Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.2001, Blaðsíða 24

24
Helgarblað
LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2001
I>V
1 ‘i • * — < irm 1 m ■
m * m-fj*. 1 l1 » m ij, 1 1 1 j 11 ;
1 11 y i p
1 s||f| 1 't 1 " 1 “ t 1 tJH * | 3
DV-MYND GVA
Gott samkomulag foreldra er lykilatriöi
Nanna K. Siguröardóttir og Sigrún Júiíusdóttir hafa rannsakaö sameiginlega forsjá og velferö barna viö skilnaö foreldra.
í rannsóknini eru brautryðjendur á
þessu sviði. í þessum hópi er yngra
fólk sem á frekar að baki sambúð-
arslit en lögskilnað og þau tilheyra
fremur þeim hópi fólks sem hefur
meiri menntun.
„Þróunin á Norðurlöndum hefur
reyndar verið sú að eftir því sem
móðir hefur meiri menntun er lík-
legra að hún semji við föður um
sameiginlega forsjá og einnig fær-
ist þar í vöxt að bamið eigi lög-
heimili hjá fóður. Börn eiga eftir
sem áður í langflestum tilvikum
lögheimili hjá móður eins og tíðk-
aðist fyrir tíma sameiginlegrar for-
sjár. Ég tel samt fulla ástæðu til að
álykta að börn muni i auknum
mæli eiga lögheimili hjá foður. í
Svíþjóð er meginreglan að foreldr-
ar fara sameiginlega með forsjá
barna sinna við sambúðarslit og
semja þarf sérstaklega um annað,“
segir Sigrún.
Viðhorf fólks til skilnaða hefur
„Sameiginleg forsjá á alls
ekki alltaf við ... örlítill
hópur foreldra á alltaf í
alvarlegum erfiðleikum í
lífi sínu og geta ekki
samið, jafnvel ekki með
aðstoð. “
breyst mikið að mati Nönnu og fólk
áttar sig orðið á því að þótt hjón
skilji er ekki verið að skilja við
börnin. „Fólk er áfram foreldrar þó
að það vilji ekki vera saman sem
hjón. Titill bókarinnar vísar
einmitt í þetta.“
„Það felst líka ákveðin hvatning
í þessum titli,“ bætir Sigrún við,
„að það er æskilegt að leggja meiri
rækt við foreldrahlutverk í samfé-
laginu og að sú ábyrgð sem þvi
fylgir sé viðurkennd."
Sameiginleg forsjá sam-
fara betri fjólskyldusam-
skiptum
Nanna segir að niðurstöðurnar
gefi til kynna að tengsl barna við
báðar stórfjölskyldur sínar verði
meiri þegar um sameiginlega forsjá
Um þriöjungur foreldra velur sameiginlega forsjá við sambúðarslit:
Skilnaður -
deilur eða sátt
Áfram foreldrar er heiti bókar
sem kom út í lok síðasta árs og
birtir niðurstöður rannsóknar fé-
lagsráðagjafanna Sigrúnar Júlíus-
dóttur og Nönnu K. Siguröardóttur
um sameiginlega forsjá og velferð
bama við skilnað foreldra. Rann-
sóknin er sjálfstætt framhald rann-
sóknar sem þær unnu ásamt sál-
fræðingunum Friðriki H.
Jónsssyni og Sigurði J. Grétarssyni
sem eru samkennarar í félagsvís-
indadeild Háskóla íslands. Þar eru
rannsakaðar uppeldisaðstæður
bama í fimm fjölskyldugerðum,
m.a. fráskilinna foreldra þar sem
aðeins annað foreldra fer með for-
„Rúm 80% foreldra segj-
ast velja þessa leið vegna
þess að það sé barninu
fyrír bestu. “
sjá. Rannsóknin kom út á bók,
Barnafjölskyldur. Samfélag, lífs-
gildi, mótun, árið 1995. Sigrún
stýrði báðum rannsóknunum en
hún er prófesssor í félagsráðgjöf
við Háskóla Islands.
Jákvæð reynsia af sameig-
inlegri forsjá
Sigrún og Nanna voru fyrst
beðnar að segja frá helstu niður-
stöðum rannsóknar sinnar. „Fyrsta
áhugaverða niðurstaöan var í raun
hversu góð svörunin var, 72%,“
segir Nanna, „og jöfn milli kynja.
Þá höfum við einmitt samanburð
frá fyrri rannsókn okkar þar sem
svörun karla var mjög lítil þrátt
fyrir mjög góða heildarsvörun." Að
sögn Sigrúnar er svörun yfirleitt
ekki nema 50-60% í póstkönnunum
um persónuleg málefni. „Svona góð
svörun hefur afar mikið að segja til
að geta dregið áreiðanlegar álykt-
anir,“ og Nanna bætir við: „Hér
kemur fram mun jákvæðara við-
horf hjá fráskildum feðrum með
forsjá en hjá þeim sem ekki fara
með forsjá barna sinna.“
„Ein meginniðurstaðan er al-
menn jákvæð reynsla af sameigin-
legri forsjá, 58% þeirra sem svara
telja reynsluna vera góða,“ segir
Nanna og athygli vekur að reynsla
feðra er enn jákvæðari af þessu fyr-
irkomulagi en reynsla mæðra.
Athyglisvert er einnig að skoða
hvers vegna foreldrar segjast velja
sameiginlega forsjá. „Rúm 80%
segjast velja þessa leið vegna þess
að það sé baminu fyrir bestu," seg-
ir Nanna og Sigrún heldur áfram:
„Það eru hagsmunir barnsins og
sanngimin sem virðist ráða því að
fólk velur að hafa sameiginlega for-
sjá. Báðir foreldrar leggja mikla
áherslu á að standa vörð um vel-
ferð barnsins og að barnið hafi
betri aðgang að báðum foreldrum.
„Hér kemur fram mun
jákvæðara viðhorf hjá
fráskildum feðrum með
forsjá en hjá þeim sem
ekki fara með forsjá
bama sinna. “
Marktækur munur er milli feðra
og mæðra í þá veru að feðrum finn-
ast þessi atriði skipta meira máli.
Þetta kemur svo mjög vel heim og
saman við fyrri rannsóknina okkar
sem er að hluta samanburðarrann-
sókn. Þar kvarta feður kvarta sár-
an yfir forsjárfyrirkomulaginu."
Börn hafa enn lögheimili
hjá mæðrum
Sameiginleg forsjá var lögleidd
1992 og á sér því ekki langa sögu á
íslandi. Foreldrarnir sem tóku þátt
sé að ræða en þegar annað foreldri
fer með forsjá. Með því að taka
ákvörðun um sameiginlega forsjá
virðast foreldrar senda þau skila-
boð til fjölskyldna sinna að allir
muni halda áfram að vera í tengsl-
um þrátt fyrir hjónaskilnaðinn.
„Tengslarof og röskun á högum
er oft þaö erfiðasta fyrir börn sem
ganga í gegnum skilnað foreldra
sinna en með því að viðhalda stöð-
ugleikanum í lífi barnsins, eins og
tengslum við afa og ömmu báðum
megin, verður þetta öðruvisi en
þegar um algeran aðskilnað er að
ræða,“ segir Nanna.
Á sameiginleg forsjá alltaf uið?
„Nei, sameiginleg forsjá á alls
ekki alltaf við,“ segir Sigrún og um
það er fjallaö ítarlega í bókinni.
Rannsóknir sýna að meiri hluti for-
eldra er vel fær um að semja í
skilnaðarmálum, nokkur hópur
þarfnast upplýsinga og ráðgjafar en
lítill hluti á i hörðum deilum, inn-