Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1998, Qupperneq 35

!D"V’ LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998
enmng
43
r
Volapiik í Osló - aldargömul hús með nýtt hlutverk:
Vilja íslenska rithöfunda
á hausthátíðina
Við Krusersgötu í Ósló standa tvö
gömul hús, númer 7 og 9. Þau láta
ekki mikið yfir sér við fyrstu sýn og
fátt bendir til að hér sé til húsa ein
virkasta menningarmiðstöð Óslóborg-
ar; Volapúk.
Það var árið
1989 að samtök
arkitektanema
hófu baráttu fyrir
vemd húsanna
tveggja. Húsin
voru byggð um
1890 og era að
mati margra þau
merkustu í öllum
Noregi af svoköll-
uðum svissnesk-
um stíl frá þess-
um tíma. Fyrst í
stað skiptist fólk
á að vakta húsin,
dag og nótt, fljót-
lega fluttu nokkr-
ir inn og í kjölfar-
ið komu upp hug-
myndir um
frjálsa menning-
armiðstöð. Mark-
miðið skyldi vera
að gefa lista-
mönnum af ólík-
um toga tækifæri
til að koma fram,
óháð aldri,
menntun og fyrri
reynslu. Fyrsta
uppákoman fór
fram í mars 1990, og var með ein-
faldasta sniði. Gamalreynt ljóðskáld
var fengið til að lesa upp úr verkum
sínum fyrir 10-15 hræður, en uppá-
tækið mæltist mjög vel fyrir. Upp úr
því var svo miðstöðin Volapúk stofn-
uð og hóf starfsemi af fullum gangi
haustið 1990. Húsin eru nú friðuð með
lögum, en menningarmiðstöðin stend-
m- í fullum blóma og er stöðugt að
færa út kvíarnar.
Nafnið Volapúk var upphaflega
nafn á tilbúnu tungumáli sem átti að
sameina ólik þjóðemi, likt og esper-
anto sem síðar var fundið upp. Fylgis-
menn tungumálsins skiptust svo í tvo
hópa sem ekki gátu komið sér saman
um frekari þróun málsins og aUt fór í
hnút. Orðið volapúk finnst í dag til
dæmis í dönsku og þýsku og merkir
kaos, óreiðu. Forsvarsmenn Volapúks
segjast þó fyrst og fremst hafa verið á
höttunum eftir nafni sem var sér-
stakt, hugsanlega erfitt að muna í
fyrstu en sem síðan myndi ævinlega
minna á áðumefnda menningarstarf-
semi.
Góðar undirtektir almennings
Volapúk hefur allt frá fyrstu uppá-
komu hlotið mikla athygli almenn-
ings og góðar undirtektir. Hans Broch
Nielsen er einn stofnendanna og hann
telur að velgengni þeirra í byrjun hafi
að miklu leyti stafað af því að stofn-
endur voru allt reyndir listamenn um
og yfir þrítugu, sem kunnu listina að
koma sér á framfæri í ijölmiðlum.
Á menningarkvöldi hjá Volapúk er
af ýmsu að taka. Menningarkvöld eru
haldin síðasta sunnudag hvers mán-
aðar. Allir sem vilja mega þá stíga á
stokk og syngja, dansa, leika, lesa ljóð
eða sögu, fremja gjöming eða yfirleitt
tjá sig á þann hátt sem þeim hentar
best. Listamenn era á öllum aldri og
frá ólíkum löndum en mælst er til
þess að fólk tali annaðhvort skandin-
avískt mál eða ensku. Þess eru þó
dæmi að lesin hafi verið ljóð á rúss-
nesku og öðrum framandi málum og
chileanska skáldið Fernando Rodrigu-
es tók með sér túlk þegar hann las
upp úr verkum sínum á Volapúk í
fyrra.
Menningarkvöld aprífmánaðar var
hinn 26. apríl sl. Að venju var fúllt
hús og góð stemning. Meðal þeirra
sem fram komu voru norskur bama-
bókahöfundur, sænskt ljóðskáld,
finnskur rithöf-
undur, norsk
djasssöngkona
ásamt undirleik-
ara, dansari frá
Bangladesh,
skáld frá Uganda
og norsk hljóm-
sveit. Dagskráin
var þétt og vel
skipulögð og
hvert atriðið
öðru áhugaverð-
ara. Áhorfendur
sitja á pullum á
gólfinu eða á
bekkjum með
fram veggjum og
andrúmsloftið er
jákvætt og af-
slappað. Dag-
skráin hefst
klukkan sjö og
varir venjulega í
3-4 klukkustund-
ir, með stuttum
hléum.
A Volapúk mega allir koma fram
með þá list sem þeir hafa fram að
færa. Hér er Mashfiqul Islam frá
Bangladesh.
Norrænar
bókmenntir á
hausthátíð
Auk menningarkvöldanna stendur
Volapúk fyrir ýmsum reglulegum við-
burðum, svo sem hausthátíð með
ákveðið þema, tónleikum kvöldið fyr-
ir 1. maí og fyrir þjóðhátíðardaginn
17. maí og ótalmörgu fleira. Hausthá-
tíðin í ár fer fram dagana 27. til 30.
ágúst og er tileinkuð norrænum bók-
Þrír af forsvarsmönnum Volapúk. Lengst til vinstri er Hákon Sandell, Ijóðskáld og leiðbeinandi
launuðu starfsmennirnir hjá Volapúk: Hanne B. Ramsdal og Hans Broch Nielsen.
í ritun. Hin tvö eru
DV-myndir Helga Dis
menntum. Hausthátíðin er að því
leyti ólík öðrum Volapúk-viðburðum
að þar er ekki öllum frjálst að koma
fram, heldur er boðið til hennar sér-
staklega. í ár hyggjast aðstandendur
hátíðarinnar bjóða fiórum íslenskum
rithöfúndum að koma fram en einnig
munu verða þar fúlltrúar allra Norð-
urlandanna, að Græniandi, Færeyjum
og Álandseyjum meðtöldum. Ekki er
enn ákveðið hvaða Islenskum rithöf-
Krusersgötu, sem og utanaðkomandi
sjálfboðaliðar, lagt mikla vinnu í að
viðhalda húsunum. Skipt hefur verið
um gler í öllum gluggum, lagt nýtt raf-
magns- og hitakerfi, gólf pússuð upp,
garðurinn tekinn í gegn og svo mætti
lengi telja. Húsin teljast nú vemdaðar
minjar og eru opin almenningi.
Árið 1993 safnaði Volapúk saman
efni í bókiúa „Stemmer i et hus“
(Raddir i húsi) sem gefin var út af
Mashfiqul Islam sýnir tilþrif í kerta-
dansi.
Krusersgata 7 - barátta nokkurra arkitektanema fyrir verndun hússins og
hússins viö hliöina, númer níu, varð aö lokum aö frjálsri menningarmiöstöö
sem sífellt vex fiskur um hrygg.
undum verður boðið, en mikill áhugi
er fyrir að fá Einar Má Guðmunds-
son, svo að einhver sé nefndur.
En Volapúk er ekki bara uppákom-
ur og hátíðir. í húsunum tveimur við
Krusersgötu iðar allt af lífi frá morgni
til kvölds. Leikhópar leigja ódýra æf-
ingaaðstöðu, málarar leigja vinnuher-
bergi, hljómsveitir æfa í kjallaranum,
myndlistarmenn sefia upp sýningar í
húsakynnunum og tvisvar í viku
mæta upprennandi skáid á námskeið
í ritun, svo eitthvað sé nefnt. Þar fyr-
ir utan búa í dag 10 manns í húsnæði
Volapúk, þar með talið hjón með
_________________________________ bam! íbúar borga eingöngu fyrir raf-
|9| i II magn og leggja svo sitt af mörkum til
(I starfseminnar, en ibúum hefur fækk-
HlHp... ‘ UPHH að mjög á undanfórnum misserum og
L'v” stefnan er aö enginn búi í húsunum
tveimur, heldur verði allt húsnæðið
Norömaöurinn Kjell Erik Johnsen les tileinkað menningarlegri starfsemi. í
úr barnabók sinni um herra Simmel. gegnum árin hefúr heimilisfólk á
Karmela Belinki frá Finnlandi les úr
nýjustu bók sinni.
virtu bókaforlagi, Aschenhoug. Bókin
er samansafn ljóða, örleikrita og smá-
sagna ýmissa höfunda sem ýmist eru
þekktir eða óþekktir. Bókin hlaut
mjög góðar viðtökur og þvi var gefiö
út annað bindi árið 1996. Nú í ár
stendur svo til að gefa út þriðja bindi
og er skilafrestur efnis til 1. október.
Erfitt að fá styrki
Það sem einna helst hefur staðiö
Volapúk fyrir þrifum er að starfsemi
í þessu húsnæði er enn þá strangt til
tekið ólögleg, þó svo að bæði yfirvöld
og húseigendur hafi óformlega gefið
grænt ljós á starfsemina, auk þess
sem samtökin Volapúk hafa frá upp-
hafi verið löglega skráð og starfað
samkvæmt lögum. Þrátt fyrir að al-
menningur hafi tekið Volapúk opnum
örmum frá byijun og margir heims-
þekktir listamenn hafi komið þar
fram hefúr reynst erfitt að öðlast op-
inbera styrki til starfseminnar. Ein-
ungis tveir starfsmenn eru á launum
og fá þeir greitt í gegnum atvinnuleys-
isskrifstofuna. Ýmis fyrirtæki hafa
lagt sitt af mörkum og m.a. gefið tölv-
ur, en helsta tekjulind Volapúk er eft-
ir sem áður inngangseyrir á menning-
arkvöldin (um 400 kr. ísl.) og ágóði af
kaffi- og kökusölu. Helmingur þessara
tekna fer í viðhaldssjóð húseignanna
og helmingur í rekstur Volapúk.
Um 5000 manns hafa komið fram á
uppákomum Volapúk síðastliðin 8 ár
og fer ásókn stöðugt vaxandi. Meðal
íslendinga sem þar hafa komið fram
má nefna Björgu Þórhallsdótfrir sem
er nemandi við listaskóla (Art
Academy) í Barcelona og Lilju Ingólfs-
dóttur, nema í kvikmyndagerð i
London. Verk eftir hana má m.a.
kynna sér á heimasíðu Volapuk sem
er þessi:
http://pluto.wit.no/dogie/volapuk
Margir merkir listamenn eru með-
al þeirra sem á undanförnum árum
hafa stigið sín fyrstu skref innan
veggja Volapúk og enn fleiri eiga ef-
laust eftir að hefia feril sinn í öðru
hvoru gömlu húsanna við Krusers-
götu. Það sem byrjaði sem húsvernd-
unaraðgerðir hefur þróað af sér öfl-
uga menningarstarfsemi sem spenn-
andi verður að fylgjast með í framtíð-
inni. Helga Dís Sigurðardóttir