Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1995, Qupperneq 14

14
MÁNUDAGUR 27. MARS 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)563 2700
FAX: Auglýsingar: (91 )563 2727 - aðrar deildir: (91 )563 2999
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 150 kr. m/vsk. - Helgarblað 200 kr. m/vsk.
Yfirlækninum sagt upp
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra hefur veitt Júl-
íusi Valssyni, tryggingayfirlækni hjá Tryggingastofnun
ríkisins, lausn frá starfi. Uppsögnin er byggð á áhtsgerð
ríkislögmanns sem telur að læknirinn hafi gert sig sekan
um refsiverðan verknað sem varði stöðumissi. Þessa
ákvörðun ráðherrans vefengir Júlíus og hyggst leita rétt-
ar síns og fá hana ógilta.
Málsatvik eru þau að Júlíus starfaði á vegum Trygg-
ingastofnunar og hafði þar tekjur frá tryggingafélögum
vegna örorkumats sem hann gaf ekki upp í fyrstu. Þar
fylgdi Júlíus fordæmi annarra lækna sem sinntu sam-
bærilegum störfum og öllum er í fersku minni. Fyrrver-
andi tryggingayfirlæknir haföi gerst sekur um skattsvik
og var á endanum dæmdur til refsingar vegna skattsvika
en honum var hins vegar aldrei vikið úr starfi og fyrrver-
andi tryggingamálaráðherra treysti sér ekki til þess af
lagalegum ástæðum, eftir því sem hann upplýsti á sínum
tíma.
Málsbætur Júlíusar eru þær að hann gaf upp tekjur
sínar eftir að rannsókn hófst á skattframtölum trygginga-
læknanna og hann hefur greitt skatta og sektir vegna
þeirra tekna sem hann haföi ekki gefið upp frá fyrri tíð.
Það hefur hins vegar ekki afstýrt opinberri málsókn á
hendur honum og allt er þetta tahð valda því að Júlíus
hafi brotið af sér í starfi og réttlæti uppsögn úr starfi.
Hér verður vitaskuld ekki lagður neinn dómur á
meinta sekt læknisins en hitt er athyghsvert hversu ráð-
herra gengur afdráttarlaust fram í málinu og ákvörðun
um uppsögn er breyting frá fyrri afstöðu fyrri ráðherra
sem treysti sér aldrei til að ganga svo langt. Enginn vafi
er á því að öh sú mikla umræða og athygli sem mál trygg-
ingalæknanna olh á síðasta ári hefur átt sinn þátt í af-
stöðu núverandi tryggingaráðherra.
Þetta mál er ekld einvörðungu lagalegs eðhs. Það er
einnig af siðferðhegum toga og hefur tvímælalaust for-
dæmisgildi í fór með sér. Hér er sem sagt mörkuð sú
stefna að opinber starfsmaður sem gegnir ábyrgðarmiklu
starfi geldur fyrir það með stöðu sinni að hann hafi af
ásetningi látið undir höfuð leggjast að telja fram réttar
tekjur; hann hafi vísvitandi gert tilraun til skattsvika.
Jafnvel þótt sök hafi verið viðurkennd og gjöld til hins
opinbera gerð upp að fuhu kemur það ekki í veg fyrir
brottrekstur úr staríi.
Hér er ráðherra að herða kröfur og beita refsingu sem
stjórnvöld hafa aha jafna ekki beitt. Júhus Valsson er
fómarlamb nýrrar siðvæðingar sem út af fyrir sig er
ekki hægt að gagnrýna. Það er vissulega lofsvert ef ráð-
herrar ganga fram fyrir skjöldu og setja strangar siðferði-
legar kröfur gagnvart stjómendum í opinberum stofnun-
um. Brottvikning Júlíusar hlýtur hins vegar að hafa það
í fór með sér að það sama gangi yfir aðra þá í framtíð-
inni sem hggja undir sambærilegum sökum og storka
siðferðinu. Það sama hlýtur og að ghda um ráðherrana
sjálfa enda þótt uppsagnir þeirra verði að bera að með
öðrum hætti af skiljanlegumn ástæðum. Ráðherrar verða
settir undir sömu siðferðhegu mæhstikuna og þeir nota
á undirmenn sína.
Að þessu leyti markar ákvörðun ráðherra um að veita
tryggingayfirlækni lausn úr starfi tímamót í íslenskri
stjómsýslu. Almenningur getur átt von á því að siðferðis-
brestir, gamlar syndir, spilhng í stjómkerfinu, vafasamar
stjómvaldsaðgerðir eða vítavert gáleysi í opinberri um-
sýslu leiði af sér mannaskipti í ljósi þeirra ströngu krafna
sem gerðar em um atferli og athafnir manna í ábyrgðar-
störfum. EhertB.Schram
Gleypir fólk við
trðllalygum?
Hin forna þjóðtrú er að sjálf-
sögðu hluti íslenskrar menningar.
í þjóðtrúnni birtast misvel grund-
aðar hugmyndir almennings eins
og þær hafa mótast í aldanna rás.
íslendingar hafa án efa kastað
sínum fornu þjóðtrúargrillum og
láta þjóðfræöingum eftir að rýna í
þær. En er þar með sagt að þjóðin
sé laus við hjátrú og hindurvitni
eða forðist trúgirni? Varla mun svo
vera. Mun sönnu nær að unnið sé
að því að móta nýja þjóðtrú, sem
að sínu leyti er engu betur grund-
völluð en margt af misskilningi
fortíðar. Hin nýja þjóðtrú birtist,
sem hin gamla, í ranghugmyndum
um lífið og tilveruna, lituðum fá-
fræði og fordómum.
Hugsýki
Einn angi nýju þjóðtrúarinnar er
sú sannfæring að Island sé fátækt-
arland, hér búi fólk við bágan efna-
hag og vond lífskjör. Ef svo er verð-
ur það ekki séð með berum augum.
Þá er það útbreitt í þjóðtrúnni að
halda því fram að Island sé lág-
launaland og auk þess „dýrasta
Jand í heimi“.
Hvort tveggja er rangt. Heildar-
launareikningur íslenska þjóðar-
búsins er síður en svo lægri en
gerist í öðrum iönvæddum þjóðfé-
lögum. Almennar nauðsynjavörur
- tíðkanlegar í landinu og skoðað í
heild - eru yfirleitt sambærilegar
að verði hér á landi og í nágranna-
löndum. Það sem tapast á einni
vöru vinnst á annarri.
Sjónhverfing matarkörfupólitík-
urinnar breytir ekki þeirri stað-
reynd. En af henni er sprottin sú
þjakandi samanburðarhugsýki,
sem lagst hefur á margan íslend-
KjaUariim
Ingvar Gíslason
fyrrv. menntamálaráðherra
inginn, sligandi ótti við að þeir beri
minna úr býtum en aðrar þjóðir
og lifi við verri kjör. Þó er „matar-
karfa“ afstætt hugtak, engin föst
stærð.
Launamál á íslandi eru að vísu í
ólestri, en ekki vegna þess hversu
launasneiðin er lítil af þjóðarkök-
unni. Ráðamenn vinnumarkaðar
og íslendingar í heild ættu frekar
að leiða hugann að því hvernig á
því stendur að verklag og vinnutil-
högun atvinnuveganna er með
þeim hætti að eðlileg vinnuafköst
nást ekki með skaplegum vinnu-
tíma. Vinnutími hér er of langur.
Hvað veldur? Auk þess eru hús-
næöismál á íslandi illa skipulögð,
húsnæðiskostnaður úr öllu hófi,
enda almenn viðhorf í þeim málum
óraunsæ.
Útópíukenningar
Óprúttnir pólitíkusar, sem stefna
að því að ísland gangi í ESB, beita
nú því örþrifaráði í málefnafátækt
sinni að spila á samanburðarhug-
sýkina. í hennar nafni reyna þeir
að fá kjósendur til að trúa þeirri
tröllalygi að nauðsynjavörur lækki
í verði um 30-40% við aðild að Evr-
ópusambandinu.
Þessir menn skírskota ekki til
heilbrigðrar dómgreindar fólks.
Þeir treysta því aö þjóðtrúin um
hátt vöruverð á íslandi, ímyndunin
um sæluríki víns og rósa í Evrópu,
skapi hljómgrunn fyrir boðskap
þeirra. Er hugsanlegt að fólk gleypi
útópíukenningar á upplýsingaöld,
gíni við pólitískum tröllalygum?
Ingvar Gíslason
„Almennar nauðsynjavörur - tíðkan-
legar í landinu og skoðað í heild - eru
yfirleitt sambærilegar að verði hér á
landi og 1 nágrannalöndunum. Það sem
tapast á einni vöru vinnst á annarri.“
Skoðanir annarra
Viðskiptavinir olíufélaganna
„Til skamms tíma gátu Olíufélagið, Skeljungur og
Olís ekki keppt sín á milli eins og önnur fyrirtæki.
Löggjafinn kom í veg fyrir það. Það kann vel að vera
að líf stjórnenda og eigenda þessara fyrirtækja hafi
verið þægilegra fyrir vikið og afkoman kannski stöð-
ugri, en líkt og alltaf þá voru það neytendur og við-
skiptavinir ohufélaganna sem sátu eftir með sárt
ennið.“ Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 22. mars.
Atvinnufrelsi fyrir bændur
„Miðstýring HaUdórs Blöndals leiðir til vaxandi
fátæktar bænda, fjárausturs úr vösum skattgreið-
enda og óþolandi hás verðlags fyrir neytendur...
Alþýðuflokkurinn vill afnema kvótakerfið í landbún-
aði. Samhliða því að beingreiðslur til bænda yrðu í
formi búsetustuðnings í stað þess að tengjast fram-
leiðslumagni eöa stærð búa. Með þessu móti yrði
bændum tryggt ákveðið afkomuöryggi, en þeir ráði
síöan sjálfir hvað þeir framleiöa, hversu mikið og á
hvaða verði.“ Úr forystugrein Alþbl. 24. mars.
Ollufélögin og örlögin
„Örlögin hafa valið íslensku olíufélögin til að verða
fyrstu fórnarlömb erlendu samkeppninnar í þessari
lotu. Olíufélögin hafa áratugum saman haft steinbíts-
tak á markaðnum og aðrir hafa ekki náð að fóta sig
í olíusölu. Leikur kattarins að músinni hefur snúist
við og nú eru íslensku olíufurstarnir í hlutverki
músarinnar en kötturinn kemur aö utan... Olíufé-
lögin og önnur stór fyrirtæki verða aö hafa þetta í
huga. Þau eiga ekkert inni hjá íslensku þjóðinni og
allra síst gömlu einokunarfélögin. Nútíma þjóðfélag-
ið lætur jafnt yfir stórfyrirtækin og smáreksturinn
ganga þegar í harðbakkann slær.“
Ásgeir Hannes Eiríksson í Tímanum 24. mars.