Þjóðviljinn - 14.02.1981, Blaðsíða 4

Á s'tDA — ÞJÚÐVILJÍNN Helgiti Í4,— 15. febrúar 1981
STJÓRNMÁL Á SUNNUDEGI
SIGURJÓN PÉTURSSON,
forseti borgarstjórnar skrifar:
Reykjavík er ekki ^
,, skattpíningarbær ”
Á þessum. vetri hefur
Sjálfstæðisflokkurinn haf-
ið töluverða áróðursher-
ferð til undirbúnings næstu
borgarstjórnarkosningum.
Fyrsti liður í þeirri herferð
var að setja út í kuldann þá
menn sem leiddu síðustu
kosningabaráttu, þegar
flokkurinn tapaði áratuga
meirihlutaaðstöðu.
Fyrrverandi borgarstjóra,
Birgi ísl. Gunnarssyni, var af
mikilli kurteisi „sparkaö upp”.
Hann var kjörinn á þing og sióan
látinn vikja úr borgarráði og lofa
þvi að hætta eftir þetta kjörtima-
bil.
Fyrrverandi forseta borgar-
stjórnar, Ólafi B. Thors, var hins
vegar bara sparkað og hann hefur
þegar gefið yfirlýsingu um að
hann muni hætta eftir þetta kjör-
timabil.
Þriðji efsti maður á lista
flokksins viö siöustu kosningar
var hins vegar ekki eins
auðveldur viðfangs, Albert
Guðmundssyni verður ekki
Þaö veröur aðteljast mikil ósanngirni ef ekki ósvffni aö fullyröa aö Reykjavik skeri sig úr meö há gjöld
á einstaklinga en þaö er eins og menn muna höfuöádeiluefni hins nýja leiötoga Sjálfstæöisflokksins i
borgarstjórn.
auðveldlega sparkað, hvorki upp
eða niöur né heldur til hliðar.
Albert hefur sýnt og sannað
bæði i kosningum og prófkjörum
innan flokksins aö hann á þar
traust fylgi sem fylgir honum
fremur en flokknum ef þar skilur
einhvern tima á milli. Þetta vita
flokksbræður hans og umgangast
hann þvi með þeirri virðingu, sem
óttinn einn getur skapaö. Albert
hefur þegar gefið yfirlýsingu um
að hann verði i kjöri við næstu
borgarstjórnarkosningar og
óhjákvæmilega mun það valda
hinum nýja leiðtoga fiokksins i
borgarmálum miklum erfiðleik-
um við að ná þeim geislabaug
persónudýrkunar, sem talinn hef-
ur verið nauösynlegur hverju
borgarstjóraefni flokksins.
Nýi foringinn, Davið Oddsson, á
þvi tvimælalaust erfitt verk fyrir
höndum. í fyrsta lagi þarf hann
að öðlast tiltrú sem alvöru
stjórnmálamaður, en það getur
reynst honum erfitt, þvi maður-
inn er þjóöfrægur grinisti og á
sem slikur ákaflega erfitt með að
ræða jafnvel hin alvarlegustu mál
án þess að reyna að vera svolitið
fyndinn um leið. Hitt veröur hon-
um þó vafalaust erfiðara.en það
er að sigra i væntanlegu prófkjöri
flokksins og fá þannig viðurkenn-
ingu á forystu sinni. Albert
Guðmundsson gæti reynst honum
skeinuhættur i prófkjöri og flest-
um er i fersku minni aö jafnvel
formaður Sjálfstæðisflokksins
varð að lúta i lægra haldi fyrir
Albert i prófkjöri.
Ný slagorð með
nýjum herrum
En það er ekki aðeins aö Sjálf-
stæöisflokkurinn i borgarstjórn
hafi skipt um leiötoga. Gömlu
ádeiluatriðin á núverandi
meirihluta hafa verið lögð til
hliðar eitt af öðru og ný smiðuö i
staðinn.
Glundroöakenningin er þannig
næstum alveg hætt að heyrast
rema hvað Birgir ísleifur heldur
enn dauðahaldi i hana enda
innprentuð i manninn i áratugi og
þvi þykist hann merkja
„heiftarlegan ágreining” innan
meirihlutans um fjölmörg mál.
Kenningin um að vinstri menn
kunni ekki að stjórna fjármálum
og aðþeir muni koma borgarsjóði
á hausinn á örstuttum tima ér
einnig alveg gleymd i málflutn-
ingi Sjálfstæðismanna og þeir eru
alveg hættir að tala um góða búiö
sem þeir skildu eftir á miöju ári
1978, sem skuldaði raunar um tvo
miljarða gamalla króna þá (um
6—7 miljaröa g.kr. nú) og átti enn
ógreiddan kosningavixil frá árinu
1974.
öll gömlu slagorðin eru þannig
orðin ónýt og þvi verða þau að
vikja meö gömlu foringjunum.
Nýi foringinn kemur með ný slag-
orð.
Tvö af þeim heistu og þau sem
ég ætla aö gera að umræðuefni
hér eru að nýi meirihlutinn hafi
hækkaö alla skatta eins og hann
mögulega getur og stjórni með
skattpíningu að markmiði og svo
hitt að i raun hafi ekkert breyst i
borginni við það aö skipt var um
meirihluta.
Seinna slagorðið minnir
óneitanlega á karp barna þar sem
eitt segir viö annað: ,,Ég hefði
getaö gert þetta alveg eins vel og
þú,” en slikt heyrir maður stund-
um þegar eitt barn öfundar ann-
að.
Hvers vegna
auknir skattar?
Ekki þarf aö deila um þaö aö
núverandi borgarstjórnar-
meirihluti hefur hækkað skatta
bæði á einstaklinga og atvinnu-
rekstur. Það hefur hann gert, —
en hvers vegna?
I fyrsta lagi vegna þess að
siðustu árin i stjórnartið Sjálf-
stæöisflokksins dugöu tekjur ekki
fyrir nauðsynlegustu útgjöldum
(og voru þó framkvæmdir i al-
geru lágmarki) eins og sést best á
gifurlegri skuldasöfnun eins og ég
gat um áðan.
I öðru lagi vegna þess aö
stööugt er veriö að auka þjónustu
við borgarbúa i formi nýrra
stofnana sem kalla á aukinn
rekstarkostnaö. Sem dæmi um
það má nefna sjö nýjar dag-
vistarstofnanir, tvö ný dvalar-
heimili fyrir aldraöa, nýtt æsku-
lýösheimili, nýja sundlaug, nýja
skóla, nýjar heilsugæslustöðvar
og þannig mætti lengi telja.
Auðvitað kalla þessar nýju
stofnanir á aukiö fjármagn úr
hinum sameiginlega sjóði en þær
skila borgarbúum aftur betri
þjónustu og jafna lifskjör i borg-
inni.
1 þriöja lagi hefur veriö aukið
umtalsvert það fjármagn sem fer
i uppbyggingu i borginni, þ.e. til
framkvæmda eins og ég mun
vikja aö siðar.
í fjóröa lagi er nauösynlegt að
hafa þaö i huga að nær allir tekju-
stofnar sveitarfélaga eru óverö-
tryggðir og miðast við tekjur
næstliöins árs. I veröbólgu sem er
á milli 50 og 60% á ári þá rýrna
gjöldin mjög verulega að verð-
mæti. Þótt lagt sé á 11.88% útsvar
er það lagt á tekjur ársins á
undan og er þvi i raun ekki nema
um 7% af tekjum þess árs sem út-
svarið er gr^itt á.
011 þessi atriði er nauösynlegt
aö hafa I huga þegar talað er um
hækkaða skatta.
í hvað fara gjöldin?
Þegar bornir eru saman skatt-
ar i einu sveitarfélagi við skatta i
öðru, þá verður að taka tillit til
margs og þó alveg sérstaklega
hvaö ibúarnir fá i staðinn fyrir
gjöldin.
Þannig er með öllu óraunhæft
aö bera saman skatta I þéttbýli,
þar sem allir greiða sameiginlega
af sköttunum þjónustu eins og
götur, gangstéttir, holræsi,
leikvelli, samgöngutæki o.fl.,við
t.d. dreifbýlishrepp þar sem
hvert heimili fyrir sig veröur að
mestu aö sjá sér sjálft fyrir
framangreindri þjónustu og þvi
að sjálfsögðu að greiða hana
beint.
Reykjavik hefur mikla sérstöðu
meöal sveitarfélaga landsins
vegna stærðar sinnar og þeirrar
miklu þjónustu sem hún veitir
ibúunum.
Þó er fróðlegt aö bera saman
álagningarreglur i Reykjavik
við aðra kaupstaði lands-
ins. Til samanburðar tek ég
útsvör og fasteignagjöld, sem eru
mikilvægustu tekjustofnar
sveitarfélaganna og þeir sem
lagðir eru á einstaklinga, enda
álagningarreglur annarra tekju-
stofna svo margbrotnar að
samanburður er mjög erfiöur.
A meðfylgjandi töflu, eru allir
kaupstaðir landsins, 22 að tölu.
Til skýringar vil ég taka fram að
fasteignaskattar A eru skattar á
ibúðarhús en B á atvinnuhúsnæöi.
Minus fyrir framan tölu þýðir að
veittur er afsláttur frá gjaldskrá.
Alagning útsvars og fasteignaskatta
i kaupstöðum árið 1980:
(Jtsvör Fasteignaskattar álag
% A B
1. Akranes . . . 0 0
2. Akurevri 25 25
3. Bolungarvik 25 25
4. Dalvik 25 25
5. Eskif jöröur 0 25
6. Garöabær .... 11,0 0 0
7. Grindavfk .... 12,1 0 0
8. Hafnarfjörður .... 11,55 4-10 0
9. Húsavik 0 0
10. tsafjörður 0 10
11. Kefiavík 0 0
12. Kópavogur. 10 15
13. Neskaupstaöur 25 25
14. Njarövik 0 0
15. Ólafsfjöröur 12,1 25 25
16. Reykjavik 11,88 0 25
17. Sauðárkrókur 18 18
18. Selfoss 25 25
19. Seyðisfjöröur 10 10
20. Seltjarnarnes 10,5 -r 20 0
21. Siglufjörður 12,1 20 25
22. Vestmannaeyjar 11,55 25 25
Hærri útsvör í 13
kaupstöðum, hærri
fasteignaskattar í 11
Þessi tafla leiðir i ljós að 13
kaupstaðir innheimta hærra
útsvar en Reykjavík,2 eru meö
sömu álagningarprósentu og 6
eru meö lægri álagningu en
Reykjavik.
Ef borin eru saman fasteigna-
gjöld á ibúðarhúsnæði, þá kemur i
ljós að 11 kaupstaðir eru með
hærri álagningu en Reykjavik, 8
eru með sömu álagningu og i
Reykjavik en aðeins 2 eru lægri.
Þetta eru þau gjöld sem snúa að
einstaklingunum og það verður
að teljast mikil ósanngirni ef ekki
ósvifni aö fullyrða aö Reykjavik
skeri sig úr með há gjöld á
einstaklinga, en það er eins og
menn muna höfuðádeiluefni hins
nýja leiðtoga Sjálfstæöisflokksins
i borgarstjórn.
Þá skulum við vikja aðeins að
hinu ádeiluefninu, — að ekkert
hafi breyst i borginni viö
meirihlutaskiptin og að alla
pólitiska stefnumörkun skorti.
Til að leggja mat á þetta atriði
er nauðsynlegt að hafa einhverja
viðmiðun og viömiðunin er hand-
hæg, annars vegar er hægt að
miða við fjárhagsáætlun borgar-
innar fyrir árið 1978 og hins vegar
við tillöguflutning minnihlutans
,viö gerö fjárhagsáætlunar nú
fyrir áriö 1981.
Þegar borið er saman við áætl-
un ársins 1978 er rétt ,að hafa
tvennt i huga. Sú áætlun er gerð i
upphafi kosningaárs og felur þvi I
sér ýmsar óskaframkvæmdir
sem ekki átti að svikja.fyrr en
eftir kosningar.og i öðru lagi þaö,
að eftir stjórnarskiptin á miðju
ári varð aö skera áætlunina veru-
lega niður vegna þess hve
óraunhæf hún var miðað við tekj-
ur borgarinnar. Auk þess varö aö
taka lán og safna lausaskuldum á
seinnihluta þess árs.
Hvað hefur breyst?
Núverandi meirihluti borgar-
stjórnar hefur lagt áherslu á
tvennt sérstaklega i störfum sin-
um, þ.e. félagsmál i viðtækum
skilningi og atvinnumál. Þrátt
fyrir þessi áhersluatriði þá hafa
aðrir þættir ekki verið vanræktir.
1 áætlun fyrir árið 1978 var
varið til rekstrar félagsmála
(ath.: allar tölur eru i gömlum
krónum) kr. 2.981 miljón en i
áætlun 1981 13,822 miljónum.
Þarna er um tæpa fimmföldun aö
ræöa. Þessi aukning á rekstri
byggist m.a.á. auknum dag-
vistarstofnunum, aukinni dag-
vistun á einkaheimilum og stór-
aukningu heimilishjálpar en hún
hefur sérstaklega aukist við
aldrao fólk auk þess sem stofnað
hefur verið nýtt útibú Félags-
málastofnunar.
Framkvæmdir á sviöi félags-
mála, þ.e. bygging barna-
heimila.var i áætlun ársins 1978
kr. 177,7 miljónir en i áætlun árs-
ins 1981 1.060 miljónirog hefur þvi
nær sexfaldast á milli áætlana.
Framkvæmdir viö iþrótta-
mannvirki voru i áætlun 1978 kr.
64 miljónir en i áætlun 1981 kr. 700
miljónir og hafa þvi nær ellefu-
faldast.
Framkvæmdir á sviöi æsku-
lýösmála voru i áætlun 1978 kr. 85
miljónir en i áætlun 1981 kr. 365
miljónir og hafa þvi rúmlega
fjórfaldast.
Framlag til Framkvæmdasjóös
borgarinnar.en hann leggur fé til
uppbyggingar BCR og starfa at-
vinnumálanefndar, var i áætlun
1978 kr. 270 miljónir en i áætlun
1981 kr. 1734 miljónir og hefur þvi
milli sex- og sjöfaldast.
Þeir sem ekki sjá breytingar og
pólitiska stefnumörkun i þessum
dæmum sem hér hafa verið tekin
eru ótrúlega glámskyggnir.
En hver er þá
stefna Daviðs?
Þessi samanburður sem hér
hefur verið gerður er á milli nú-
verandi stjórnenda borgarinnar
og þeirra sem stjórnuðu áöur.
-