Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1995, Blaðsíða 52

56
erlent fréttaljós
LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1995
Skýrsla Barnahjálpar SÞ dregur upp dökka mynd af lífsskilyrðum barna í heiminum:
Tólf milliónir bama deyja í ár
Ungur drengur sem flúði bardaga í bænum Jilib í Sómalíu fyrir skömmu gæt-
ir vannærðra yngri systkyna sinna í búðum Barnahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna. Spáð er aukinni vannæringu og hungri í Sómalíu á næstu mánuðum.
Símamynd Reuter
í fyrra dóu 24 börn undir fimm
ára aldri á mínútu hverri í heimin-
um. Á hverjum klukkutíma dóu
1.438 börn og á hverjum sólarhring
34.520 börn. Allt áriö dóu 12,6 millj-
ónir barna undir fimm ára aldri.
Svipað er uppi á teningnum í ár.
Flestum þessara barna hefði verið
hægt að bjarga fyrir litla peninga.
Þetta kemur fram í árlegri
skýrslu Barnahjálpar Sameinuðu
þjóðanna (UNICEF) um börn í heim-
inum, sem lögð var fram nýlega.
Þrátt fyrir að ýmsir ljósir punktar
séu í skýrslu þessari, er hún í heild
sinni heldur dapurleg lesning.
Þótt UNICEF hafi kosið að beina
sjónum sínum að börnum í stríði,
ásamt eigin hlutverki í fimmtíu ár,
leiðir lestur skýrslunnar í ljós að
það er skortur á mat og bóluefnum
gegn hættulausum barnasjúkdóm-
um sem verða flestum börnum að
bana. Ekki byssukúlur og - jarð-
sprengjur.
Undanfarin tíu ár hafa styrjald-
arátök kostað tvær milljónir barna
lífið en í fátækum löndum heimsins
krefst hið þögla stríð, sem þar er
háð á hverjum degi, jafn margra lífa
á aðeins nokkrum mánuðum.
í suðurhluta Afríku dóu í fyrra
4,3 milljónir barna undir fimm ára
aldri. I Asíu, þar sem fólksfjöldinn
er gífurlegur, dóu 6,7 milljónir
barna á sama aldri. í Rómönsku
Ameríku voru þau rúmlega hálf
milljón og í Mið-Austurlöndum og
Norður-Afríku dóu um 730 þúsund
börn undir fimm ára aldri.
Hefði verið hægt að
bjarga flestum börnunum
Lifi langflestra þessara barna
hefði verið hægt að bjarga ef þau
hefðu verið bólusett gegn algengum
barnasjúkdómum, ef stjórnvöld í
löndunum þar sem þau búa hefðu
veitt þegnunum heilsugæsluþjón-
ustu, ef rikar þjóðir heimsins hefðu
sett líf barna skörinni ofar á for-
gangslistann en sprengjuflugvélar.
UNICEF bendir á í skýrslu sinni
hvernig hægt hefði verið að tryggja
drykkjarvatn og hreinlætisaðstöðu
fyrir 48 milljónir manna fyrir and-
virði eins kjarnorkuknúins kafbáfs,
eða hvernig þær 135 milljónir barna
sem ekki njóta neinnar skólagöngu,
hefðu getað fengið fjögurra ára nám
fyrir andvirði ellefu sprengjuflug-
véla.
UNICEF sýnir ennfremur fram á
það hvernig hægt væri að tryggja
1,6 milljarð manna gegn heilaskaða
af völdum járnskorts í fæðu fyrir
verðið á 23 F16 orrustuvélum.
Allt þokast þetta nú samt í
rétta átt
Enda þótt tölurnar í skýrslu
UNICEF séu ógnvekjandi, sýna þær
þó fram á að ástandið þokast í rétta
átt. Fæðingum fækkaði úr 144 millj-
ónum í 138 milljónir og á sama tíma
fækkaði dauðsföllum barna undir
fimm ára um heil sjö hundruð þús-
und. Hér má þakka bólusetningar-
herferðum það sem hefur áunnist,
ásamt þeirri staðreynd að börn í
þróunarlöndunum fá aðeins meiri
mat á diskinn sinn nú en áður, að
því er tölur UNICEF sýna fram á.
Árið 1993 þjáðust 208 milljónir
smábarna í þróunarlöndunum af
vannæringu að meira eða minna
leyti en í fyrra hafði þeim fækkað í
192 milljónir. Hlutfall vannærðra
barna féll því úr -37 prósentum í 35
prósent.
Árið 1960 lést fimmta hvert barn í
þróunarlöndunum áður en þau
náðu fimm ára aldri en nú um
stundir deyja um tíu prósent þeirra
svo ung.
Það er í Afríkulöndum á borð við
Níger, Angóla, Sierra Leone og Mó-
sambík sem börn eiga hvað minnsta
möguleika á að vaxa úr grasi og ná
fullorðinsaldri. Afganistan fylgir
þar fast á eftir.
Tuttugu og sjö af þrjátíu löndum
þar sem barnadauði er mestur í
heiminum í dag, eru í Afríku, þar
sem fólk deyr líka ungt. En þótt
meðallífslíkm- fólks í þróunarlönd-
unum hafi aukist úr 47 árum í 62 ár
á undanförnum aldarfjórðungi, eru
lífslíkurnar í landi eins og Sierra
Leone enn bara 39 ár.
í mörgum Afríkulöndum hafa líf-
slíkurnar farið hraðlækkandi að
undanförnu vegna alnæmisfarald-
ursins sem þar geisar. Samkvæmt
tölum frá Sameinuðu þjóðunum eru
8,6 milljónir manna á meginlandi
Afríku HlV-smitaðar eða með al-
næmi. Ástandið er sérlega slæmt í
Úganda þar sem talið er að allt að
þrjátíu prósent þjóðarinnar séu
HIV- smituð.
Sex af hverjum tíu
börnum vitni að drápi
Styrjaldarátök hafa á undanfórn-
um áratug kostað tvær milljónir
barna lífið, milli fjórar og fimm
milljónir hafa hlotið örkuml, tólf
milljónir hafa orðið heimilislausar,
rúmlega ein milljón barna hefur
misst foreldra sína og að minnsta
kosti tíu milljónir hafa hlotið sál-
rænan skaða sem þau verða að
glíma við það sem eftir er ævinnar.
Rannsóknir í Angóla, þar sem
borgarastríð geisaði í þrjátíu ár
áður en friðarsamningur var undir-
ritaður árið 1994, sýna að 66 prósent
barna þar hafa orðið vitni að drápi,
91 prósent barnanna hafa séð fólk
sem búið var að drepa og 67 prósent
hafa séð fólk pyntað, barið eða sært
í stríðsátökum.
í Sarajevo, höfuðborg Bosníu,
hafa 55 prósent barnanna orðið fyr-
ir því að leyniskyttur skutu á þau
og 66 prósent segjast hafa orðið fyr-
ir lífsreynslu þar sem þau töldu að
nú væru dagar þeirra taldir.
Hermennirnir eru
ennþá á barnsaldri
Það sem veldur hvað mestum
áhyggjum í sambandi við sum stríð-
anna í heiminum er notkun barn-
ungra hermanna. UNICEF hefur vit-
neskju um að slíkt hafi gerst í tutt-
ugu og fimm löndum á undanforn-
um árum. Árið 1988 var áætlað að
fjöldi barnungra hermanna í heim-
inum væri 200 þúsund og fáir trúa
því að þeim hafi fækkað síðan þá.
í Afríkuríkinu Líberíu var fjóröi
hver hermaður undir sextán ára
aldri í upphafi þessa áratugar. Upp-
reisnarhreyfingin NPFL hafði
einnig sveit sem samanstóð af börn-
um allt niður i sex ára aldur.
Renamo uppreisnarhreyfingin í
Mósambík hafði tíu þúsund barn-
unga hermenn í röðum sínum þegar
mest var, einnig allt niður í sex ára
börn. Nýjar rannsóknir í Angóla
sýna að 36 prósent barna landsins
hafa fylgt eða hjálpað hermönnum
og sjö prósent barnanna hafa skotið
úr byssu á aðra manneskju.
NTB
UNICEF stendur
í stríði
Dauðsföllum af völdum sjúkdóma og fátæktar hefur fækkað í 50 ára sögu UNICEF en stríðsdauðum fjölgar stöð- ugt. Á undanförnum áratug hafa tvær milljónir barna látið lífið af völdum stríðsátaka
Allar tölur tákna dauösföll miðaö Skýr- i_ 1994 við 1000 lifandi fæðingar ing: 1960
Dánartíðni yngri en fimm ára (heimurinn) 0 50 100 150 200 250 300
Afrika sunnan
Sahara
Miö-Austur- lönd og Norður-Afrika Suður-Asía

Auslur-Asía og L- Kvrrahafslönd I
Rómanska Ameríka og KaríhahafiíS
rxdllUdl IdilU Lönd á breyt- ingaskeiði L_
Iðnvædd lönd L
Þróunar-
lönd
Vanþróuðustu löndin

Löndin meö hæstu tíönina (1994) 200 300 400 500
Níger
I
Angóla .1...:

Sierra Leone

Mósambík ■ :

Afganistan —
Gínea- Bissá ——
Gínea
Malaví
Líberia -
Malí F
Heimild: UNICEF REUTER