Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1995, Blaðsíða 22

22
menning
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1995
Verslunarmiðstöðin Glæsibæ - alltaf í leiðinni!
Vinir kynnast sveitalífinu
Þegar fyrsta bók Gunnars Helga-
sonar um þá Gogga og Grjóna kom út
var ljóst að hann hefur hæfileika til
að semja líflega og skemmtilega sögu
fyrir börn. Honum virðist vera lagið
að sjá veröldina út frá sjónarhomi
barnsins, enda þótt stundum virðist
sem fullorðinsleg sjónarhom nái yfir-
höndinni. Goggi og Grjóni - Vel í sveit
settir er lífleg og skemmtUeg lýsing á
því þegar vinirnir tveir fara í sveit og
kynnast þeirri veröld sem þar er að
finna. Þeim er komið fyrir hjá skyld-
mennum Grjóna og auðvitað upplifa
þeir sitthvað skrýtið og skemmtilegt.
Áður en þeir komast á sveitarbæinn
hitta þeir Munda frænda Grjóna og
litlu munar að veghefiU sem Goggi er
í lendi út í á. En þegar í sveitina er
komið fara ævintýrin að gerast hvert
af öðru. Þeir taka það upp hjá sér að
annast mjaltir einn morguninn. Það
gengur að mörgu leyti vel. Þó vekur
athygli að Goggi sem er algjört „borg-
arbam“ gerir heiðarlega tilraun til aö mjólka nautin á
bænum og þrátt fyrir góðan vilja lendir öU mjólkin á
gólfinu í mjólkurhúsinu. Þeim finnst synd og skömm að
meðan að kýrnar fá að vera úti næstum allan sólar-
hringinn þurfa kálfarnir að vera inni í fjósi. Þeir hleypa
kálfunum út, sem skapar talsvert líflegar aðstæður en
tekst með smátilfæringum að koma þeim öllum á sinn
stað. Það sem einkennir þessa bók er leiftrandi frásagn-
argleði. Alltaf er verið að reyna að leggja áherslu á létt-
leika og kímnigáfan er oft á tíðum mjög athyglisverð.
Bókmenntir
Sigurður Helgason
TU dæmis heitir himdurinn á bænum
Cantona og er hinn mesti rólegheita-
hundur. Þá þykir þeim félögum
slæmt að kýrnar baula svo hátt að há-
vaðinn fer langt yfir þau mörk sem
Vinnueftirlitið samþykkir. En einnig
eru vissir alvarlegir strengir í sög-
unni. Stóðhesturinn Sleipnir skiptir
Hámund bónda miklu máli og örlög
hans hafa mikU áhrif á aUa. Kannski
kemur þar skýrt fram það sterka og
mikUvæga samband sem er á miUi
bænda og dýranna annars vegar og
bændanna og náttúrunnar og um-
hverfisins. Persónusköpun Gunnars
er kannski ekki stórbrotin. Það er
einna helst að þau hjón í sveitinni
öðlist dálítið líf í meðförum hans.
Aðrir ná ekki að marka sér neinn sér-
stakan svip. En í staðinn er svo
greinUegt að hann hefur gaman af að
segja sögu, fulla af skemmtilegum
uppátækjum og glettni. Og hann sér
ákveðin atriði nákvæmlega sömu
augum og margir foreldrar. Það á tU dæmis við þegar
foreldrarnir taka lagið á leiðinni í bílnum. Þá á Grjóni
sér þann draum æðstan að geta horflð sporlaust án þess
að nokkurn gruni að hann sé skyldur þessu fólki. Mynd-
ir HaUgríms Helgasonar lífga upp á bókina og útgáfan
er að flestu leyti til fyrirmyndar. Þó setja prentvillur
alltaf leiðinlegan svip á bækur og tvær á sömu síðu er
of mikið af því góða.
Gunnar Helgason: Goggi og Grjónl. Reykjavík,
Mál og menning, 1995.
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
og kannski enn verr. Þeim tekst að
leynast lengur, þeir anga ekki,
reika ekki og fá ekki timburmenn,
nema þessa andlegu sem eru verst-
ir allra. Og þau einkenni eru eins
hjá öllum fiklum: vonleysi,
skömm, feluleikur, einangrun, ótti
og kvíði. Einsemdin er sterkt ein-
kenni á öUum sögupersónum en sú
tilfinning er sérlega áleitin í sög-
unni „Batavegi" sem fjallar um
mann sem étur sig rækilega út úr
samfélagi manna. Á endanum er
hann líkastur skynlausri skepnu,
áhugalaus um sjálfan sig og um-
hverfi sitt, akfeitur og sóðalegur.
Ákveður svo að taka sig á, gengur
í samtök átfíkla og kílóin streyma
burtu í stríðum straumum. En svo
mætir fyrirbrigðið blekking til
leiks og þá er voðinn vís. Blekking-
arleikurinn er lúmskur og sann-
færandi í þessari sögu og einnig í
sögunni „Verði þinn vilji“. Þar er
spilafiknin til umfjöllunar í átak-
anlegri sögu af konu sem réttlætir
flkn sína með vísun í ást til eins af
fjölskyldumeðlimum. Blekkingin,
feluleikurinn og sektarkenndin
drífur söguna áfram af miklum
þunga og endirinn stingur í hjart-
að. En þrátt fyrir átakanlegan und-
irtón er hér einnig spilað á húmor-
inn þegar konan uppgötvar að hún
er ekki ein um að eiga sér leyndar-
mál. Húmorinn stingur sér víða
niður í sögunum og myndar ágætt
mótvægi við sársaukann, líf per-
sónanna verður ekki eins voniaust
fyrir vikiö! Höfundur þreifar á
samfélagsvandanum á skemmtileg-
an og glöggan hátt án þess að finna
sig knúinn tO predikana. Umfjöll-
un hans er lágvær, látlaus en skýr
og einangrun, einsemd og tog-
streita persóna skilar sér ágætlega,
sérstaklega í sögunum vun át-
fiklana og í sögunni um hina
spilaglöðu húsmóður. Sögurnar
um kynlífsfíklana eru hins vegar
veikasti hlekkur bókarinnar, per-
sónurnar eru fjarlægar og vanlíð-
an þeirra á yfirborðskenndum nót-
um. En kostirnir eru fleiri en gail-
amir og í heild sinni er þetta bæði
áhugavekjandi og umhugsunarvert
smásagnasafh.
í síöasta sinn
Ágúst Borgþór Sverrisson
Skjaldborg 1995
Læðupokar
og laumuspil
•j &
★
Bara einu sinni enn, svo aldrei aft-
ur. Getur varla sakað svona í eitt
skipti . . . eða hvað? Hugleiðingar í
þessa vera stjórna ljóst eða óljóst lífi
sögupersóna í smásagnasafni Ágústs
Borgþórs Sverrissonar í síðasta sinn
en sögurnar fjalla flestar um fólk sem
er haldiö stjómlausri fíkn af einhverju
tagi. Freistingarnar eru þjakandi:
sumir halda aftur af sér í lengstu lög,
aðrir láta slag standa og hella sér á kaf
í fíkn sína, stöðugt hræddir um að upp
um þá komist. Það er þó ekki áfengi
eða eiturlyf sem aðalpersónur hafa
ánetjast heldur kynlíf, matur, vinna
eða spilamennska. Þó er alkóhólism-
inn sums staðar undirrótin, t.d. í einni
af betri sögum bókarinnar, „Saltkjöt og smirnofT‘, en í þeirri sögu er
hömlulausum átfíkli boðið í saltkjöt til foreldra sinna í tilefni af eins árs
bindindisafmæli föðurins. Barátta stúlkunnar við að halda aftur af sér
við matborðið blandast minningum hennar um viðurstyggilega
drykkjusiði fóðurins og á endanum verður spennan svo óbærileg að
stúlkan neyðist til að svala henni á sinn hátt. í þessari sögu tekst höf-
undi að sýna fram á það á látlausan en einkar sannfærandi hátt hvern-
ig fíknin erfist í spennuþrungnu umhverfi. Um leið laumar hann að
meinlegum athugasem,dum um drykkjusýkina sem er ekki aðeins viður-
kenndur sjúkdómur heldur eiga allir að flykkjast i kringum alkann og
hrósa honum ef honum tekst að halda sér edrú. En vesalings stúlkan,
sem er ekkert betur haldin en pabbinn þegar hann var sem verstur, fær
aöeins kæruleysislegar athuga-
semdir um megrun! Spilafíklarnir,
átfíklarnir og kynlífsfiklarnir eru
sumsé í sömu sporum og alkarnir
áður fyrr, viljalaus grey sem verða
bara að taka sig á. En sögur Ágústs
sýna svo ekki verður um villst að
þeir fíklar eru engu betur staddir
- allar troðfullar afvörum og varningi fyrir jólin.