Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1995, Blaðsíða 12

i2 eríend bóksjá
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1995 T>V

Metsölukiljur
•••••••••••••••
Bretland
Skáldsögur:
1. Dlck Francls:
Wlld Horses.
2. Wllbur Smlth:
The Seventh Scroll.
3. Doug Naylor:
The Last Human.
4. Terry Pratchett:
Interestlng Tlmes.
5. Davld Guterson:
Snow Falllng on Cedars.
6. Jane Austen:
Prlde and Prejudlce.
7. Danlelle Steel:
The Glft.
8. Pat Barker:
Regeneratlon.
9. Maeve Blnchy:
The Glass Lake.
10. Catherine Cookson:
The Tlnker’s Glrl.
Rit almenns eölis:
1. Alan Bennett:
Writlng Home.
2. S. Nye & P. Dornan:
The A-Z of Bahavlng Badly.
3. Nelson Mandela:
Long Walk to Freedom.
4. S. Blrtwistle & S. Conklln:
The Making of Prlde and Prejudlce.
5. Carl Glles:
Glles 1996.
6. lan Botham:
Botham: My Autoblography.
7. Bill Watterson:
Calvln & Hobbes lOth Annlversary
Book
8. Gary Larson:
The Far Slde Gallery 5.
9. Andy McNab:
Bravo Two Zero.
10. Ranfurly:
To War wlth Whltaker.
(Byggt á The Sunday Tlmes)
Danmörk
1. Lise Nergaard:
De sendte en dame.
2. Jung Chang:
Vllde svaner.
3. Klrsten Thorup:
Elskede ukendte.
4. Robert J. Waller:
Broerne I Madlson County.
5. Jostein Gaarder:
Sofies verden.
6. Bret Easton Ellls:
Uskrevne regler.
7. Peter Hoeg:
De máske egnede.
(Byggt á Politlken Sendag)
Bestu bækur ársins
í Bandaríkjunum
Fjórar skáldsögur, þrjár ævisög-
ur, smásagnasafn, endurminningar,
lýsing á stjórnmálaástandinu í
Austur- Evrópu og ritgerðasáfn.
Þessar ellefu bækur hafa níu rit-
stjórar The New York Times Book
Review valið sem þær bestu á árinu
sem er að líða í Bandaríkjunum.
Amis, Ford, Eco
og Roth
Skáldsögumar fjórar eru allar eft-
ir kunna höfunda. Þeir eru Umberto
Eco, Philip Roth, Martin Amis og
Richard Ford.
Nýjasta skáldsaga Ecos hins
ítalska nefnist The Island of the Day
Before, eða Eyja gærdagsins, og ger-
ist á sautjándu öldinni. Þar segir frá
skipreika mönnum, stríðsátökum og
ástum í flókinni frásögn sem er
kannski ekki síst saga um að segja
sögu.
Philip Roth hlaut nýverið The
National Book Award í Ameríku
fyrir skáldsöguna Sabbath’s Theater
og hún er einnig á lista ritstjóranna.
Eins og fram kom í nýlegri umfjöll-
un um bókina á þessum stað, er hér
um að ræða mjög bersöglar endurm-
inningar manns sem eitt sinn stýrði
brúðum í leikhúsi.
Martin Amis er að sjálfsögðu
enskur, en nýtur mikillar hylli með-
al bandarískra menntamanna. Það
kemur því ekki á óvart að nýjasta
skáldsaga hans, The Information, sé
á lista þeirra New York Times-
manna. Þar segir frá tveimur vinum
sem báðir eru rithöfundar. Sá
þeirra sem skrifar lélegar bók-
menntir er metsöluhöfundur og
milljónamæringur og því rækilega
Dobrynin: endurminningar hans
vekja athygli.
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
öfundaður af vini sínum. Sá fer að
lokum óvenjulega leið til að reyna
að refsa kollega fyrir velgengnina.
Fjórða skáldsagan á listanum
nefnist Independence Day, eftir Ric-
hárd Ford. Höfuðpersónan, Frank
Bascombe, kom við sögu í eldra
verki Fords, The Sportswriter, og er
að sögn ritstjóranna í flokki með
Loman og Angstrom, söguhetjum
Arthur Millers og John Updikes.
Ekki lítið hrós það.
Smásagnasafnið er The Stories of
Vladimir Nabokov og er, eins og
nafnið gefur til kynna, eftir land-
flótta rússneska skáldið sem hlaut
heimsfrægð fyrir skáldsöguna um
Lolitu. Hér eru 65 smásögur, sem
sumar hafa ekki birst áður, flestar
samdar á rússnesku á árunum milli
heimsstríðanna.
Dobrynin, Greene,
Lincoln og Zola
Ævisögur tveggja rithöfunda eru
á þessum lista yfir bestu bækur árs-
ins.
Annars vegar er annað bindi rit-
verksins The Life of Graham
Greene eftir Norman Sherry. Þar er
fjallaö um tímabilið frá upphafi síð-
ari heimsstyrjaldarinnar og til árs-
ins 1955, en þetta var afar mikilvæg-
ur tími fyrir Greene sem rithöfund.
Hins vegar Zola eftir Frederick
Brown. Ritstjórarnir segja i umsögn
sinni að hér megi í fyrsta sinn sjá
manninn, rithöfundinn og eldhug-
ann sem knúði Frakka til að horfast
í augu við sjálfa sig í Dreyfusmálinu
sem einn og sama manninn.
Þriðja ævisagan fjallar um Abra-
ham Lincoln. Ritstjórarnir telja að
þótt þetta nýja verk sé aðeins eitt af
um sjö þúsund sem samin hafi ver-
ið um þennan ástsæla bandaríska
forseta, sé erfitt að imynda sér
ánægjulegri úttekt á manninum.
In Confidence er endurminninga-
bók Anatoly Dobrynins, sem var
sendiherra Sovétríkjanna í Was-
hington frá 1962 til 1986, og þykir
gefa nýja, forvitnilega innsýn í
hugsanagang sovéskra leiðtoga á
þessu tímabili. The Haunted Land
eftir Tinu Rosenberg tekur hins veg-
ar á baráttunni við drauga komm-
únismans í Austur-Evrópu nú. Og
síðasta bókin, Overcoming Law, er
eftir bandarískan dómara, Richard
Metsölukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. V.C. Andrews:
Hlddel Jewel.
2. Mary Higglns Clark:
The Lottery Winner.
3. Jonathan Kellerman:
Self-Defense.
4. Jude Deveraux:
The Heiress.
5. Dean Koontz:
Dark Rivers of the Heart.
6. James Patterson:
Klss the Glrls.
7. Davld Guterson:
Snow Falllng on Cedars.
8. Tom Clancy & Steve Pleczenik:
Mirror Image.
9. George Dawes Green:
The Juror.
10. Sandra Brown:
Heaven’s Price.
11. Linda Howard:
After the Night.
12. Rlchard Paul Evans:
The Chrlstmas Box.
13. John Sandford:
The Empress Flle.
14. Sidney Sheldon:
Nothlng Lasts Forever.
15. Carol Shields:
The Stone Dlarles.
Rit almenns eöiis:
1. Tlm Allen:
Don't Stand to Close
To a Naked Man.
2. Mary Plpher:
Revlving Ophelia.
3. Rlchard Preston: The Hot Zone.
4. H. Johnson & N. Rommelmann:
The Real Real World.
5. Delany, Delany & Hearth:
Havlng Our Say.
6. R. McEntire & T. Carter:
Reba: My Story.
7. Thomas Moore:
Care of the Soul.
8. Paul Relser: Copplehood.
9. B.J. Eadie & C. Taylor:
Embraced by the Llght.
10. Clarissa Plnkola Estés:
Women Who Run wlth the Wolves.
11. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
12. Dorls Kearns Goodwin:
No Ordinary Tlme.
13. Tom Clancy: Rghter Wing.
14. Barbara Bush:
Barbara Bush: A Memolr.
15. Laurle Garrett:
The Comlng Plague.
(Byggt ð New York Times Book Review)
Nýjar rannsóknir um hvenær best sá að búa til barn:
Fjórðungslíkur á getnaði
við samfarir á hverjum degi
vísindi_________________
lilraunarottur í
megrun
Litiu sætu rotturnar, sem vís-
indamenn um heim allan nota i
tilraunir sínar, eru orðnar svo
feitar og gráöugar að þær eyði-
leggja rannsóknarniðurstöður.
Því kann að fara að þær verði
hreinlega settar í megrun.
Þetta kemur fram í grein í
timaritinu New Scientist. Þar
segir að meðalþyngd sumra teg-
unda af tilraunastofurottum hafi
tvöfaldast á 25 árum og að offitan
valdi nýrna- og hjartasjúkdóm-
um og jafnvel krabbameini.
Matnum er bara hent fyrir
rotturnar og hefur enginn stjórn
á því hvað þær láta mikið í sig.
Afleiðingar hóglífisins eru m.a.
þær fyrir sumar rotturnar að
þær skána til heilsunnar við eit-
urinntöku, eitt dæmi um hvernig
niðurstöður skekkjast vegna lifn-
aðarháttanna.
Óhollt að sitja
heima
Gamalt fólk, sem verður að
vera heima og sér ekki mikið til
sólar, þjáist hugsanlega af áður
óþekktum skorti á D-vítamíni
sem veldur beinatapi, sársauka
og slappleika. Þaö nægir þó ekki
að sitja við gluggann á sólardegi
þar sem glerið síar út þá útfjólu-
bláu geisla sem framleiða vítam-
ín þetta í húðinni. Frá þessu er
skýrt í blaði amerísku lækna-
samtakanna.
Umsjón
Guðlaugur Bergmundsson
Ný rannsókn á því hvenær best sé
að hafa samfarir til að úr verði
barn, kann að gera að engu það sem
hingað til hefur verið haldið um það
efni. Visindamenn segja að mestar
líkurnar hjá getnaði séu næstu sex
daga á undan egglosi. Sagt er frá
rannsókn þessari í New England
læknablaðinu.
Rannsóknin leiddi í ljós að tími
getnaðar er þegar liðinn daginn eft-
ir að konan hefur losað egg.
„Samkvæmt gögnum okkar varð
aldrei getnaður daginn eftir egglos,"
segir Allen Wilcox sem leiddi hóp
vísindamanna við umhverfisheilsu-
stofnunina í Norður-Karólínu. Hóp-
urinn rannsakaði 192 þunganir.
Sú hafði verið trú manna að mest-
ar líkur væru á getnaði ef par hefði
samfarir nokkrum dögum fyrir eða
eftir egglos.
Vísindamennirnir komust einnig
að því að samfarir þriðja hvern dag
ykju að öllum líkjundum ekki lík-
urnar á þungun. Sú niðurstaða
gengur einnig þvert á viðtekna
skoðun. Hvildin átti að byggja upp
sæðisbú mannsins. Ennfremur
sögðu þeir að ráðleggingar vinsæll-
ar bókar um hvenær hafa ætti sam-
farir til að hafa áhrif á kyn barnsins
sem undir kæmi ættu ekki við nein
rök að styðjast. Hvenær fólk hefði
samfarir hefði engin áhrif á hvors
kyns barnið yrði.
Niðurstöður sínar byggja Wilcox
og félagar hans á nákvæmri rann-
sókn á ítarlegum dagbókum 221
heilbrigðrar konu sem var að reyna
að verða þunguð og á efnagreiningu
27 þúsund daglegra þvagsýna sem
leiddu í ljós nákvæmlega hvenær
egglos varð. Enda þótt niðurstöður
vísindamannanna kunni að geta
orðið til leiðbeiningar pörum sem
hyggja á barneignir eru þær ekki
gulltrygg ávísun á getnað.
Wilcox segir aðalvandann vera
þann að þótt tíminn milli eggloss og
blæðinga sé alltaf fastur geti egglos
verið mismunandi milli kvenna og
einnig mismunandi frá einum mán-
uði til annars. Það hafi í för með sér
að konan eigi erfitt með að vita hve-
nær hagstæðustu sex dagarnir
renni upp.
Mönnum er hulin ráðgáta hvers
vegna samfarir eftir egglos leiða
ekki til þungunar. Vísindamennirn-
ir leiða að því getum að ófrjóvgað
egg sé lífvænlegt í aðeins stuttan
tíma. Eða þá að breytingarnar á
samsetningu slímsins við legopið,
sem verða eftir egglos, komi í veg
fyrir að nýjar sæðisfrumur komist
inn.
Hópurinn komst að því að 25 pró-
sent líkur voru á getnaði við dagleg-
ar samfarir, 22 prósent líkur við
samfarir annan hvern dag og aðeins
tíu prósent líkur við samfarir einu
sinni í viku.
Líkamsnudd í
vinnunni
Atvinnurekendur sem sækj-
ast eftir hámarksafköstum
| starfsmanna sinna ættu að út-
vega þeim líkamsnudd reglu-
lega. Framleiðnin verður meiri
og steitan minni. í tilraun, sem
| rannsóknarstöð í snertingu á
Flórída stóð fyrir, fékk 26
manna hópur karla og kvenna
j nudd í vinnunni tvisvar í viku.
j Eftir hvert nudd reyndist hópur-
inn betur í stakk búinn tti að
| leysa stærðfræðileg verkefni og
heilabylgjur fólksins sýndu
aukna athygli.
Mjög dró einnig úr streitu
þeirra sem fengu nudd, saman-
borðið við hóp sem slappaði
bara af á þennan venjulegan
hátt.
Óvissa um fnrtíð
Ameríku
Hrúga með 595 smásteinum,
sem fannst í Brasilíu, kann að
umbylta kenningum fræði-
manna um hvenær fyrstu menn-
irnir komu til Ameríku.
Ef steinarnir reynast vera
verkfæri gerð af mannanna
höndum þykir það sönnun þess
að menn hafi lifað í það minnsta
í Brasilíu fyrir 50 þúsund árum.
Viöteknar kenningar ganga út á
að fyrsti maöurinn hafi ekki
komið á þessar slóðir fyrr en
' fyrir ellefu þúsund árum.
Það er fornleifafræðingurinn
Niede Guidon sem hefur komið
þessu róti af staö en hún telur
að sumir smásteinanna geti
ekki verið annað en tilhöggnir
af manninum.