við Leikfélag Reykjavíkur,
einna fyrirferðarmest. La Boheme
verður frumsýnd á sérstakri hátíðar-
sýningu 3. apríl en fyrsta sýningin
fyrir almenning verður 8. apríl.
Uppsetning óperunnar er hefð-
bundin, þetta er klassískt kassa-
stykki sem gerist 1830. Yfir_ 100
manns koma við sögu í La Boheme,
þar á meðal 47 manna hljómsveit, 35
manna kór, 24 í barnakór og 8 ein-
söngvarar.
Samkór
Trésmiðafélagsins
DV tókhús á Guðmundi Óla í vik-
unni til að forvitnast um hann og
þátttöku hans í uppsetningu þessar-
ar óperu.
Guðmundur Óli kom heim frá
Finnlandi fyrir mánuöi en þar hefur
hann stundað framhaldsnám í
hijómsveitarstjórn síðastliðin tvö ár.
Hann lauk prófi í hljómsveitarstjórn
í Utrecht í Hollandi 1988, kom heim
í eitt ár og fór síðan til Finnslands.
„Ég fór að stjóma kórum upp úr
1980, stjórnaði Samkór Trésmiðafé-
lags Reykjavíkur í eitt ár og síðan
Guðmundur Óli Gunnarsson hljómsveitarstjóri ásamt eins árs dóttur sinni, Hrafnhildi Mörtu.
DV-myndirGVA
Ekki setið
auðum höndum
- Þú stjórnar mikið nútímaverkum?
„Já, vegna áhuga á þeim og eins
vegna þess að við flutning slíkra
verka er oft meiri þörf fyrir stjórn-
anda, jafnvel þó um litlar hljómsveit-
ir sé að ræða. CAPUT-hópurinn er
til dæmis ekki stór en hann spilar
tónlist þar sem mikil þörf er fyrir
stjórnanda.“
Þó Guðmundur Óli sé ungur stjórn-
andi og nýkominn heim frá námi er
ekki hægt að segja að hann sitji auð-
um höndum eða hafi gert - öðm
nær. Hann stjórnaöi tónleikum með
Sinfóníuhljómsveitinni í fyrravetur
og fór með henni í tónleikaferð um
Suðurland í haust. Þá stjórnaði hann
hljómsveitinni í upptöku fyrir útvarp
á dögunum. Þá hefur hann unnið
með Kammersveit Reykjavíkur en
samstarfið með henni var fyrsta
verkefni hans með atvinnumönnum
í tónlist hér heima. Við vígslu Borg-
arleikhússins stjórnaði Guðmundur
Óli verki eftir Atla Heimi Sveinsson.
Þá er hann meðlimur í nútímatón-
listarhópnum CAPUT. Vegna 40 ára
afmælis Tónmentaskóla Reykjavík-
ur í aprfl mun Guðmundur stjórna
hljómsveit sem fyrrverandi nemend-
ur og kennarar skólans munu skipa.
Þá ætlar skólinn að setja upp barna-
óperu sem Hjálmar Ragnarsson er
að skrifa og verður hún flutt í tón-
leikaformi í Borgarleikhúsinu í.
haust en á leiksviöi haustið 1993.
„Ég hef mjög mikið að gera núna
og á næstunni, það leggst vel í mig.
Tónlistarlífið hér er ótrúlega lit-
skrúðugt miðað við stærð þjóðfélags-
ins. Það sem er sérstakt við þetta er
kannski að maður lendir nær fyrir-
varalaust í öllu mögulegu, alit frá því
að stjórna kammermúsíksveit til
þess að stjóma vinsælli óperu eftir
Puccini.“
Vitlaust hönnuð
hljómsveitargryfja
Guðmundur segir vandamál hafa
risið vegna hljómsveitargryíjunnar í
Borgarleikhúsinu. Þau hafi reyndar
verið leyst að mestu, meðal annars
Ungur hljómsveitarstjóri heldur um taumana í óperunni La Bohéme:
Mikil reynsla
ad stjóma ópem
kór Menntaskólans við Sund. Kór-
stjóm er mjög tengd hljómsveitar-
stjóm en það er hins vegar mun auð-
veldara fyrir mann að fara úr hljóm-
sveitarstjóm í kórstjórn heldur en
úr kóstjórn í hljómsveitarstjórn."
Guðmundur segist hafa stjórnað
sinfónfluhljómsveit áhugamanna í
Utrecht auk þess sem hann stjórnaði
hér heima. Þannig stjórnaði hann
Háskólakórnum í eitt ár. Hann var
eitt ár hér heima áður en hann hélt
til Finrflands. Þar segist Guðmundur
hafa náð að þroskast mjög sem
hljómsveitarstjóri.
Hjá gúrú
hljómsveitarstjóra
„í Helsinki starfaði ég undir hand-
leiðslu Jorma Panuia en hann er pró-
fessor við Síbelíusarakademíuna.
Þama nálguðust menn tónlistina
öðmvísi en ég hafði lært í Holiandi.
Finnar eiga marga hljómsveitarstjóra
og þeim hefur yflrleitt gengið mjög
vel. Skandinavía er þannig undirlögð
af finnskum stjómendum, stjómend-
um sem lært hafa hjá Jorma. Hann
er háiferður' gúrú í þessum efnum.
Undir handleiðslu Jorma lærði ég
ýmislegt sem mig vantaði eftir
strangfræðilegt uppeldi í Hollandi.
Finnarnir eu frekar drifnir áfram af
krafti og innblæstri en fræðilegum
lærdómi. Ég hafði ágætan fræðilegan
bakgrunn frá Hollandi. Kennari
minn þar var ákaflega hollenskur,
var „púritanisti" eins og Hollending-
ar eru. Það er einkennileg þversögn
í fari Holendinga sem felst í því að
um leið og þeir em mjög frjálslyndir
eru þeir einnig mjög „púritanískir".
Hefðin er mjög sterk hjá þeim og
mikiö af kenningafræðum í gangi.
Menn læra ákveðna kenningar,
ákveðna tækni, sem er nákvæmlega
svona en ekki hinsegin. Menn em
steyptir í ákveöið mót, settir fyrir
framan hljómsveit og eiga að byija
að stjórna. Samkvæmt bókinni á
þetta að virka en það vantar bara svo
margt annað.
Finnarnir em svo ólíkir, þeir em
uppfullir af hressileika og djöfulskap
og láta mann bara gera hlutina, eru
ekki með neitt röfl. Undir slíkum
kringumstæðum ná menn að vinna
mikiö með sjálfa sig og þroskast."
Fyrsta alvöru
óperuverkefnið
- Hvað kom til að þú fórst að vinna
með Óperusmiðjunni?
„Þau höfðu samband við mig og
báðu mig um að taka þetta verkefni
að mér. Síðastliðin 2-3 ár hef ég
stjórnað töluvert hér heima og þau
þekktu mig. En ég er græningi í
óperu. Það eina sem ég hef stjórnað
af ópem var þegar kirkjuópera eftir
John Speight var sett upp á síðustu
listahátíð. Það var 40 mínmútna
verk, verk sem fólk „þekkir" ekki frá
upphafi til enda og er allt annars
eðlis en La Boheme.
Þetta er í fyrsta skipti sem ég
stjórna alvöru óperu og er mjög mik-
il reynsla fyrir mig. En ég bý sem
betur fer að því að hafa komið ná-
lægt alls kyns hlutum eins og kór-
stjórn. í Helsinki hitti ég nokkra
hljómsveitarstjóra sem aldrei höfðu
staöið fyrir framan kór og satt að
segja fannst mér það svolítið skrítið."
Vaxtarverkir
Guðmundur Óli segir að óneitan-
lega fylgi því ýmsir vaxtarverkir og
ýmislegt gangi á þegar verið sé að
byggja upp fyrirbæri eins og Óperu-
smiðjuna. Hann segir Óperusmiðj-
una vera meira eins og fijálsu leik-
hóparnir, lausa við stofnanabrag.
Þar séu allir að vasast í öllu.
„En það er ekki nóg að hafa söngv-
ara, hljómsveit, leikstjóra, hljóm-
sveitarstjóra og hús til að setja upp
óperu. Það er ekki ópera. Til að skýra
þetta verður mér hugsað til píanó-
verkstæðis sem ég heimsótti oft með-
an 'ég var í Hollandi. Þar vann maður
sem hafði mjög gaman af að segja frá
því sem hann var að gera. Hann sagði
mér frá rússneskum flygli þar sem
smiðimir virðast ekki hafa verið al-
veg með á nótunum. Þeir hafi haldið
að nóg væri að hafa fina hamra, fína
strengi, fínan ramma, góðan hljóm-
botn og góða lykla til að smíða góðan
flygil.
Það væri hins vegar mesti mis-
skilningur. Þessir hlutir væru bara
hráefni sem hægt væri að gera góðan
flygil úr. Með þeim væri aðeins hálf
sagan sögð. Þessi maður eyddi heil-
miklum tíma í að nostra við að
hækka strengina í flyglinum aðeins,
forma hamrana og stilla hitt og þetta
eftir öllum kúnstarinnar reglum. Að
þeirri vinnu lokinni sagðist hann
fyrst sjá úrvalsflygil. Sama má segja
um Óperusmiðjuna, það er svo mikil
vinna eftir áður en hún getur farið
að rúlla almennilega. En það er nú
einmitt uppbyggingarstarfið sem er
svo spennandi."
með hjálp tæknimanna leikhússins.
Enginn hljóðfæraleikari hefur komið
í gryfjuna fyrr en nú og var heilmikið
mál aö koma öllum fyrir svo vel færi.
„Gryfjan hefur verið afgangsstærð
í hönnun leikhússins. Hún er í sjálfu
sér nógu stór en er mjög vitlaus í
laginu, alla vega allt öðruvísi en þær
gryfjur sem ég hef séð í leikhúsum.
Vanalega ganga gryfjurnar beint inn
undir sviðið og stjórnandinn sér því
alla hljómsveitarmeðlimi án þess að
beita sér sérstaklega. Fyrir löngu var
steyptur grunnur fyrir hringsviðið
sem gerir að verkum að gryfjan ligg-
ur eiginlega í öfugum boga út til
beggja hliða. Fyrir framan mig er
einn sellóleikari en allir hinir í
hljómsveitinni raðast eiginlega í
boga inn undir sviðið báðum megin.
Þáð er gjörsamlega ómögulegt að sjá
alla hljómsveitina í einu. Til að fá
alla hljóðfæraleikarana í sjónlínu
þurfti að byggja palla undir þá þar
sem gryfjan er frekar djúp. Síðan var
hljóðrænum vandamálum bjargað
með hátölurum, „mónitorum", í
gryfjunni, hljóöfæraleikararnir báð-
um megin í gryfjunni heyra þá hverj-
ir í öðrum. Eftir prufur virðist hljóð-
ið annars ætla að skila sér ágætlega
út í salinn og það er náttúrlega fyrir
mestu.“ -hlh