Dagblaðið Vísir - DV - 04.09.1999, Síða 52

LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1999 DV
4 kvikmyndir
★ / /t / J(u/\ RAf AS53_i075 ALVÖRU BÍÓ! mpolbý STAFRÆNT
"'H, liiil' Hllll 1 II 1 II HLJÓÐKERFI1 ÖLLUM SÖLUM! IHX
PIERCE BROSNAN

»
h
RENE RUSSO I
Spenna, |
húmor, |
rómantík og |
frábær flétta (
í niynd seni .
enginn má
missa af.
m THOMAS :
CROWN AFFAIR |«
1 * / i
UNIVERSALI
SOLDIEH J
Sýnd kl. 3, 5, 7, 9 og 11.
Synd 3, 5, 7 og 9.
Sýnd kl.4.30, 6.45, 9 og 11.20.
Synd kl. 3, 5, 7, 9 og 11.
Sýnd kl. 11.
;
Sími 551 9000
Synd M. 3,5.30,9 og 11.30.
Happiness*
Made in Ameríco.
A new film by Todd Solondx
Sýnd kl. 4,6.30,9 og 11.30.
SKRIFSTOFUBLOK
kl. 9og11.
The Last Days
(Siðustu dagamir)
Sýnd Id. kl. 5 ög 9.
Sud. kl. 7.
Children of
Heaven
(Böm alheimsins)
Sýnd kl. 5.
Three Season
(Þrjár árstiðir)
Sýnd Id. kl. 3 og 11.
Sud. kl. 7.
Trick
Sýnd Id. kl. 3 og 7.
Sud. kl. 11.30.
Una Chance
sur deux
(Helgmingsiikur)
Sýnd kl. 7.
Sud. kl. 5.
Arizona Dream
(Arizona draumurinn)
Sýnd sud. kl. 9.
Bergman snýr aftur í Bæjarbíó:
Á krákustígum draumleiksins
Kvikmynda
GAGNRÝNI
essi yfirlitssýning Kvikmyndahátíð-
ar á verkum Bergmans er agnarsmá
og virkar kannski svolítið samheng-
islaus enda gerði maðurinn um 40
myndir á jafnmörgum árum og
margar þeirra er hægt að flokka
saman eftir nálgun og efnistökum.
Hins vegar má segja að fyrst ekki
tókst að útvega fleiri myndir séu
þessar verðugir fuiltrúar enda allt
meistaraverk. Þær eiga að vísu aliar
það sameiginlegt (auk þeirra yfir-
þátta sera einkenna flest verk Berg-
mans og gera hann þess vegna að
Höfundi með stórum staf) að marka
óvænta endurkomu eftir tiltölulega
jqjnögur tímabil.
Átök ímyndunar og
raunveruleika
Sé hægt að tala um eitthvert leiðar-
stef í myndum Bergmans eru það ef
til viil átök ímyndunar og raunveru-
leika - lífsins og listarinnar. Persón-
ur hans eru klofnar og gjáin liggur í
gegnum miðja vitund þeirra; annars
vegar þráin eftir snertingu við guð-
dóminn og hins vegar þrúgandi
vissan um tilgangsleysi hversdags-
ins. „Ég fjalla um tómleikann og
hvað menn gera til að fylla upp í
tómið,“ sagði hann eitt sinn, „ekki
biðja mig að tala um aðra hluti, ég
er ekki fær um það.“
_Persóna er nokkurs konar kombakk
nans frá 1966, en eftir að hafa slegið
rækilega í gegn á alþjóðlegum vett-
vangi á síöari hluta sjötta áratugar-
ins með myndum á borð við Bros
sumamæturinnar, Sjöunda innsigl-
ið, Meyjarlindin og Jarðarbeijareit-
urinn, féll hann í nokkra ónáð bæði
meðal gagnrýnenda og áhorfenda
fyrir þríleik sinn um trúarefa, flrr-
ingu og tómleika; Gegnum glerið,
Kvöldverðargestina og Þögnina, sem
hann gerði á árunum 1961-63. Hann
var skammaður sundur og saman
fyrir sjúklega sjálfspyntingarhvöt og
óeöli en glíma hans við þessar fram-
*pekilegu spurningar var engu að
síður athyglisverð. Bergman svaraði
svo fyrir sig með kómedíunni Um
allar þessar konur árið 1964 þar sem
gagnrýnendum er lýst sem gráðug-
um og tillitslausum blóðsugum.
Persóna er hins vegar köfunarleið-
angur ofan í sálardjúpið, saga um
tvær konur, aðra þögla og hina sí-
jfclaðrandi. Liv Ullman er leikkona
sem missir málið upp úr þurra og
Bibi Andersson leikur hjúkrunar-
konu sem sinnir henni. Smám sam-
an vaknar sú spuming hvor þeirra
eigi við geðræna kvilla að stríða,
hin þögla Ullman sem virðist sátt
við það hlutskipti sitt að þegja eða
Andersson sem reynir sífellt ör-
væntingarfýllra að fá Ullman til að
opna sig en drekkur hægt og hljótt í
sig sálu hennar, aðeins til að af-
hjúpa eigið kvikusár. Báðar konurn-
ar sýna algjöran meistaraleik en
tökumaðurinn Nykvist gefur þeim
hvergi eftir og það er ekki síst fyrir
samvinnu þeirra Bergmans að
myndin nær að feta þá krákustígu
sálarinnar sem svo margir vilja
kanna en svo fáir ná að varpa neinu
ljósi á.
Drungi og depurð
Þær tvær myndir sem hann gerir í
framhaldinu, Vargatíð og Skömmin,
mynda ásamt Persónu annan þríleik
þar sem áskapaðri þjáningu lista-
mannsins er teflt gegn óumbeðnum
þjáningum annarra. Tvíeðlið, sem
in). í gegnum þetta
fólk lýsir Bergman
þeirri togstreitu sem
hefur slík áhrif á tvo
ólíka einstaklinga að
báðir missa sérkenni
sín. Þessi þríleikur
varð til þess að inn-
sigla stöðu Bergmans
sem meistara nútíma-
kvikmynda, en um
leið ímynd norrænn-
ar kvikmyndagerðar
sem vettvangs
dranga og depurðar.
Hvísl og hróp kemur
út 1972 og má einnig
kalla sterka endur-
komu, eftir hina frek-
ar misheppnuðu
Snertingu þar sem
Liv Ullman yfirgefur
Max Von Sydow til
að eltast við flæking
sem leikinn er af
Elliott Gould. Berg-
man er svo sem enn
Persona. Bibi Anderson og Liv Ullman.
einkenndi aðalpersónurnar í fyrri
þríleiknum, fær nú holdtekningu í
pörum; leikkonu og hjúknmarkonu
(Persóna); málara og konu hans
(Vargatíð) og tónlistarmönnum sem
jafnframt era flóttamenn (Skömm-
við sama heygarðshomið í þessu
fimasterka drama sem fjallar um
þrjár systur og ráðskonu þéirra sem
búa í hárauðu (að innan) húsi sem
guð virðist hafa yfirgefið. Ein systr-
anna er að deyja úr krabbameini og
Fanny og Alexander.
Persónuleg fjölskyldu-
saga.
hinar systumar vita vart
sitt ijúkandi ráð en ráðs-
konan sýnir óvæntan
styrk. Andrúmsloft leik-
hússins umvefur þessa
mynd, sem gerist að
rnestu í húsinu og heldur
áhorfandanum í helgreip-
um til hinstu stundar.
Hvisl og hróp markar
upphafið að síðasta
blómaskeiði leikstjórans
sem náði fram að 1976
þegar hann var handtek-
inn og sakaður um skatt-
svik. Á þessu tímabili
gerði hann Svipmyndir
úr hjónabandi,
Töfraflautuna og Andlit
gegn andliti sem allar
nutu mikilla vinsælda á
alþjóðlegum vettvangi
(Svíar hafa aldrei sætt sig
fyllilega við Bergman
nema á tyllidögum). Eftir
að sakir vora felldar niður lagðist
hann á spítala vegna þunglyndis og
fluttist svo fljótlega eftir það til
Þýskalands. Þar og víðar gerði hann
nokkrar myndir en náði sér aldrei
almennilega á strik fyrr en hann
sneri heim aftur og gerði síðustu
mynd sína, Fanny og Alexander.
Kórónan í sköpunar-
verkinu
Bergman kom rækilega á óvart (enn
og aftur) með þessari mynd sem
óhætt er að kalla hans persónuleg-
asta verk, bæði vegna þess að hann
sækir efhiviðinn að vissu leyti i
æsku sina en einnig vegna þess að
flest hans helstu hugðarefni renna
hér snilldarlega saman í ljúfsárri
hljómkviðu. Hér birtist togstreita
fantasíunnar og hvunndagsins gráa,
guðdómurinn og tómið, en tónninn
er öðravísi sleginn, mildari og blæ-
brigðaríkari. Það er likt og hann
vilji gefa sjálfum sér og þeim per-
sónum sem hann hefur skapað í
gegnum tíðina smá sjéns, örlitla
vonarglætu svona að lokum. Mönn-
um hættir víst til að verða svolítið
meyrir í ellinni ... Titilpersónur
verksins era systkini sem tilheyra í
upphafi dásamlegri leikhúsfiöl-
skyldu þar sem hver skrautlegur
karakterinn keppist við að toppa
þann næsta. En faðir þeirra leikhús-
stjórinn deyr skyndilega og móðirin
ákveður að giftast ströngum biskupi
sem býður upp á huggun og öryggi.
En fyrir Alexander og systur hans
er biskupssetrið þrúgað af ástleysi
og grimmd. Leiðin út fyrir þau er
að leita á náðir fantasíunnar, þar
sem allt er mögulegt og kraftaverk-
in eru framkvæmanleg.
Persona ★★★★
Handrit og leikstjórn: Ingmar
Bergman. Kvikmyndataka: Sven
Nykvist. Aðalhlutverk: Liv Ullman,
Bibi Andersson, Gunnar Bjorn-
strand.
Viskningar och rop (Hvisl og hróp)
★★★★
Handrit og leikstjórn: Ingmar
Bergman. Kvikmyndataka: Sven
Nykvist. Aðalhlutverk: Ingrid Thul-
in, Liv Ullman, Harriet Andersson,
Erland Josephson.
Fanny och Alexander ★★★★
Handrit og leikstjórn: Ingmar
Bergman. Kvikmyndataka: Sven
Nykvist. Aðalhlutverk: Ewa Froel-
ing, Allan Edwall, Bertil Guve,
Pernilla Alwin, Jan Malmsjoe.
Ásgrímur Sverrisson