Dagblaðið Vísir - DV - 02.12.1995, Blaðsíða 45

I
I
I
I
(
(
I
í
É
I
I
I
I
S
JjV LAUGARDAGUR 2. DESEMBER 1995
erlent fréttaljós
Barátta stjórnvalda í Moskvu gegn skipulögðum glæpalýð gengur illa:
Rússneska mafían ræður yfir
flestum fyrirtækjum landsins
- varla hægt að stunda viðskipti án þess að brjóta lögin
Skipulagðir glæpahópar stjórna
miklum hluta efnahagslífsins í
Rússlandi. Háttsettir embættismenn
ríkisins starfa með glæpamönnun-
um og veita þeim vernd. I ofanálag
hefur rússneska maflan útsendara
innan ríkislögreglunnar, frá æðstu
stöðum til þeirra lægstu. Baráttan
gegn skipulagðri glæpastarfsemi og
illvirkjum er því ekki nándar nærri
jafn árangursrík og opinberar tölur
gefa til kynna.
Ekki fögur lýsing en ætla má að
hún eigi sér allnokkra stoð í veru-
leikanum þar sem hún kemur frá
lögregluforingjanum Vladimír Osín
í Moskvu. Osín er menntaður lög-
fræðingur og starfar við greiningar-
deild rannsóknarstofnunar rúss-
neska innanríkisráðuneytisins.
Hann er sérfræðingur í starfsemi
mafíunnar og annarra skipulagðra
glæpasamtaka og ber ábyrgð á þeim
málaflokki í ráðuneytinu.
Mafían stjórnar
verðlaginu
„Á tímum kommúnismans sá rík-
ið um að ákvarða verðlagningu allra
hluta. Enn er engin frjáls verðmynd-
un í Rússlandi. Nú eru það glæpa-
mennirnir sem ákveða hvað allt
kostar,“ segir Vladimír Osín.
Osín og starfsbræður hans reikna
með að um 65 prósent allra fyrir-
tækja í Rússlandi séu undir stjórn
mafíunnar. Það á við um fjörutíu
þúsund einkafyrirtæki og 1.500 rík-
isfyrirtæki. Mafian stjórnar miklum
hluta samgöngufyrirtækja og að
sögn Osíns er nánast útilokað að
komast frá rússneskum flugvefli og
inn til næstu borgar án þess að ein-
hver hluti fargjaldsins renni í vasa
mafíunnar.
Yfirmenn helstu banka landsins
viðurkenna að þeir greiði um það
bil þrjátíu prósent tekna sinna til
glæpamanna. Mafian ræður einnig
að mestu yfir smáverslunum í borg-
um og bæjum landsins, svo og stór-
um hluta landbúnaðarframleiðsl-
unnar.
Þrátt fyrir öll þessi umsvif er ekki
nein samræmd stjórn á starfsemi
mafíunnar. Talið er að til séu fjögur
Rússneskur landbúnaður er að miklu leyti undir hælnum á mafíubófum og öðrum óþjóðalýð. Símamynd Reuter
þúsund skipulagðir hópar atvinnu-
glæpamanna með um það bil fimm-
tíu þúsund félagsmönnum. Þar við
bætist að stofnuð hafa verið 150
heildarsamtök, sem samanstanda af
mörgum glæpahópum.
Umfang efnahagsglæpa í Rúss-
landi var mönnum ljóst þegar árið
1988. Þá kom í ljós að starfsmenn í
mörgum ríkisverksmiðjum unnu
aukavakt án þess að það væri nokk-
urs staðar skráð. Sá þáttur fram-
leiðslunnar var ekki tekinn með í
reikninga verksmiðjunnar, heldur
hafnaði varan á markaðinum fyrir
tilstilli „svarts" dreifingarkerfis
sem glæpamannahópar skipulögðu.
' Það lá ljóst fyrir að starfsemi
þessi gat ekki farið fram án vit-
neskju einhverra hjá yfirvaldinu.
Rannsókn leiddi í ljós að hæstsettu
mennirnir sem báru hér ábyrgð
voru aðstoðarráðherrar eða aðrir
háttsettir embættismenn. Hlutverk
þeirra var að tryggja að starfsemin
fengi að fara fram óhindrað og þeir
sáu einnig til þess að söluleiðir í
gegnum ríkisreknar verslanir væru
galopnar. Mafiuforingjarnir sáu
hins vegar um daglegan rekstur her-
legheitanna.
Vladimír Osín ítrekar að ófull-
nægjandi löggjöf sé ein af meginá-
stæðunum fyrir því að efnahags-
glæpir eru orðnir jafn umfangsmikl-
ir í Rússlandi nú um stundir og
raun ber vitni. Á valdatíma komm-
únista var hreinlega bannað að
auðgast á fyrirtækjarekstri. Bann
þetta var afnumið eftir hrun gamla
þjóðskipulagsins en enn þá eru ekki
til neinar lagareglur um hvernig
einkaeignarréttinum skuli framfylgt
í reynd.
Af þessum sökum er nánast úti-
lokað að stunda viðskipti af nokkru
tagi í Rússlandi án þess að brjóta
lögin. Þar með verða skilin milli
eðlilegrar efnahagsstarfsemi og
glæpastarfsemi að engu. Stjórnend-
ur alvöru fyrirtækja veigra sér við
að tilkynna um glæpastarfsemi til
lögreglunnar þar sem löggan er með
óhreint mjöl í pokahorninu. Mafían
getur því hagað sér eins og hana
lystir.
Úrvalssveitir löggunnar
Heldur hægt gengur að breyta lög-
unum til að stemma stigu við glæpa-
starfseminni. Þess í stað hafa stjórn-
völd komið sér upp úrvalssveit lög-
regluþjóna, sem í eru 450 þúsund
menn og konur, sem hefur það hlut-
verk að berjast gegn mafíunni og
öðrum skipulögðum glæpasamtök-
um. Sérsveit þessi tilheyrir ríkislög-
reglunni, sem svo aftur heyrir und-
ir innanríkisráðuneyti Rússlands.
Vladimír Osín telur aftur á móti
að yfirvöld hafi ekki haft erindi sem
erfiði í baráttunni við glæpamenn-
ina, árangurinn sé ekki í samræmi
við þá orku sem fer í baráttuna.
Slagkraftur lögreglunnar hefur
minnkað mikið þar sem margir af
hæfustu mönnum hennar, hvort
sem það eru venjulegir lögreglu-
þjónar eða löglærðir menn, eru
farnir úr þjónustu ríkisins. Svo hef-
ur mafian vel uppbyggt net tengiliða
innan lögreglunnar.
„Ég er sannfærður um að mafían
er með útsendara sína í innanríkis-
ráðuneytinu frá lægstu stöðum til
þeirra hæstu,“ segir Vladimír Osín.
Krókur á móti bragði
Og ekki skortir dæmin sem sanna
tilgátu hans. Það var fyrir ekki
margt löngu að rússneska ríkislög-
reglan gerði húsleit á mörg hundruð
stöðum og var það liður í baráttunni
gegn skipulagðri glæpastarfsemi.
En aðgerðirnar skiluðu lögreglunni
engu, hún greip einfaldlega í tómt.
Það var nefnilega búið að vara alla <
hina grunuðu við og þeir því haft
nægan tíma til að forða sér, segir
Osín.
Rússneska mafían hefur verið að
færa út kvíarnar undanfarin ár og
hefur m.a. stofnað vaktfyrirtæki þar
sem starfsmenn eru vopnaðir. Fyrir-
tæki þessi eru skráð hjá hinu opin-
bera og starfsemi þeirra er fullkom-
lega lögleg. Helmingur starfsmann-
anna eru gamlir jálkar úr leyniþjón-
ustunni KGB en fjórðungurinn var
áður í lögreglunni. Mafían hefur því
komið sér upp sams konar tækjum
til að verja sig og rikið sjálft hefur
gert. „Þetta fólk þekkir vel til vinnu-
aðferða lögreglunnar og notar þær
gegn lögreglunni sjálfri," segir Vlad-
imír Osín, sérfræðingur um málefni
rússnesku mafíunnar.
NTB
í