Dagblaðið Vísir - DV - 29.05.1999, Blaðsíða 63

JjV LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1999
75
Lon Chaney, ein helsta hryllingsmyndastjarna fyrri
ára íThe Phantom of the Opera frá árinu 1932.
Romans Polanski, Rosemary’s Baby
(1968).
Áttundi áratugurinn reyndist síð-
an gullöld hryllingsmyndanna.
Fyrst var það The Exorcist (1973),
frábær mynd sem sló í gegn og ýtti
langar leiðir mörkum þess sem
hryllingsmyndir gátu leyft sér. í lok
áratugarins komu síðan Alien
(1979) og The Shining (1980), sem
ásamt The Exorcist eru að mínu
mati bestu hryllingsmyndir allra
tíma. Margir meistarar hófu einnig
feril sinn þennan áratuginn meö at-
hyglisverðum hryllingsmyndum.
Þar á meöal voru David Cronen-
berg, David Lynch, Brian De Palma
og John Carpenter.
Eftir áttunda ára-
tuginn var ekki hægt
að komast miklu
lengra í hreinum
hryllingi, en margar
fyrirtaksmyndir
voru þó gerðar. Það
sem einkenndi ára-
tuginn öðru fremur
var sigurför splatter-
myndanna, sem
unnu hug og hjörtu
hryllingsaðdáenda
með hugmyndarik-
um hryllingi og
geggjuðum húmor.
Helstu leikstjórar
stefnunnar voru
Sam Raimi sem
gerði Evil Dead
myndirnar, Frank
Henenlotter, sem
gerði Basket Case
(1982), Brain Damage
(1988) og Franken-
hooker (1990), Stuart
Gordon, sem gerði
Re-Animator (1985), og Peter
Jackson, sem gerði Bad Taste (1987)
og Braindead (1992).
Framan af þessum áratug nutu
hryllingsmyndir minni vinsælda,
en það breyttist hressilega með
hinni afar snjöllu, sjálfsmeðvituðu
og fyndnu Scream (1996). Hún nýtti
sér formúluna og klisjumar í tán-
ingahrollvekjunni á sniðugan hátt
og óf þær inn í söguþráðinn. Ótal
eftirlíkingar hafa fylgt í kjölfarið,
en nú þegar aldamótin nálgast virö-
ist tilhneigingin í hryllingsmyndum
vera sú að líta um öxl fremur en að
líta fram á veginn og reyna eitthvað
nýtt.
-PJ
Helstu hryllingsmyndirnar
Þegar ég fór að
skoða málin sá ég að
ég hafði séð ansi
margar hryllings-
myndir en það eru
líka nokkrar frægar
sem ég hef ekki séð,
svo sem Plan 9 from
Outer Space (1958),
Night of the Living
Dead (1968), The
Omen (1976), Hall-
oween (1978) og Fri-
day the 13th (1980).
Eftir vandlega at-
hugun komst ég að
því að ef ég tel The
Exorcist ekki með
hafi ég séð 22 mynd-
ir sem ég mundi
telja kvikmynda-
sögulega mikilvæg-
ar fyrir hryllings-
myndir og skipti ég
þeim hér niður í
þijá flokka. í flokki
hinna allra bestu
eru nokkrar grín-
hrollvekjur, splatt-
ermyndir, sem nota scream.1996.
ýktan hrylling til að
vekja hlátur. Eftir
standa tvær myndir, The Alien og
The Shining sem ásamt The
Exorcist mynda hina heilögu
þrenningu „hreinna" hryllings-
mynda.
Ofmetnar:
Psycho (1960)*
The Birds (1963)
Rosemarys Baby (1968)
The Texas Chainsaw Massacre
(1974)
An American Werewolf in London
(1981)
A Nightmare on Elm Street (1984)
Interview with the Vampire (1994)
Mæli með:
Jaws (1975)
Carrie (1976)
Cat People (1982)
TheThing (1982)
TheFly (1986
BadTaste (1987)
Bram Stokers Dracula (1992)
fíom Dusk till Dawn (1996)
Event Horizon (1997)
Þær allra bestu:
Alien (1979)*
The Shining (1980)*
The Evil Dead (1982)
Evil Dead II (1987)
Braindead (1992)*
Scream (1996)
•Þessar myndir hafa fengið
meðaleinkunn upp á 8,0 eða
meira í kjöri áhugamanna á The
Internet Movie Database á Net-
inu.
-PJ
Myndband vikunnar The Exorcist
★★★★
SÆTI FYRRI i VIKA l j VIKUR Á LISTAi TITILL ÚTGEF. I j TEG. |
1 J ; i í * í Ronin í • j Wamer Myndir J j Spenna
2 NÝ j ) j 1 ) Holy Man SAM Myndbönd j Gaman J
3 ; 6 J J J 9 ' J 2 ) Prímaiy Colors j Skrfan Gaman
4 j j NÝ , J j i j Antz J J CIC Myndbönd J 1 Gaman J
5 j J 2 j ! 3 ! 7 ! There's Somthing About Maiy j Skrfan | : .• ‘-"v;- V .•-'•• • 1 Gaman 1
6 j ) 5 ! The Truman Show J CIC MyndbSnd J j Gaman
7 j J 4 j J J ! 6 ! Snake Eyes 1 J SAM Myndbönd J J Spenna J
8 J j 5 ! 4 ! Taxi Háskólabíó j Spenna
9 í NÝ í 1 i Pleasantville Myndfonn j Gaman
10 í 7 ! io OutOfSight CIC Myndbönd j J Gaman
11 j 9 j ‘ j i 1 i 3 j Divorcing Jack Stjömubíó j Spenna
12 ! 8 j ) ! 4 ..! Thunderbolt J Skífan J j Spenna
13 13 ! 2 ! i j In The Company Of Men Háskólabíó J j Gaman j
14 1 12 5 Can't Hardly Wait Skífan Gaman
15 Ní j í Fear And Loathing In Las Vegas SAM Myndbönd J Gaman J
16 10 8 Rush Hour Wamer Myndir j Gaman
Dr. Dolittie
Myndform Gaman
DiityWork
Myndfoim Gaman
Myndform Spenna
Spanish Prísoner
SAM Myndbönd
Spenna
Vikan 11. - 17. maí.
Tímamótaverk
Rúmlega aldaifjórðungur er lið-
inn slðan þetta meistaraverk leit
dagsins ljós en það heldur sínu og
er einhver mikilvægasta og besta
hryllingsmynd sem gerð hefúr ver-
ið. Hún treystir á tæknibrellur og
gengur lengra en aðrar myndir þess
tíma í óhugnaði og viðbjóði en allt
þetta þætti þó bamaleikur miðað
við það sem gert hefur verið siðan.
Samt heldur hún stöðu sinni sem
einhver skelfilegasta og áhrifamesta
hryllingsmynd allra tíma.
Þetta er ekki síst vegna Jiess að
myndin veltir sér ekki upp úr
subbuskapnum, heldur notar hann
aðeins þegar við á, til að undir-
strika illskuna sem veriö er að fjalla
um. Sagan segir frá mjög venjulegu
fólki sem lendir í hinum hryllileg-
ustu aðstæðum. Persónusköpun og
leikur er fyrsta flokks og leikstjór-
anum tekst furðu vel, miðað við efn-
ið, að sneiða hjá melódramatík.
Myndin segir frá ósköp sætri og
elskulegri 12 ára stelpu sem smám
saman fer að hegða sér undarlega.
Móðirin bregst eðliiega við með því
að leita til lækna, sem standa ráð-
þrota þrátt fyrir ítarlegar rannsókn-
ir og lyfjagjafir. Læknamir gefast
upp og geðlæknar taka við með
engu betri árangri. Að lokum leitar
móðirin í örvæntingu til kaþólsku
kirkjunnar sem sendir særingaprest
til aö særa hinn illa anda, sem seg-
ist vera djöfullmn sjálfur, úr henni.
Persónusköpun og leikur eru
fyrsta flokks og frásagnarmátinn er
eins og í dramatískri mynd fremur
en hryliingsmynd og öll áhersla
lögð á að gera viðbrögð persónanna
sem trúverðugust, þannig að mynd-
in tekur á sig raunveruleikablæ,
sem aðrar hryllingsmyndir hafa
ekki. Reyndar ku leikstjórinn Willi-
am Friedkin hafa beitt lúalegustu
brögðum I þessu skyni en frá þessu
og fleiru er sagt í mjög fróðlegri og
áhugaverðri um klúkkutíma langri
heimildamynd sem kemur á eftir
myndinni. Þar segir líka frá því
hvemig hljóðiö var unnið í mynd-
inni en myndin fékk óskarsverð-
laun fyrir hljóðvinnslu og handrit.
The Exorcist gekk í mörgum til-
fellum fram af áhorfendum þess
tíma og sögur gengu um aö fólk
hefði flúið af sýningum eða kastað
upp, enda gekk myndin miklu
lengra en hryllingsmyndir almennt
gerðu. Hún gerði mikið til að breyta
skilgreiningu hryllingsmynda
þannig að nú teljast ekki lengur
hryllingsmyndir þær myndir sem
aðeins gefa óhugnað í skyn. Mynd
um geðveikan fjöldamorðingja er
ekki lengur talin hryllingsmynd
nema hún sýni morðin í subbuleg-
um smáatriðum. The Exorcist er
þannig tímamótaverk og staðreynd-
in er sú aö þær myndir sem gerðar
hafa verið síðan slá hana kannski
út í subbuskap en þær slá hana ekki
út I hryllingi.
Útgefandi: Warner myndir. Leik-
stjóri: William Friedkin. Aðalhlut-
verk: Ellen Burstyn, Jason Miller,
Max Von Sydow og Linda Blair.
Bandarísk, 1973. Lengd: 117 mín.
Bönnuð innan 16 ára.
Pétur Jónasson