Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1992, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 28. MARS 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91)63 27 27 -.aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuðí 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Óhæfir afturhaldsmenn
Pálmi í Hagkaupi hefur gert meira fyrir íslenzka laun-
þega en samanlagðir íslenzkir verkalýðsrekendur. Hann
hefur lækkað útgjöld heimilanna og þar með bætt lífs-
kjörin í landinu. Hann og Jóhannes í Bónusi gegna nú
því hlutverki, sem verkalýðsrekendurnir valda ekki.
Með einni stefnubreytingu gætu verkalýðsrekendur
komið sér upp fyrir þá Pálma og Jóhannes í gagnsemi
fyrir félagsmenn í stéttarfélögum. Þeir gætu sett á odd-
inn kröfuna um, að ríkið hætti að láta neytendur og
skattgreiðendur borga 20 milljarða á ári í landbúnað.
Þetta gera verkalýðsrekendur ekki, enda eru þeir
önnum kafnir við að tryggja sem bezt, að ekki falli nið-
ur biðlaun til opinberra embættismanna, sem eru
einkavæddir og taka tvöfóld laun í hálft ár. Hjarta verka-
lýðsrekendanna slær nefnilega ekki hjá almenningi.
Verkalýðsrekendur bera meira að segja ábyrgð á
búvörusamningnum, sem gerður var fyrir ári og trygg-
ir 20 milljarða verðmætabrennslu á hverju ári fram til
ársins 1998. Verkalýðsrekendur tóku búvörusamning-
inn inn í þjóðarsátt sína um að hækka ekki kaupið.
Verkalýðsrekendur hafa áratugum saman verið inni
á gafli í því ferli, sem byggt hefur upp skrímslið, sem
brennir 20 milljörðum á hverju ári. Þeir hafa skipað
sæti í fimm og sex og sjö manna nefndum, sem hafa séð
um sjálfvirkan ríkisrekstur á búvöruskrímshnu.
Talan 20 milljarðar felur í sér sjálfstætt mat nokk-
urra þekktra hagfræðinga í Háskólanum og Seðlabank-
anum á tjóni þjóðfélagsins af innflutningsbanni búvöru
og af útgjöldum ríkisins til uppbóta, styrkja og niður-
greiðslna í landbúnaði og milliliðakerfi hans.
Þessir 20 milljarðar samsvara 26.000 krónum á mán-
uði á hveija ijögurra manna fjölskyldu. Þetta er her-
kostnaður heimilanna af samsæri landbúnaðarins og
verkalýðsrekenda um þjóðarsátt, sem felur fyrst og
fremst í sér frystingu á kaupi almennings.
Verkalýðsrekendur Verkamannasambandsins, Al-
þýðusambandsins, bandalags opinberra, kennara og
háskólamanna eru sammála um að neita fjögurra
manna fjölskyldunni um 26.000 króna spamað á hverj-
um mánuði. Þeir mega ekki heyra þetta nefnt.
Þegar Neytendasamtökin og einstök aðildarfélög þess
eru að byija að vakna til meðvitundar um þetta megin-
hneyksh þjóðfélagsins og farin að byija að amast við
því, bregðast reiðir verkalýðsrekendur víða um land við
á þann veg að segja sig út neytendafélagi staðarins.
Verkalýðsrekendur landsins eru afturhald, sem styð-
ur annað afturhald 1 landinu. Þeir hafa ekki minnsta
áhuga á velferð almennings, heldur á stöðu sinni í gogg-
unarkerfi, sem þeir hafa byggt upp með stjórnvöldum
og þar sem þeir leika hlutverk stjómarandstöðunnar.
Þess vegna eru verkalýðsrekendur um þessar mund-
ir að reyna að setja allt á annan endann í tilraunum til
að koma í veg fyrir, að ráðagerðir ríkisstjórnarinnar í
ríkisfjármálum og efnahagsmálum nái fram að ganga.
Þeir em að taka þátt í pólitískum menúett.
Félagsmenn stéttarfélaga bera auðvitað ábyrgð á
þessari vitleysu. Þeir hafa kosið yfir sig verkalýðsrek-
endur, sem em að leika ákveðið hlutverk í póhtískum
menúett í goggunarkerfi sljómvalda, en hafna því að
taka th hendinni í hagsmunamálum lágtekjufólksins.
Um Pálma í Hagkaupi og Jóhannes í Bónusi verður
vænn kafh í lífskjarasögu aldarinnar, en tæpast máls-
grein neðanmáls um verkalýðsrekendur líðandi stund-
ar. Jónas Kristjánsson
Síðustu forvöð
í Afganistan
Armeninn, sem Sameinuöu þjóð-
imar hafa faliö aö stjórna friðar-
viöleitni í Afganistan, Benon Sevan
að nafni, er nýkominn úr enn einni
heimsókn til afgönsku höfuðborg-
arinnar Kabúl. í aðalstöðvunum
símun í Pakistan sagði hann frétta-
mönniun að gerð yrði tilraun til að
koma á laggimar mun hraöar en
áður var ráðgert bráðabirgðastjóm
á breiðum grandvelh í landi sem
erlend hernaðaríhlutun og borg-
arastyrjöld hefur hrjáð í þrettán ár.
Ástandið er mjög ótryggt, sagði
Sevan. Væringar fara vaxandi milli
þjóðemishópanna sem hyggja Afg-
anistan og bætast við ófrið sem fyr-
ir var af pólitískum og trúarlegum
rótum. Ölliun má ljóst vera að
tíminn til að friða landið er að
hlaupa frá okkur og af hálfu SÞ
verður unnið að því að fyrri sam-
koman af tveimur, sem eiga að vera
undanfari stofnunar bráðabirgöa-
stjómar, komi saman nú í apríl.
Ráðgerður fundarstaður er Vínar-
borg.
Á þessum fyrri fundi er ætlunin
að safna saman 150 fulltrúum allra
helstu stjómmálahreyfinga, trúar-
hópa, þjóðema og ættbálka í Afg-
anistan og 1 útlegð, svo og fulltrú-
um Zahir Shah konungs sem steypt
var af stóh og fór í útlegð 1973.
Enginn á þó að vera „áberandi
áhrifamaður" og á Sevan þar við
leiðtoga stjórnarinnar í Kahúl jafnt
og foringja skæruliðahreyfmga í
Pakistan og íran.
Samkundunni er ætlað að velja
35 fuUtrúa til að kanna á sem víð-
tækastan hátt hugmyndir og áform
um framtíð Afganistans. TU þess
er ætlaður mánuður og að honum
Uðnum á að kaUa saman loya jirga,
eða hefðbundið ættbálkaþing Afg-
ana, til að taka ákvarðanir um
valdsvið og skipum hráðabirgða-
stjómar sem skal beita sér fyrir
ahnennum kosningum og greiða
fyrir heimkomu Qóttafólks.
TaUð er að sex mUljónir manna
hafi flúið Afganistan síðan ófriður-
inn þar hófst, tveir þriðju tU Pak-
istans en þriðjungur tU írans.
Skæruhernaður að minnsta kosti
níu mismunandi andspymuhreyf-
inga gegn sovésku hemámsUði og
her Kabúlstjómar hefur aðallega
verið háður frá Pakistan. Eftir
brottfór Sovéthersins frá Afganist-
an í febrúar 1989 náðu Sovétstjórn-
in og Bandaríkjasljóm samkomu-
lagi um að hætta hemaðaraðstoö
við stríðandi aðUa. Stjómir Pakist-
ans og Saudi-Arabíu héldu hins
vegar áfram að sjá andspyrnu-
hreyfingum, sem þær hugðust efla
til valda í Afganistan, fyrir fé og
vopnum.
SkæruUðar hugðugott til glóðar-
innar að sigra her Kabúlstjórnar
eftir að hún naut ekki lengur Uð-
sinnis sovéskra hersveita. Það fór
þó á annan veg. Að þrem árum
Uðnum situr NajibuUah hershöfð-
ingi enn að völdum í Kabúl. Skæra-
herirnir hafa ekki náð neinni af
helstu borgum landsins á sitt vald.
Þeir hafa Uka harist innbyrðis ekki
síður en við yfirlýsta fjandmenn.
Þar hefur verið Ulvígastur
Gulbuddin Hekmatyar, sá sem Pa-
kistanstjóm hefur stutt öðrum
fremur, og stefnir að því að gera
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
Afganistan að islömsku strangtrú-
arríki.
SUkt væri brot á afganskri um-
burðarlyndishefð í trúarefnum og
iUur bifur á valdatöku Hekmatyars
er ein af skýringunum á því að
skæraliðum hefur ekki orðið meira
ágengt en raun ber vitni. Svo varð
það ein afleiðingin af upplausn
Sovétríkjanna að stjórn Pakistans
kúventi í afstöðu tU framtíðarskip-
unar í Afganistan. Meðan Sovét-
veldið var og hét þótti Pakistönum
vænlegast að styðja myndun afg-
ansks trúarríkis sem yrði varnar-
veggur við áhrifum frá sovésku
Mið-Asíulýðveldunum suður á bóg-
inn.
Eftir að þessi lýðveldi urðu sjáif-
stæð er allt annað uppi á teningn-
um. Nú sér Pakistanstjórn í þeim
líklegt áhrifasvæöi fyrir sig sé rétt
á spUum haldið og þá er hennar
hagur að Afganistan geti orðið
tengiliður við þau en ekki tálmi
samskipta. Stjómir fyrram sovét-
lýðvelda í Mið-Asíu líta islamskar
heittrúarhreyfmgar hornauga og
Afganistan sem næst sinni gömlu
mynd verður aUt í einu keppikefli
fyrir Pakistan.
Þessi er ástæðan til að Pakistan
tók í janúar fyrir allt frekara Uð-
sinni við skæruherina sem hún
hafði fram til þess stutt af fremsta
megni. í staöinn lagöi hún sig í líma
við að beita áhrifum sínum tU
framgangs friðaráformum Benons
Sevans á vegum SÞ.
Nú er svo komið að flestar and-
spyrnuhreyfmgamar hafa falUst á
að taka þátt í að hrinda úr vör
fundaröðinni sem áður var lýst og
á að greiða fyrir friði. Hekmatyar
og hans nótar hafna þó enn þátt-
töku og taka ekki annað í mál en
reisa islamskt ríki með fulltingi
vopna sinna.
Staða NajibuUah hershöfðingja
hefur fram á hið síðasta verið ann-
ar þrándur í götu friðargerðar.
Andspymuhreyfingamar vilja
ekkert af honum vita og sjálfur
neitaði hann lengi vel að gefa fyrir-
heit um að draga sig í hlé á ein-
hverju stigi. En í síðustu viku, eftir
langan fund með Sevan og síðan
nánustu ráðgjöfum sínum, tók
Nc(jibullah af skarið. Hann lýsti
yfir í sjónvarpi og útvarpi til lands-
manna að við myndun bráða-
birgðastjórnar myndi hann af-
henda henni öll sín völd og ekki
ætla sér neitt stjórnmálahlutverk
framar.
Vafalaust hefur það rekið á eftir
Najibullah að ókyrrðar er tekið að'
gæta meðal liðsmanna hans, bæði
á stjórnmálasviði og i hernum.
Jafnframt gætir vaxandi tortryggni
meðal þjóðernishópanna sem Afg-
anistan byggja en hinir helstu eru
Púshtúnar eða Pathanar í suðri,
Tadsjikar og Úshekar í norðri og
Hazarar í vestri og um miöhálend-
ið.
Púshtúnar hafa lengst af verið
drottnandi þjóðerni í Afganistan en
á undanfornum stríðsárum hefur
landið í rauninni skipst í aðskilin
yfirráðasvæði eftir þjóðemum eða
veldi einstakra herstjóra. Á síðustu
vikum hefur komið upp ókyrrð
meðal heimavamarliðs úr röðum
Tadsjika og Úsbeka í norðri við að
þangað var sent lið Púshtúna úr
stjómarhernum. Varð það til þess
að einn herflokkurinn lagði undir
sig borgina Mazar-i-Sharif á leið-
inni frá landamærum fyrrverandi
Sovétríkja til Kabúl.
Þar með var tekið fyrir þá htlu
aðdrætti sem enn bárust þessa leið
og var þó síst bætandi á hörmungar
Kabúlbúa. Við upplausn Sovétríkj-
anna tók fyrir reglulegar birgða-
sendingar þaðan svo að hálf önnur
mihjón manna í Kabúl býr við
skort á bókstaflega öllum nauð-
synjum. Haft er fyrir satt að þegar
hafi þúsundir manna króknað eða
orðið hungurmorða í borginni í
vetur.
Götumynd frá Kabúl, höfuðborg Afganistans.