Þjóðviljinn - 14.02.1981, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 14.— 15. febrúar 1981
#mér
datt það
í hug
Bryndís
Helgadóttir:
Ert þú i öldungadeildinni?
Ekki þeirri bandarisku, ég
meina þá i Hamrahliöinni. Ég
held aö ég sé þar. Lét skrá mig i
haust. Borgaði gjald, valdi fög,
las námvisi, var viö setningu
skólans, en samt... jú vist er ég
við nám.
Ég veit að flestar stofnanir
eru byggöar eins og pýramidi,
ég er einhvers staðar neöst,
,,enn þá”. Ég held að topparnir
séu hinir alþýðlegustu, en
maður er nú ekki i nánu sam-
bandi við þá. Enda leikurinn
ekki til þess gerður, hvernig
hugsa ég? Mikið var félags-
fræðikennarinn nú tilitssamur
að segja okkur að von væri á
skólastjóranum i tima i vikunni
er leið, eða eins og hann sagði
réttilega: ,,Svo ykkur bregði
ekki”; mér brá ekki, enda vön
manninum, verið inni á sjón-
varpsgafli frá þvi elstu menn
muna. Hann var aðeins að biðja
okkur að aöstoða við manntalið
blessaður maðurinn. Auðvitað
samþykkti ég; skárra væri nú.
Hefurðu farið i próf i öldunga-
deildinni? Nei auðvitað ekki. Ég
dreif mig. Fyrst sótti ég um, á
sérstökum eyöublööum. Las
próftöfluna. Fyrsta próf mér
Ert þú í
öldunga-
deildinni?
viðkomandi: Félagsfræði. Ég
haföi lesið Gisla Pálsson spjald-
anna milli, sótt alla tima, skilað
ritgerðum, sem sagt þokkalegt
ástand. En ....i alm. vagninum á
leið i prófið fóru innyflin af stað,
ég var farin að halda að þau
ætluðu að mæta á undan mér,
hvaöa æsingur. Þetta gerðist
svo magnað að ég varð að beita
sálfræðilegum aðferðum. En
þar sem ég hef enn ekki sótt
tima i þvi fagi þá dugðu þær
ekki. Mikil er forsjálni borgar-
yfirvalda,- þarna staðsetja þeir
alm.salerni rétt við stoppi-
stöðina á Miklubrautinni, ekki
er að þeim að spyrja...
Um siðir stóð ég ásamt hinum
sauðunum i almenningnum. Sé
ég ekki hvar einn forystu-
sauðurinn keðjureykir, sveimér
ef svitinn perlar ekki á enninu.
Ég man ekki hvað ég sagði við
manninn. Reyndi sennilega að
fá hann til að hugsa um annað
en prófið, þó ekki væri nema
andartak. Svo glumdi bjallan og
hjörðin rann i dilkana. Prófað er
i mörgum fögum i einu og tima-
sparnaður að eyða ekki löngum
tima yfir eðlisfræði ef maður á
að taka félagafræðiprof.
HRAÐI-STRESS þú skrifar og
skrifar mátt þakka himna-
föðurnum kennaranum eða
sjálfri þér að þú sast þó og
skrifaðir allan timann. Engar
vangaveltur. Eins gott að
likaminn heldur sér i skefjum.
Það er ein hreyfing, sú er stýrir
vinstri hendinni er við á, sakar
ekki að litill vöðvi sé i sæmi-
legum takti, enga nútima tón-
list, aðeins hraðan-markvissan
takt, takk.
En hver andsk. er þetta, það
er eins og vir sé strengdur utan
um þig, ætli það sé svona að
vera eins og festur upp á þráð?
Sennilega.
Þessi klukkutimi var langur,
samt of stuttur. Andlega og
likamlega veist þú hvernig er að
fara i próf, eftir 25 ára hlé.
Sagði einhver að öldunga -
deildin væri i tisku? Þetta er þá
eins og önnur tiska. Þægileg,
skemmtileg, fáránleg, óþolandi.
Þú veist ekki hver skapar hana?
En ég fylgist með, spennt.
Hvað ber næsta önn i skauti sér?
Bryndis Helgadóttir.
Það hefur öðru hvoru verið
minnt á þaö, að Kekkonen Finn-
landsforseti hafi lagt fram til-
lögur um að Noröurlönd yröu
lýst kjarnorkuvopnalaust svæði.
Natórikin Danmörk og Noregur
hafa hafnað þessu. Þau hafa
sagt sem svo, aö Noröurlönd séu
án kjarnorkuvopna hvort sem
er og ætli sér ekki að taka við
þeim.
En nú ber svo við aö Verka-
mannaflokkurinn norski, sem
hefur nær samfellt farið með
stjórnartauma i landinu siðan
landiö gekk i Nató, hefur sett á
stefnuskrárblöö stuðning við
hugmynd sem hljómar meö
svipuðum hætti. Astæðan er sú,
að vinstri helmingi fiokksins
finnst, að smám saman hafi
verið grafið undan þeirri stefnu
sem Noregur áður fylgdi að þvi
er varðar erlendar herstöðvar
og einhverskonar aðild að
kjarnorkuleiknum. Er þar fyrst
að nefna bær geymslustöðvar
fyrir ýmisleg vopn sem banda-
Árni Bergmann
manna i viðleitni til að „smiða
brýr” milli sjónarmiöa risa-
veldanna eða þá til að reyna að
ýta við þeim meö harðri og
sjálfstæðri gagnrýniá þaubæði.
En Sviar hafa haft flestum betri
aðstöðu til slikrar gagnrýni
vegna mikils rannsóknarstarfs
og upplýsingasöfnunar sem
fram hefur farið á vegum
hinnar kunnu friöarrannsókna-
stofnunar SIPRI i Stokkhólmi.
Hvorugt hefur boriö verulegan
árangur segir Alva Myrdal i
grein sem nefnist „Den nor-
diske ubalansen” i bókinni
Kjamorkuvopn, Norðurlönd
og frumkvæði smáþjóðanna
Ritstjórnargrein
frelsi undan kjarnorkuvopnum i
Evrópu. Það felur þetta i sér:
Hvorki kjarnorkuvopn né
heldur burðareldflaugar og
skotpallar fyrir þær séu staðsett
i Evrdpu og þeim sé heldur ekki
miðað á skotmörk i Evrópu-
löndum. Okkar heimshluti
verður að mótmæla þvi aö vera
meðhöndlaður eins og gisl af
risaveldunum, mældur út sem
hæfilegur vigvöllur sem veit
dóm sinn fyrirfram, vigvöllur i
striði sem við berum enga sök
á”.
Natógremja
Það er i' þessum anda sem
vinstri armur Verkamanna-
flokksins norska hugsar þegar
hann talar um að væri Norður- ,
lönd lýst kjarnorkuvopnalaust
svæði: þegar það ástand sem nú
erverður bundið i samning, þá
geti það orðið örvandi fyrir-
mynd hliöstæðum samningum
um aðra hluta Evrópu.
Og það er einmitt þessvegna,
að Bandarfkjamenn og ýmsir
höfðingjar i Nató hafa verið
„gramir” yfir tillöguflutningi
Norðmanna um þessi efni, jafn-
vel þótt i útþynntu formi sé. Þar
kemur greinilega fram hin si-
gilda óánægja risavelda og
blakka með „frumkvæði að
neðan” i afvopnunarmálum,
það frumkvæði sem Alva Myr-
dal og fleiri áhrifamenn meðal
sænskra sósialdemókrata telja
eitt geta rofið vitahringinn.
Hvar er ísland?
riski herinn fær nú að koma sér
upp á norsku landi: þar meö er,
segja gagnrýnendur, búið aö
skapa erlendar herstöðvar' i
Noregi að öllu leyti nema þvi,
að það á eftir að manna þær, en
það verður hægt með svotil eng-
um fyrirvara.
Gegn útþynningu
Því hafa þær norsku hug-
myndir sem stjórnarerindrekar
hafa viörað bæði I Washington
og hjá NATO I Brilssel túlkaðar
fyrst og fremst i þá veru, að
verið sé að reyna að friða stóran
hluta Verkamannaflokksins og
koma i veg fyrir að úr honum
leki til vinstri I næstu kosning-
Um' En þeir áhrifamenn i
flokknum, sem hafa gagnrýnt
hermálastefnu ráðamanna
hans, eins og t.d. Jens Evensen
fyrrum hafréttarráðherra, hafa
ekki veriö yfir sig hrifnir. Þeir
segja að visu að þaö sé góðra
gjalda vert, að fráfarandi for-
sætisráðherra, Oddvar Nordli,
og hans menn, vilji sýna þessum
málum nokkurn sóma. En þeir
hafa andmælt þvi, að Fryden-
lund utanrikisráðhérra og aðrir
ráðamenn hafa viljaö tengja
hugmyndina um Norðurlönd
án kjarnorkuvopna beint við
framkvæmd hliðstæörar stefnu
annarsstaöar i Evrópu og þá
ekki sist viö það, að Sovétmenn
taki niður kjarnavopn sin á
Kólaskaga. Þeirtelja vonlitiö aö
biöa eftir þvi aö náð verði svo
viðtæku samkomulagi, sem
flækist mjög inn i stirða sambúð
stórveldanna nú um stundir, og
telja þaö skipta öllu máli að
sýna i verki eitthvert það andóf
gegn vigbúnaðarkapphlaupi
sem eftir verði tekið.
Þriðja atrenna
Sömu skoðunar er reyndar
Alva Myrdal, sem lengi hefur
veriðhelstur fulltrúa Sviþjóöar i
afvopnunarviöræðum. Hún
hefur i mörgum greinum minnt
á dapurlega reynslu smáþjóðar-
Atomváben og usikkerhedspoli-
tikk. Hún segir ennfremur:
„Yfir höfuö tel ég að allir þeir
sem i raun og veru vilja afvopn-
un veröi að ganga meðvitað inn
á þriðja áfanga og taka að
gegna hlutverki þeirra sem
sjálfir taka frumkvæöi. Það er
hægt að gera ýmislegt án þess
að biða eftir frumkvæði og
stuðningi risaveldanna... Eins
og heimurinn er nú er það min
persónulega sannfæring að
smáriki Evrópu geti lagt það
þýðingarmest og skjótvirkast
framlag til varnarmála, að
þvinga risaveldin til að skilja aö
það er til almenningsálit, sem
sifellt verður sterkara i Evrópu,
sem er á bak við kröfuna um
En þá er eftir sá hluti þessa
máls sem snýr að okkur íslend-
ingum. t tillögum þeim sem
menn kasta á milli sin i
stjórnarflokknum norska er tal-
að um Sviþjóð og Finnland,
Danmörku og Noreg, en ekki
minnst einu orði á ísland. Eig-
um við aðskilja það svo, aö með
þessu sé óbeint verið að leggja
blessun yfir þá bandarisku
söguskoðun að Island tilheyri
Ameriku og gæti þessvegna
verið fullgóður geymslustaður
fyrir þau vopn sem Norömenn
vilja ekki sjá? Söguskoðun sem
látin væri gilda — nema þá
sjáldan að menn þurfa að minn-
ast merkisafmælis Snorra
Sturlusonar og Heimskringlu?
AB