Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.1999, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 22. MAÍ 1999
yiðtal 25
Nýt þess að fara eigin leioir
Margot Anna Clara Gamm. Hún á nýja skemmtilega íbúð í Ekru, húsi aldr-
aðra á Höfn, þar sem hún dvelur að mestu en hefur þó ekki alveg yfirgefið
Borgir þar sem sonur hennar býr.
Þann 1. apríl fyrir fimm-
tíu árum kom Brúarfoss til
Reykjavíkur frá Hamborg
og meö honum tuttugu Þjóö-
verjar sem ráðnir voru í
vinnu á íslandi. 1 þessum
hópi var 18 ára stúlka,
Margot Anna Clara Gamm,
sem ráðiö haföi sig í vist i
eitt ár á Höfn í Hornafirði.
íslandsdvölin varð lengri en
í upphafi var œtlað því
Margot sneri ekki á œsku-
stöðvarnar aftur heldur
settist hún að í Hornafirði
og býr þar enn. Margot
féllst á að segja DV nánar
frá þessu œvintýri sínu.
„Auðvitað var þetta ævintýraþrá í
og með,“ segir Margot. „Ég var nýbú-
in með skólann og ætlaði að verða
hjúkrunarfræðingur, en til að komast
í það nám varð ég að hafa unnið við
heimilisstörf eða verið i vist í eitt ár
og vera orðin 18 ára. Kennarinn minn
útvegaði mér vist á íslandi og ég lét
slag standa og fór. Ég vissi ekki mik-
ið um landið en mér hafði verið ráð-
lagt að lesa Nonna-bækurnar og líka
hafði ég lesið bækur eftir Gunnar
Gunnarsson. Fólk vissi lítið um ís-
land og spurði hvort ég ætlaði virki-
lega að fara í vist til eskimóa! Svona
var nú fáfræðin þá.“
í loftvarnabyrgjum nótt
eftir nótt
„Faðir minn fórst í Rússlandi 1943
ásamt herdeildinni sem hann var í en
þeir lentu á jarðsprengju þar sem þeir
voru að brúa fen. Þremur mánuðum
seinna varð heimili okkar fyrir loft-
árás og við misstum allt sem við átt-
um. Þá fluttum við mamma og bróðir
minn til afa og ömmu sem bjuggu í
smáíbúð á fallegum stað utan við
Hamborg. Þetta voru óskaplega erflð-
ir tímar og stríðið er enn í fersku
minni og þegar við þurftum að þjóta
út og í loftvarnabyrgin nótt eftir nótt
og enn í dag veldur sírenuvæl ónota-
tilfinningu."
Til íslands kom Margot með gamla
Brúarfossi. Það voru 20 Þjóðveijar
sem fengu far með skipinu, allir nema
hún voru á vegum Búnaðarsambands-
ins. Margot segist aldrei hafa frétt
neitt af þessum ferðafélögum sínum
eftir að hingað var komið og hún viti
ekki hvort þeir hafl ílenst hér á landi.
„Ég hef aldrei verið í neinum fé-
lagsskap tengdum Þjóðverjum sem
verið hafa hér á landi og ekki staðið
það til boða þar sem ég fékk fljótt is-
lenskan ríkisborgararétt. Mér fannst
stórskemmtilegt að sjá landið risa úr
haflnu og litadýrðin var svo mikil og
ólík öllu sem maður hafði séð.
Við komum til Reykjavíkur 1. apríl
1949. Að koma í land og skilja ekki orð
var hræðilegt og ég hélt fyrst að þetta
mál myndi ég aldrei læra en þetta
gekk allt og var furðu fljótt að koma
þannig að hægt væri að bjarga sér. Til
Hornafjarðar kom ég með flugvél
þann 9. apríl og þá var flugvöllurinn á
Suðurfjörum og farið á bát yfir fjörð-
inn til Hafnar og var það enn eitt æv-
intýrið."
Ástin bankar upp á
„Ég var ráðin í vist til Bjama Guð-
mundssonar kaupfélagsstjóra og konu
hans, Ingibjargar Gunnlaugsdóttur. Ég
átti líka að halda þýskunni við hjá
dótturdóttur þeirra, en ekkert varð úr
þeirri kennslu. Ég kunni ekkert til
heimilisstarfa og auðvitað kom ýmis-
legt mismunandi skemmtilegt upp á
fyrstu vikumar og var það sérstaklega
málleysið sem því olli. Það hjálpaði
mér mikið að þama var gamall maður
sem var óþreytandi að leiðrétta ís-
lenskuna mina, svo kom þetta smám
sarnan."
Um sumarið kynntist Margot Skírni
Hákonarsyni, ungum bónda í Borgum
í Nesjum, og um jólin opinberuðu þau
trúlofun sina. Þegar vistinni hjá
Bjama og Ingibjörgu lauk fluttist hún
í Borgir. Þegar spurt er um viðbrögð
ættingjanna við því skellihlær Margot;
„Mamma gat ekkert sagt því hún var
svo langt í burtu. Ég þurfti svo að fá
íeyfi hennar til að giftast þar sem ég
var ekki orðin tuttugu og eins árs en
það stóð ekki á að ég fengi það. Þegar
hún hafði komið hingað og dvalið hjá
okkur var hún mjög ánægð með fram-
tið dóttur sinnar."
Aldrei gaman að fara
ífjósið
„Til að byrja með fannst mér allt
svo tilbreytingarlítið," segir Margot.
„Vetumir langir og óskaplega dimmir
því ekkert rafmagn var í Borgum á
þessum tíma og ekki upphitun í öllum
herbergjum. Þá voru einu ljósfærin
lampar og luktir. Það var talsvert
verk að pússa glösin á 8 og 10 lína
lömpunum og munaði öllu að það
væri vel gert til að ljósið nýttist sem
best, og eins var með luktirnar sem
notaðar voru í Qósinu. Ég var aldrei
svo mikil bóndakona í mér að mér
fyndist skemmtilegt að fara í fjósið til
að mjólka kýmar, þetta var bara það
sem þurfti að gera og það vandist
smám saman eins og sauðburðurinn."
Margot segir að auðvitað hafi verið
spennandi að kynnast sveitastörfum
úti sem inni því allt var þetta nýtt fyr-
ir henni. Það hafl verið heimilislegt
að sitja á kvöldin við lampaljós með
handavinnu, viðgerðir á fatnaði eða
annað sem fyrir lá og hlusta á útvarp-
ið.
„Á þeim árum var allur fatnaður
búinn til heima, hvort sem það var
prjónað eða saumað. Fyrstu búskapar-
árin hafði ég ekki sjálfrennandi vatn í
bæinn og þurfti því að fara sparlega
með vatnið. Þetta kom sér verst þegar
verið var að þvo þvott. Ég fór alltaf
með þvottinn og skolaði hann í á sem
rennur spölkorn frá bænum og á vet-
urna, þegar ís var á ánni, var höggvið
gat á ísinn til að komast í vatnið. Ég
geymi gamla þvottabrettið til minn-
ingar um þessa tíma. Þegar litið er til
baka i dag finnst manni þetta hafa
verið frumstætt og um leið lærdóms-
ríkt líf og mikil breyting á lífsháttum
að koma úr stórborginni og gerast
bóndakona í sveit, en þetta varð fljótt
minn heimur. Ég fékk Sóló-eldavél og
miðstöð í húsið áður en fyrsta barnið
fæddist og 1963 var rafmagnið lagt
inn. Það var mikill lúxus að fá raf-
magnið og var þvottavél fyrsta raf-
magnstækið sem ég fékk og svo kom
hrærivélin. Það lá við að heimilis-
störfln væru leikur einn. Mikið var
um að þýskir ferðamenn kæmu í
Borgir þegar þeir vissu að húsmóðir-
in var þýsk, þá hlyti hún að taka á
móti þeim. Mér fannst þetta oft allt of
mikið, þetta var fólk sem ég þekkti
ekki og það var mikið að gera í bú-
skapnum á sumrin og ég hafði bara
ekki tíma til að sinna öllum, en þetta
er liðin tíð.“
Engar framfarir
í Þýskalandi
„Það liðu 17 ár frá því ég kom
til íslands þar til ég fór í heim-
sókn til Þýskalands. Á þessum
árum höfðum við eignast börnin
okkar fimm og mér fannst ég alls
ekki mega vera að því að fara
fyrr, það lá ekki svo á því,
mamma var búin að koma
nokkrum sinnum og vera hjá mér
og við vorum í svo góðu sam-
bandi. Ég fór með Gullfossi til
Hamborgar, og það get ég sagt að
þegar ég kom heim til mömmu
hefði ég getað snúið við og farið
strax til baka heim. Mér fannst
allt þarna vera í sama farinu og
þegar ég fór, engin framför, fólkið
svo lokað, ekki frjálslegt og opið
eins og á íslandi. Síðan hef ég
margoft farið út en alltaf notið
þess að koma hingað heim aftur.
Ég verð samt að játa að fyrstu
árin greip heimþráin mig um jól-
in en þegar börnin komu til sög-
unnar hafði ég engan tíma til að
láta mér leiðast."
Margot missti manninn sinn í
ágúst 1979 eftir erfið veikindi. Um
haustið byrjaði hún að kenna
handavinnu við Hafnarskóla og
að hluta í Nesjaskóla og hefur
verið í því starfi síðan.
„Þegar ég byrjaði að kenna
ákvað ég að læra á bíl og ég þurfti
þess vegna vinnunnar, en það
þótti ekki gáfuleg hugmynd
heima hjá mér, að ég á þessum
aldri ætlaði að læra á bíl, nei, það
gengi ekki, og synir mínir sögðust
skyldu aka mér allt sem ég þyrfti.
Ég lét mótmælin ekki hafa áhrif á
mig, sem betur fer, tók prófið,
keypti bíl og hef notið þess að
geta farið eigin leiðir."
Margot hefur ákveðið að hætta
kennslu í vor og ætlar nú að gera
eitthvað af öllu því sem ekki hef-
ur verið nægur timi til gegnum
árin, t.d. stunda silkimálun, batik
og ótalmargt fleira sem hún hefur
haft allt of lítinn tíma til að sinna
með starfinu.
Júlía Imsland
Stálgrindahús
Iðnaðarhúsnæði * færanlegar kennslustofur o.fl. o.fl.
Verð kr. 8-10.000 ferm.
Afgreiðslufrestur ca. 3 vikur.
Vottað af rannsóknarst. byggingariðnaðarins.
Leitið upplýsinga.
P.S. verktakar
sími 555 6275.
F»ú þarf ekki að blða eftir næsta tilboði. Þú færð okkar lága INDESiT
aga
Kæliskápur CG 1340
‘Kælir 216 Itr.
•Frystir 71 Itr. o«««l
•Tvær grindur
•Sjálfvirk afþýöing í kæli
•Orkunýtni B
•Mál hxbxd: 165x60x60
Kæliskápur CG 1275
•Kælir 172 Itr.
•Frystir 56 Itr d«««i
•Tværgrindur
•Sjálfvirk afþýöing í kæli
■Orkunýtni C
•Mál hxbxd: 150x55x60
Kæliskápur RG 1145
•Kælir 114 Itr.
•Klakahólf 14 Itr.
D
hxbxd: 85x50x56
CD inDesn
BRÆÐURNIR
m QRMSSON
Láqmúla 8 • Sími 533 2800
Kæliskápur RG 2190
•Kælir 134 Itr.
•Frystir 40 Itr.
•Sjálfvirk afþýðing í kæli
•Orkunýtni C
•Mál hxbxd: 117x50x60
•Frystir 46 Itr
•Sjálh/irk afþýðing í kæli
•Orkunýtni C
•Mál hxbxd: 139x55x59
Kæliskápur RG 2290
•Kælir 211 Itr.
•Frystir 63 Itr. B***l
•Sjálfvirk afþýðing í kæli
•Orkunýtni C
•Mál hxbxd: 164x55x60