Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1992, Blaðsíða 36

56
MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1992.
Menning
Formgerðir
vitsmunalífsins
í aöfaraoröum bókarinnar segir Sigurjón Björnsson
aö skortur hafi veriö á inngangsriti um kenriíhgar
hins merka fræðajöfurs, Jean Piaget, einkum í sam-
bandi viö kennslu. Fyrri útgáfa þessarar bókar kom
út árið 1989. Segir höfundur hana fyrstu tilraun til aö
bæta úr vöntun á kynningu á kenningiun Piagets.
„Þessi tilraun er þó einungis e.k. „innanhússútgáfa"
ætluð til að létta undir í kennslu hjá sjálfum mér.“
í formála með 2. útgáfu segir Sigurjón aö hann hafi
ekki tök á að endurskrifa bókina eöa gera á henni
umtalsverðar breytingar og sé hún því gefin út óbreytt.
Höfundur segir Piaget ekki aðgengilegan höfund.
Hann riti svo þunga og torskilda frönsku að , jafnvel
þeim sem áttu frönsku að móðurmáh hefur veist erf-
itt að skilja til fullnustu.“
Hann telur að skipta mætti í grófum dráttum í þijá
þætti því verkefni að gera kenningum eða verki Pia-
gets skil.
Bókmenntir
Guðmundur G. Þórarinssor.
1) Kenningin sjálf og þær rannsóknir sem henni fylgja.
2) Uppeldis- og kennslufræðilegt gildi kenningarinnar.
Möguleikar og tilraunir til hagnýtingar.
3) Rannsóknir sem aðrir hafa gert til þess að endur-
prófa niðurstöður Piagets. Gagnrýni á kenninguna.
Síðan segir höfundur að hann fjalli aðeins um fyrsta
þáttinn og til þess að fjalla einnig um hina þyrfti mikla
vinnu. Hann bætir við hreinskilnislega:
„Þar er um að ræða vinnu sem ég er ekki reiðubúinn
að inna af hendi.“
Jean Piaget hefur fjallað á starfsamri ævi mikið um
sálræna þróun bama og uppeldi þeirra. Hann var
Svisslendingur, fæddur 1896, dáinn 1980.
Upphafið að „klíniskri" rannsóknaraðferð Piagets
var þegar hann hóf að reyna að fylgja baminu eftir
inn í hugarheim þess með óformlegum viðtölum.
Piaget er í hópi þeirra vísindamanna sem telja að í
vitsmunalegri þróun sé um þrep að ræða þar sem eitt
tekur við af öðm og það síðasta sé fullkomnast.
Kenning hans er þannig stigskipt þróunarkenning.
Hvert þróunarstig á sér sitt form og því má lýsa vits-
munalífinu sem formgerð.
í þróunarsálarfræði einkennist hver kenning af því
að lögð er áhersla á tiltekið svið sálarlífsins, s.s. vits-
muni, tilfinningar, skynjun, persónuleika, vilja o.s.frv.
Piaget hefur sérstaklega fjallað um þróun vitsmuna-
lífsins.
í fyrri kafla bókarinnar gerir Siguijón grein fyrir
rannsóknaraðferðum Piagets og hugmyndafræðileg-
um gmndvelli.
Seinni kaflinn, sem er höfuðþáttur ritsins, íjallar um
formgerðir vitsmunalifsins.
Piaget hefur sett fram skiptingu vitsmunaþroskans
í fjórar aðalformgerðir.
1. Skynbreyting sex áfangar eða þrep
2. Foraðgerðastig tveir áfangar
3. Hlutbundnar aðgerðir
4. Formlegar aðgerðir
og mun næsta algengt segir Siguijón að fylgja þess-
ari framsetningu.
Bókin tekur fyrir hverja þessara formgerða og skrá
er yfir rit Piagets og nokkur rit um Piaget og kenning-
ar hans auk heimildaskrár.
Bók þessi er í flokknum „Sálfræðirit" frá Hinu ís-
lenska bókmenntafélagi.
Hún hefur margþætt not fyrir þá sem áhuga hafa á
sálarfræði og þróun vitsmunalífsins.
Formgerðir vitsmunalifsins
Kenningar Jean Piagets um vitsmunaþroskann
Hið íslenska bókmenntafélag
Sigurjón Björnsson
2. útgáfa
133 blaðsíður
Sigurjón Björnson.
Diddú.
Diddú og
drengjakór
Tónleikar voru í Laugarneskirkju í fyrrakvöld. Þar söng Drengjakór
Laugarneskirkju undir stjórn Ronalds V. Tumer. Sigrún Hjálmtýsdóttir,
sópran, söng einsöng, Bjöllusveit Laugameskirkju lék, ennfremur Guðrún
Sigríður Birgisdóttir flautuleikari, Guðrún Másdóttir óbóleikari, og David
Knowles orgelleikari. Á efnisskránni vora jólalög eftir ýmsa höfunda frá
ýmsum löndum.
Margir ágætir barnakórar starfa hér á landi. Það er einkenni á þeim
flestum að stúlknaraddir em mest áberandi og engu líkara en strákar
njóti sín ekki fyllilega í blönduðum kórum. Það er því ágæt tilbreyting
að heyra í drengjakór. Drengjaraddir hafa sérstakan fallegan blæ sem
ekki er að finna annars staðar og er ekki hægt að kalla kórlíf vera í full-
um blóma nema drengjakór sé fyrir hendi. Drengjakór Laugarneskirkju
Tónlist
Finnur Torfi Stefánsson
mun vera sá eini sinnar tegundar hér á landi. Hann hefur starfað í þrjú
ár undir stjórn Ronalds V. Turner og er óðum að eflast og þroskast í hst-
inni.
Efnisskráin var fjölbreytt að aldri og inntaki. Sum lögin voru einfóld,
önnur gerðu meiri kröfur og virtist kórinn ekki standa sig neitt síður í
þeim. Stundum mátti finna að hreinleika og nákvæmni hjá kómum en í
öðram lögum hljómaöi hann mjög fallega. Má þar nefna til dæmis „Ó
Jesúbarn blitt“ og „Þá nýfæddur Jesú“. „María í skóginum" og „Með
gleðiraust og helgan hljóm“ var einnig vel flutt.
Bjöllukór er skemmtilegt að hafa á jólatónleikum og Bjöllukór Laugar-
neskirkju stóð sig vel á þessum tónleikum. Meðal laga sem komu vel út
í bjöllunum var „Hringja klukkumar í kvöld". Húsfyllir var í Laugarnes-
kirkju og líklega stuðlaði nærvera Sigrúnar Hjálmtýsdóttur mjög að því.
Diddú var í góðu formi og söng eins og hún ein getur. „Svo fjarri jötu“
var sérlega vel flutt. Annað tónlistarfólk komst vel frá sínu og tónleikarn-
ir í heild heppnuðust vel.
Andlát Jónasar Hallgrímssonar
- nokkrir þankar um sjónvarpsmynd þ. 27/12
Ekkert íslenskt skáld er þjóð
sinni jafn hugleikið og Jónas Hall-
grímsson; sveitapilturinn, sem orti
öðmm betur um landið sitt, blóm-
in, fuglana og stúlkuna heima. Með
kvæðum sínum söng hann sig inn
í hjörtu vandlátra landa sinna og
lifir þar enn ágætu lífi. Hann dvaldi
lengi í Kaupmannahöfn, þar dó
hann og var grafinn. Á húsinu þar
sem hann bjó, hangir nú veðraður
málmskjöldur honum til heiðurs. Á
krá nokkurri við Kóngsins Nýja-
torg sem kennt er við Hvít, hangir
teiknuð mynd af honum í hópi
drykkfelldra landa sinna.
Jónas Hallgrímsson hefur náð
þeim ódauðleika sem, flest skáld
dreymir um. Þjóðin kann eftir
haiin nokkur kvæði, hans er að
góðu getið í bókmenntasögunni,
hann á sér eirstyttu í Hljómskála-
garðinum og nafn hans hangir á
tveimur veggjum í Kaupmanna-
höfn. íslendingum þótti svo mjög
vænt um Jónas að þeir grófu upp
bein í kirkjugarðinum hans og
fluttu til íslands og settu niður á
Þingvöllum í hans nafni.
Það var vel við hæfi að íslenska
Sjónvarpið léti gera heimildarkvik-
mynd um hinstu daga skáldsins.
Sveinn Einarsson, sem nú veitir
Lista- og skemmtideild Sjónvarps-
ins forstöðu, sýndi þá víðsýni að
samþykkja handrit eftir Svein Ein-
arsson og láta þennan sama Svein
leikstýra myndinni. Ekkert var til
sparað enda er Jónas Hallgrímsson
yndislegt skáld. Hópur valin-
kunnra íslendinga ferðaðist til
Kaupmannahafnar á hinstu slóðir
skáldsins til að gera stutta en
magnþmngna mynd sem sýnd var
í Sjónvarpinu að kvöldi þess 27.
desember.
í byrjun sést hvar skáldið gengur
heim til sín, ódrukkið í þungum
þönkum frá vínstofu Hvíts. Skyndi-
lega er Jónas uppi í stiga á húsi
sínu og bústin dönsk hefðarfrú
kallar til hans. Hann svarar henni
sveittur í bundnu máli enda hefur
honum skrikað fótur. Konan fer
inn til sín en skáldið heldur til her-
bergis síns og situr þar fótbrotið
um nóttina og fer glottandi með
kvæði. Hugljúfur bamakór styttir
honum stundir og syngur eitt lag.
Sjónhverfingar í diskóstíl verða í
glugga. Um morguninn er honum
ekið á spítala í hestvagni. Þar hgg-
ur hann í hreinu rúmi og les sér
til skemmtunar eina græna bók og
aðra brúna meðan hann bíður
dauða síns. Muldrandi hjúkmnar-
hð bæði kemur og fer. Á banabeði
sínum lætur hann hugann reika til
íslands, fer með kvæði og drekkur
te. Landiö brosir við honum í
glampandi sólskini við undirleik
dapurlegs sellóleikara. Síðan fær
hann einkennhegt flog út á hhð og
aftur á bak og er þar með örendur.
Sama dag hittast nokkrir sam-
kvæmisklæddir menn á vínstofu
Hvíts og draga upp úr fórum sínum
gömul bréf og lesa hver fyrir ann-
an. Jónas sjálfur syngur „Hættu
að gráta hringaná" við mikinn
fógnuð mannanna. Einn þeirra fer
með ísland, farsælda frón ásamt
drukknum skeggjuðum manni sem
enginn veit hver er. Kannski er þar
kominn Skugga-Sveinn í dular-
gervi á flótta frá byggðamönnum.
I myndarlok renna lendur Sjálands
og heiðar íslands saman undir fag-
urri mannlýsingu af skáldinu
fahna.
Við gerð þessarar myndar er fylgt
lýsingu Konráðs Gíslasonar á
dauðdaga skáldsins. Er það vel.
Óþjóðhollir menn hafa á síðustu
tímum flett í gömlum sjúkraskýrsl-
um og fengið þaöan aðra mynd. Þar
stendur að Jónas hafi verið fár-
sjúkur í óráði allan tímann á
sjúkrahúsinu. Sömu menn segja
hann hafa dottið dmkkinn í stigan-
um forðum. Myndin kveður þessa
rógbera í kútinn. Konráð Gíslason
var vinur skáldsins og að sjálf-
sögðu mun betri heimild en dansk-
ir læknar. Allir vita að Danir hafa
ahtaf haft horn í síðu íslendinga.
Það var þeim hkt að ljúga því upp
á þjóöskáldið Jónas Hallgrímsson
að hann hefði dáið úr hehabólgu,
bijósthimnubólgu og blóöeitrun
með delirium tremens. Krufninga-
skýrslur Dana segja að skáldið hafi
haft mikla fitihifur sem ber vott
um mikla drykkju fram í andlátið.
Slíkar sagnir eiga íslendingar ekki
að hlusta á. Jónas dó með bros á
vör eftir áð hafa rennt niður síö-
asta tesopanum enda var þá bók-
inni lokið sem hann hafði lesið um
nóttina.
Það er óskandi að íslenska Sjón-
varpið veiti fleiri innanbúðar-
mönnum sínum og stjórnendum
tækifæri th að leikstýra þáttum og
semja handrit. íslensk dagskrár-
gerð er fátæk að veraldlegum sjóð-
um og hefur einungis ráð á vönd-
uðu efni. Vonandi verður framhald
á svoha þáttum um íslenskar hetju-
sagnir. Næst gæti Sveinn Einars-
son farið með flokk manna th að
mynda síðustu daga Þormóðs Kol-
brúnarskálds á Stiklastöðum í Nor-
egi. Þormóður brást bæði vel og
karlmannlega viö dauða sínum
eins og Jónas, fór með vísur og
glotti við tönn þó að ör stæði hon-
um í hjartastað.
íslenska þjóöin þarf á hetjum að
halda á þessum tímum kreppu og
bölmóðs; mönnum sem verða vel
við dauða sínum og láta sér ekki
bregða þó læknar séu að gera að
opnu beinbroti. Slíkir menn æmta
hvorki né skræmta undan skatta-
hækkunum, gengisfelhngum og
alls kyns óáran. í harðnandi árferði
ber brýna nauðsyn th að draga upp
fleiri hetjusagnir og gera um þær
sósíal-realistiskar myndir. Fáa
menn veit ég hæfari en einmitt
Svein Einarsson th að meta hand-
rit eftir Svein Einarsson og gefa
Sveini Einarssyni tækifæri th að
spreyta sig fyrir þessar fáu krónur
sem Lista- og skemmtidehd Sjón-
varpsins hefur th ráðstöfunar.
Þökk sé Sjónvarpinu fyrir yndis-
lega kvöldstund.
Óttar Guðmundsson læknir