Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.1999, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 20. NÓVEMBER 1999 DV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaöur og ótgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RVÍK, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskritt: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverö 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Kamfýlan blómstrar
Hollustuvemd ríkisins og heilbrigðisnefndir sveitarfé-
laga sátu nýlega á lokuðum fundi og úðuðu í sig Holta-
kjúklingi til að sýna þjóðinni fram á, að kamfýlugerlar
væm ekki banvænir. Þótt 80% kjúklinganna væm sýkt,
skyldi fólk halda ró sinni og sjóða vel og lengi.
Síðan hefur komið í ljós, að heimsmetið frá í vor hef-
ur haldizt óbreytt fram á vetur. Af hálfu Hollustuvemd-
ar og heilbrigðisnefnda hefúr alls ekkert verið gert til að
draga úr kamfýlunni. Hinn íslenzki heimsmethafi er enn
með 80% sýkingu á kjúklingum í verzlunum.
Svona rétt til samanburðar má benda á, að Norðmenn
loka kjúklingavinnslu, ef kamfýla fer yfir 10%. Hér er
hins vegar ekki lokað, þótt hún haldizt mánuðum saman
í 80%. Það er eins og umhverfisráðherra og forstjóri
Hollustuvemdar lifi í heimi Lísu í Undralandi.
Forstjóri Hollustuvemdar lýsti því raunar yfir á át-
fundinum fræga í haust, að hann liti á hlutverk sitt sem
sáttasemjara. Hann hlýtur að hafa átt við, að hann ætl-
aði að sætta niðurstöður fræðimanna annars vegar og
þrönga sérhagsmuni kjúklingabúa hins vegar.
Maður sér forstjórann fyrir sér fá inni í Karphúsinu
hjá sáttasemjara ríkisins og hlaupa þar milli herbergja
td að bera gagntilboð milli málsaðila. „Ég býð 50% sýk-
ingu“, segir annar málsaðilinn. „Ég býð 20% snyrtingu á
niðurstöðum rannsókna", segir hinn.
Við vitum af mörgum öðrum málum, að nýi umhverf-
isráðherrann er verri en fyrirrennarar hennar. Aðgerða-
leysi hennar kemur því ekki á óvart. Hins vegar er at-
hyglisvert, að forstjóri risavaxinnar Hollustuvemdar við
Ármúla skuli líta á sig sem stjómmálamann.
Hollustuvemd er til húsa á tveimur hæðum í stórhýs-
um við Ármúla. Þar verður ekki þverfótað fyrir starfs-
fólki. Skrímslið getur samt ekki séð til þess, að kamfýla
fari niður fyrir 10% hjá þeim búum, sem mesta hafa sýk-
ingu, eins og gert er í nágrannalöndunum.
Athyglisvert er, að í nýjustu kamfýlutalningu kemur í
ljós, að ísfugl hefur aðeins 5% sýkingu og Fossgerði
hvorki meira né minna en 0% sýkingu. Samt er leitun að
afurðum þessara búa í venjulegum stórmörkuðum, þar
sem 80% sýktir kjúklingar em í stórum stöflum.
Umhverfisráðherra og forstjóri Hollustuvemdar geta
því huggað sig við, að spámenn markaðskerfisins telja
viðskiptavini sína hallast að kamfýlu, svo framarlega
sem tilboðsverð sé á henni, og að íslenzkir neytendur
staðfesta þessar spár með því að úða henni í sig.
Fátt er kannski við það að athuga, að neytendur fái
alla þá ódým kamfýlu, sem þeir vilja og að stórmarkað-
ir þjóni þeirri þörf. í ljósi þess er í stíl, að Hollustuvemd
ríkisins sé stikkfrí í málinu og að fræðimenn sleppi
naumlega við að vera reknir fyrir að finna kamfýlu.
Nú hefur komið í ljós, að salmonella hefur aftur stung-
ið sér niður á kjúklingabúum eftir meira en tveggja ára
hlé. Tveimur kjúklingabúum var lokað á sínum tíma á
kostnað ríkisins, en það virðist ekki hafa dugað, enda er
greinilegt, að hreinlætishefðum er ábótavant.
Enn fremur hefur komið í ljós, að kamfýla takmarkast
ekki eingöngu við kjúklinga. Hún er einnig hlaupin í ali-
endur og kalkúna, enda em þær afurðir meðhöndlaðar í
sýktu vinnslustöðvunum. Og það er sama sagan, menn
yppta öxlum og segja fólki að sjóða bara lengur.
AUt þetta ferli er í samræmi við veruleikafirringu
drottningarinnar í bókinni um Lísu í Undralandi og
hentar vel þjóðfélagi, sem er sjálft veruleikafirrt.
Jónas Kristjánsson
Rétt að geyma flugeldana
Líklegt er að margir vestrænir fjöl-
miðlar hafi síðustu daga stórlega of-
metið gildi viðskiptasamningsins sem
Bandaríkin og Kína undirritaðu í vik-
unni, en samningurinn ruddi úr vegi
stærstu hindruninni fyrir inngöngu
Kína í Alþjóðaviðskiptastofnunina,
WTO. Menn hafa kallað samninginn
stærsta viðburðinn í kínverskum
efnahagsmálum frá því að Kínverjar
tóku fyrstu skrefm til efnahagsbylt-
ingar undir forustu Den Xiaoping, og
sagt hefur verið í fjölmiðlum hér á
landi sem víða annars staðar að hann
muni leiða til stórkostlegra efnahags-
legra og pólitískra breytinga í Kína,
sem gæta muni í stjómmálum og við-
skiptum um ailan heim. Það er án efa
rétt að stórfelldar breytingar eru
framundan í Kina, en það eru hins
vegar þrjár ástæður fyrir því að telja
hlutverk og gildi þessa samnings
stórlega ofmetið.
Erlend tíðindi
Jón Ormur Halldórsson
Versnandi stemming
Þrátt fyrir almenna viðurkenningu á nánum
tengslum hagsældar og frelsis í alþjóðaviðskiptum
bendir margt til þess að pólitískur vilji til erfiðra
fóma í þágu frekari opnunar heimsviðskipta fari nú
samtímis þverrandi á öllum helstu viðskiptasvæðum
heimsins. Evrópa er upptekin af sjáifri sér og stækk-
un ESB til austurs, sem mun kosta helstu ríki Vestur
Evrópu verulegar fómir, og þvi er þar lítill áhugi á
að fóma viðkvæmum hagsmunum fyrir ávinning á
öðrum sviðum. Um leið hefur það gerst að pólitískar
aðstæður í Bandaríkjunum, og efnahagslegar aðstæð-
ur í Asíu, hafa snúist gegn þeim sem helst berjast fyr-
ir opnari heimsviðskiptum. Þetta kemur glöggt fram
í orðræðu um stjómmál í Bandaríkjunum þar sem
sértækir hagsmunir eru að vanda sterkir í aödrag-
anda kosninga, og í pólitískum umræðum í ailmörg-
um löndum Asíu þar sem opnun fjármálaheimsins er
kennt um kreppuna í álfunni. Þetta má einnig sjá af
gangi undirbúnings fyrir WTO-viðræðunum um frí-
verslun sem hefjast eiga í Seattle innan tíðar. Slíkar
viðræður eru alltaf erfiðar en að þessu sinni virðist
skorta enn frekar en oft áður á pólitíska forustu og
pólitískan vilja til að
gera erfiða saminga.
telja að gildi samningsins sé í
reynd ekki falið í efnislegu inni-
haldi hans, sem megi teygja og
toga, heldur frekar í táknrænu
gildi sem geti haft tvenns konar
þýðingu. Annars vegar geta já-
kvæð viðbrögð á Vesturlöndum
við samningnum og við inngöngu
Kína í WTO örvað erlenda fjárest-
ingu, að minnsta kosti til skamms
tíma, án þess að kínverska stjórn-
in leggi hart aö sér við fram-
kvæmd samningsins. Hins vegar
getur innganga Kína í WTO stuðl-
að að því að færa efnahagsleg og
um leið pólitísk samskipti Kína
við umheiminn í fastari farveg.
Það þýðir hins vegar ekki að far-
vegurinn sé endilega greiður.
Politík
í vestrænum fjöhniðlum er rætt
um að þær fómir sem Kínverjar verða að færa til að
uppfylla samninginn muni þýða atvinnuleysi hjá tug-
um milljóna manna, flótta annarra tugmilljón manna
frá hningnandi landbúnaði, lokun þúsunda verk-
smiðja, hrun heilla iðngreina og afnám einokunar
eða fákeppnisaðstöðu hjá nokkrum arðbærustu fyrir-
tækjum Kína. Að auki, segja fréttaskýrendur, mun
samningurinn vega að-rótum kínverska valdakerfis-
ins. Fullyrðingar af þessu tagi eru hins vegar sum-
part út í hött. Þótt í samningnum felist ýmis ávinn-
ingur fyrir Kína er fráleitt að ætla að valdamenn í
Kína færi fórnir af þessu tagi fyrir samninginn eða
aðildina að WTO. Efnahagsaðstæður í landinu, og í
umheiminum, munu hins vegar án nokkurs efa knýja
kínversk stjómvöld til ýmissa fóma af þessu sama
tagi, en samningurinn er ekki endilega helsta tilefni
aðgerðanna. Því segja samningurinn og ákvæði hans
ekki endilega stærstu söguna um framvinduna. Rétt-
ara er að líta á samningin sem einn lið í aðlögun kín-
verska efnahagslíflsins að heimsviöskiptum. Fram-
kvæmd samningsins mun líka ráðast öllu meira af
flóknum innanlandsstjómmálum i Kína en því sem
nákvæmlega stendur í plagginu.
Framkvæmd
Varðandi Kína er líka
rétt að hafa í huga þá
gömlu kenningu aö í
Kína tákni undirritun
samninga litið annað en
að nú geti samningavið-
ræður fyrst hafist fyrir
alvöru. Viðræður um
aðild Kína að WTO, og
fyrirennara þeirra sam-
taka, hafa staðið í 13 ár,
og það má fullyrða að
samningamir séu að-
eins áfangi í viðræðum
um þau atriði sem þeir
taka þó til. Það er at-
hyglisvert að sjá að um
leið og fréttaskýrendur
á Vesturlöndum nota
stóryrði til að lýsa þess-
um samningum er tónn-
inn allt annar í dagblöð-
um og tímaritum í Asíu.
Þar benda menn á þá
fjölmörgu möguleika
sem Kínverjar hafa til
að ráða framkvæmd
samningsins. Sumir
Þrátt fyrir almenna viðurkenningu á nánum tengslum hagsældar og frelsis í al-
þjóðaviðskiptum bendir margt til þess að pólitískur vilji til erfiðra fórna í þágu frek-
ari opnunar viðskipta á heimsvfsu fari nú samtímis þverrandi á öllum helstu við-
skiptasvæðum heimsins.
skoðanir annarra
Loforð og efndir Kínverja
„Kínversk stjómvöld hafa iðulega virt að vettugi
alþjóðasamninga sem þau hafa skrifað undir. Berum
bara loforö þeirra um að standa við sáttmála Sam-
einuðu þjóöanna um pólitísk og borgaraleg réttindi
saman við ofsóknir þeirra nú á friðsömum trúarleg-
um og pólitískum andófsmönnum. Ef þau standa
ekki nú við loforð sín um aukinn aðgang að mörk-
uðum á sama tíma og bandarísk stjórnvöld fara að
settum reglum, verða viðskiptatengslin enn ójafnari
en þau eru núna.“
Úr forystugrein Washington Post 17. nóvember.
Áhyggjuefni Clintons
„Áhyggjuefni Clintons forseta eru heilmörg, nú
þegar tvær vikur eru þar til samningaviðræður
Heimsviðskiptastofnunarinnar (WTO) um aukið
frjálsræði í viðskiptum hefjast í Seattle. Aðildarlönd-
in 134 í WTO eiga enn eftir aö koma sér saman um
dagskrána og ýmislegt bendir til að þeim muni ekki
takast það. Þúsundir mótmælenda hafa í hyggju að
nota fundinn til að koma óánægju sinni á framfæri,
sameinaðir í ótta sínum um að frjáls verslun muni
leiða til fækkunar starfa og skaða umhverflð.
Áhyggjuefnum Clintons fækkaði um eitt þegar til-
kynnt var á mánudag að kínverskir og bandarískir
samningamenn hefðu orðið ásáttir um skilyrðin fyr-
ir aðild Kína að WTO. Clinton á nú eftir að sannfæra
tortryggna þingmenn um ágæti samningsins."
Úr forystugrein Dallas Moming News 16. nóv.
Friður í sjónmáli
„Táknin eru greinileg. Ein erfiðasta deilan í Evr-
ópu, sem sáð hefur eitri á N-írlandi, virðist nú vera
að leysast. í grundvallaratriðum hefur náðst sam-
komulag um frið. Meirihluti mótmælenda á að deila
völdum með kaþólikkum, einnig herskáum vængi
þeirra, og vopnaðar sveitir beggja aðila eiga að
leggja niður vopn sín. Þrátt fyrir allan gamlan fjand-
skap er nú greinilegt að báðir aðilar vilja frið og æ
fleirum, meira að segja meðal öfgahópanna, fmnst
þeir hafi herjað nóg.“
Úr forystugrein Aftenposten 18. nóvember.