Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1994, Síða 10

10
LAUGARDAGUR 4. JÚNl 1994
Sjómannadagurinn er á morgun:
- segir Reynir Traustason sjómaður sem gafst upp á heimabæ sínum, Flateyri, og flutti til Þorlákshafnar
„Ég hef verið búsettur á Flateyri
í 35 ár og hefði verið þar áfram ef
hægt væri. Það var ekkert annað
fyrir mig og fjölskyldu mína að
gera nú en yfirgefa húsið og flytja
burt,“ segir Reynir Traustason, út-
gerðarmaður á Flateyri, sem nú
hefur rifið sig upp frá æskustöðv-
unum og flutt til Þorlákshafnar.
Ástæða þess er ástandið á Vest-
fjörðum. „Ég er búinn að vera á sjó
frá því ég var tólf ára gamall, er
núna fertugur, og er enn að furða
mig á af hverju ég valdi mér þetta
lífsstarf. Þegar maður var kominn
á sjóinn lá beinast við að læra eitt-
hvað í því fagi og ná sér í hærri
hlut. Ég fór ekki af hugsjón í Stýri-
mannaskólann heldur af hag-
kvæmnissjónarmiðum," segir
Reynir sem mun halda upp á sjó-
mannadaginn á morgun á nýju
heimili í Þorlákshöfn þar sem hann
nú gerir út bát sinn á humar.
„Eg man þegar ég fór túr með
Gylli frá Flateyri í einu fríi meðan
ég var í námi og við fengum 100
tonn af þorski á sjö klukkutímum.
Núna þykir gott að fá 100 tonn á
viku. Maður var farinn að fmna
rækilega fyrir þessari niðurtaln-
ingu endalaust. Ég hætti á togara
fyrir einu og hálfu ári og ástæða
þess var sú að ævintýrin voru úti.
Þessi mok sem við þekktum hér
áður fyrr voru úr sögunni. Manni
leiddist þetta orðið,“ segir Reynir
og riijar upp rosalegt fiskirí sem
þekktist á togurunum hér áður
fyrr. „Þá sváfu menn ekki heilu
sólarhringana vegna þess hversu
mikið var að gera. Gósentíðin er
búin,“ segir hann.
Togararnirfamir
„Skip sem veiddu á Vestfjörðum
voru með um fimm þúsund tonna
afla á ári en eru í dag með í mesta
lagi eitt þúsund tonna kvóta. Þaö
segir sig sjálft að þetta getur ekki
gengið. Vestfirðingar hafa heldur
ekki sótt í utankvótategundir
vegna þess að þeir eiga ekki nógu
stór skip. Vestan Djúps eru allir
ísfisktogarar farnir - ekki einn ein-
asti eftir. Hér áður skiluöu vest-
firskir sjósóknarar hámarks af-
rakstri. Þetta voru annálaðir fiski-
menn sem voru á þessum skipum
en fyrirtækin náðu því miður ekki
að nýta sér þessa gósentíð til mögru
áranna. Þegar illa árár, eins og t.d.
hjá Hjálmi á Flateyri er togarinn
seldur. Skip sem var búið að bera
að landi 30-A0 þúsund tonn. Sjó-
menn um borð heyrðu það í útvarp-
inu þegar þeir voru á leiö í land
aö það væri búið að selja togarann.
Þeir höfðu ekki hugmynd um að
þeir væru orðnir atvinnulausir. í
því tilfelh var verið að hengja bak-
ara fyrir smið. Það er hroðalegt
fyrir Vestfiröinga að vera meö
toppsjómenn en síðan er það eitt-
hvað í landi sem klikkar. Það hefur
enginn áhuga á aö fjárfesta í frysti-
húsi á Flateyri - áhuginn snýst um
skip og veiðiheimildir. Það varð
hrun á Flateyri á tveimur árum,
fyrst var togarinn seldur en sex
mánuðum síðan töldu menn að allt
væri komið í jafnvægi og búið að
minnka skuldir. Mönnum var talin
trú um að allt væri í lagi. Síðan gerð-
ist það átta mánuðum síðar að gefln
var út tilkynning um að Hjálmur
væri hættur fiskvinnslu. Fólkið varð
miög undrandi á þeim fréttum. Ann-
Reynir Traustason hefur verið sjómaður frá því hann var tólf ára gamall og nær alla tíð búið á Flateyri. Nú
hefur hann gefist upp á þeim landsfjórðungi og er fluttur með fjölskylduna til Þorlákshafnar.
DV-mynd Brynjar Gauti
að fyrirtæki á staðnum yfirtók þá
reksturinn en íbúar á Flateyri voru
mjög undrandi á öllu þessu.
Ákall um peninga
Staðan í dag er í rauninni sú að
hluti Vestfirðinga gerir út á opin-
bera aðstoð. Það er hringt í Byggða-
stofnum og beðið um pening og það
er sífellt ákall um peninga. Allir
þekkja 300 milljón króna Vest-
fjarðaaðstoðina sem skipti engu
máli til eða frá. Ég get fullyrt að
hinn almenni íbúi á Vestfjörðum
hefur óbeit á þessu. Ég segi og
margir taka undir það; þetta er
ekki Vestfirðingum samboðið.
Vitaskuld er mikið að og kvótakerf-
iö hefur vissulega unnið gegn þess-
um landsfjórðungi. Ákveðinn hóp-
ur á Vestfjörðum hefur talað fyrir
því að það verði tekinn upp auð-
lindaskattur og þá sitja allir við
sama borð. Þá munu sægreifarnir
veiða á sömu forsendum og hver
annar. Ef tekinn yrði upp auðlinda-
skattur þá kostar bara ákveðna
upphæð að sækja hvert kíló úr sjó
og þeir peningar renna til samfé-
lagsins. Þessu hafa ákveðin öfl
hafnað. Sérstaklega menn í sjávar-
útveginum sem eiga kvóta og geta
selt hann og leigt og grætt á því.
Að mínu mati er auðlindaskattur
það langskásta á eftir sóknarstýr-
ingu því þá eru allir jafnir."
Reynir segist hafa greitt milljón
í auðlindaskatt fyrstu tvo mánuði
ársins. „Máliö er að þessi milljón
rann ekki í ríkiskassann heldur til
einhverra sem eru handhafar auð-
lindarinnar. Það eru einhverjir
sem aka um á dýrum bílum og
hafa nóg fyrir sig og sína. Þeir þéna
vel á að selja veiðiheimildir sem
þeir fengu kannski í arf frá feðrum
sínum sem voru staddir á góðum
punkti þegar kvótanum var úthlut-
aö árið 1983.“
Sportveiói á þorski
Reynir segir að sjómenn fái 71
krónu fyrir kíló af þorski úr sjó.
„Þá eru sjómenn búnir að leggja
fram vinnuna, bátinn og mann-
skap, ohu og fleira. Þaö eru dæmi
um það núna að veiðileyfi séu seld
á 78 krónur kílóið af þorski eða sjö
krónum meira en útgerðarmaður-
inn fær fyrir hann. Ég hef ekki efni
á þessu og á lítinn kvóta. Mér finnst
því betra að hætta þorskveiðum og
snúa mér að öðru. Eg get alveg eins
staðið við hliðina á Sverri Her-
mannssyni í laxveiöiá og eytt pen-
ingum í það eins og að stunda
sportveiðimennsku á þorski," segir
Reynir.
„Þá er ég búinn að skýra út hvers
vegna ég hætti fyrir vestan og flutti
í Þorlákshöfn," bætir hann við.
„Við höfðum ekki vinnu nema einn
og hálfan mánuð á ári í frjálsum
veiðum, steinbít. Þorskveiðar eru
út úr myndinni og það þýðir að ég
var verkefnalaus. Þess vegna hefur
fjölskyldan tekið sig upp og flutt,"
segir hann. „Tækifærin eru miklu
meiri í Þorlákshöfn fyrir bát af
minni stærð eins og í humri og
rækju."
Reynir er kvæntur Halldóru
Jónsdóttur og eiga þau íjögur börn.
Hann segir að öll íjölskyldan hafi
verið sátt við flutninginn enda séu
fleiri möguleikar varöandi skóla-
nám bamanna á suðvesturhorn-
inu. Einbýlishús upp á rúma 250
fermetra sem Reynir byggði á
góðæristímunum var skilið eftir
með skuldunum einum enda er það
óseljanlegt. „Viö reyndum að selja
húsið en það var hlegiö að okkur.
Okkur voru boðnar sex milljónir
fyrir húsið sem myndi kosta um
tuttugu milljónir ef það væri í
Reykjavík. Þær sex milljónir hefðu
ekki einu sinni dugað fyrir skuld-
um,“ segir Reynir og bætir við í
lokin: „Viö gengum út úr þessu
húsi með fullri reisn.“