Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2001, Page 22

22
LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________DV
DV-MYND HARI
Steinunn Sigurðardóttir rithöfundur
„Ég er hugfangin af íslenskri náttúru, en það er ekki þar með sagt að ég þurfi alltaf að vera að velta mér upp
úr dögginni, “ segir Steinunn. ,,Mér finnst stórkostlegt að geta blandað þessu; að vera í stórborg í útlöndum á
veturna og að vera i sveit á íslandi á sumrin. Svo getur vel verið að sá dagur komi að ég ákveði bara að ég
ætli að setjast að í sveitinni hér heima. “
Skrifa ekki
um hamingju
sama ást
Ástarfögnuður er eitt af því erfiðasta að lýsa og það er m.a. þess vegna sem maður
reynir það ekki. Maður skrifar um það fólk sem fer halloka í lífinu á einhvem
hátt. Maður skrifar ekki um hetjur og heldur ekki um hetjur í ástinni, sem ná
henni á sitt vald og „live happily ever after“.
Mér finnst þetta suðaust-
urhorn fullkomlega töfr-
andi,“ segir Steinunn
Sigurðardóttir þegar ég spyr hana
um sögusvið nýrrar skáldsögu
hennar Jöklaleikhúsið. „Pabbi
minn var úr Vestur-Skaftafells-
sýslu og hann fæddist miðja vegu
milli Núpsstaðar og Kirkjubæjar-
klausturs. Mér finnst landslagið
þar - jökullinn og hafið - óviðjafn-
anlegt. Þetta er minn uppáhalds-
staður í veröldinni."
- í mörgum bókum þínum eru
fallegar náttúrulýsingar og ákaf-
lega íslenskar. Ert þú mikill nátt-
úrudýrkandi?
„Já, ég er í rauninni barnalegur
náttúrudýrkandi. Mínar sterkustu
minningar frá því að ég var lítil
snúast um að ég er ein úti í nátt-
úrunni þar sem ég var í sveit, á
bænum þar sem pabbi minn ólst
upp. Sögusviðiö Papeyri I Jökla-
leikhúsinu er u.þ.b. þar sem Höfn
í Hornafirði er, en staðsetningin
er það það eina sem er likt með
Höfn í Hornafirði og Papeyri. Ég
þekki ekkert til á Höfn, hef bara
komið þangað nokkrum sinnum.
Innblásturinn í bókina er bara
hreinlega þetta land. Sögumaður-
inn er mín málpípa þegar hann
segir að Papeyri sé fallegasta bæj-
arstæði á íslandi og þótt víöar
væri leitað."
Skrípislega borgin
Reykjavík
- Það er freistandi að spyrja
hvers vegna svo mikill aðdáandi
íslenskrar náttúru hefur flust bú-
ferlum til Parísar.
„Ég er hugfangin af islenskri
náttúru, en það er ekki þar með
sagt að ég þurfi alltaf að vera að
velta mér upp úr dögginni," segir
Steinunn. „Mér finnst stórkost-
legt að geta blandað þessu; að
vera i stórborg í útlöndum á vet-
urna og að vera i sveit á íslandi á
sumrin. Svo getur vel verið að sá
dagur komi að ég ákveði bara að
ég ætli að setjast að í sveitinni
hér heima.
En þegar ég ætla að vera með
svona alhæfingar þá standast þær
aldrei", segir Steinunn og horfir út
um gluggann úr íbúðinni á efstu
hæð við Laugaveg. „Þegar ég er
hér í Reykjavík, þá iða ég í skinn-
inu eftir því að skrifa alvöru
Reykjavíkursögu. Þessar götur og
þessi hús, ég er alin upp með
þeim. Hér lék ég mér i æsku, hér
skemmti ég mér unglingur með
vinum mínum.“
Við tölum áfram um borgina
Reykjavík og Steinunn segir að
henni finnist hún vera svo skrýtin
blanda af fegurð og ljótleika.
„I Reykjavík er hægt að finna
svo falleg og heilleg svæöi, en svo
er sumt í henni svo skrípislegt.
Ótrúlega skrípislegt. Það er leitun
á öðrum eins ljótleika í borgum í
þessum heimshluta, líkt og er að
finna hér í Reykjavík. Og það er
stórkostlegt fyrir einn rithöfund,"
segir Steinunn og uppveðrast öll,
eins og hún sé þegar farin að
hlakka til að skrifa um þessa
skrípislegu borg.
Ofbeldið yfir og allt um
kring
Ég spyr Steinunni svona eins og
maður spyr rithöfunda: Hver var
upphaflega hugmyndin að bók-
inni? og hún virðist ætla að fá
áfall yfir spurningunni.
„Þetta er spurningin sem á að
öllu jöfnu að vera hægt að svara.
En ég get ekki svarað þessu! Ég
segi bara ég veit það ekki,“ en sið-
an hugsar hún sig um örlitla stund
og segir: „Ég veit þó að eitthvað í
umhverfínu á Höfn í Homafirði
kveikti í mér. Og þetta með leik-
húsið. Ég fór fyrst í leikhús þegar
ég var fimm ára til að sjá Mann og
konu og þar varð ég fyrir nokkurs
konar dulrænni reynslu. Mér
fannst ég hafa séð allt verkið áður
og það gerðist eitthvað innra með
mér. Ég var ofboðslega hrifin af
leikhúsi þegar ég var lítil og er
enn. Ég held líka - ef ég teygi mig
aöeins lengra - að einhver angi af
hugmyndinni sé úr Jólaóratorí-
unni eftir Göran Tunström. Ég
elska þá bók.“
- Er það hugmyndin um að heilt
bæjarfélag taki breytingum þegar
fengist er við listaverk?
„Já, líf fólksins umtumast ýmist
til góðs eða ills. Sumt fólk deyr og
öðrum er gefið líf. Ef þú stígur
skref sem er algerlega ófyrirséð,
þá veit enginn hvað getur komið
út úr því. Það er ein af hugmynd-
unum, en ekki endilega grunnhug-
myndin."
- En það er enginn samur eftir?
„Nei. Að byggja þetta stóra leik-
hús er auðvitaö stórviðburður í
lífi eins bæjarfélags. Það má nátt-
úrlega lýsa þessu sem einu löngu
maníukasti í kringum uppfærsl-
una og leikhúsbygginguna. Þetta
er bæði bjástur og athafnasaga."
- Má ekki líka segja að sagan sé
vandamálasaga? Við fáum m.a.
lýsingu á hegðan tveggja alkó-
hólista.
„Ég hef ekki mikinn áhuga á
alkóhólisma, en ég hef áhuga á
fólki. Móðir sögumanns, alkó-
hólistinn, veður yfir lif dóttur
sinnar, er eins og sífellt yfirvof-
andi náttúruhamfarir og stjórnar
henni algerlega. í raun og veru er
þetta andlegt ofbeldi, og ef maður
ætlar að tala um það þá er þetta
nokkuð áþreifanleg leið til þess að
gera það. Mig langaði tii þess að
sýna hvernig hún bregst við of-
beldinu og hvernig hún fer að því
að lifa þetta af. Mig langaði til þess
að sýna sorg hennar, því þrátt fyr-
ir sinn góða vilja, og þó að hún búi
ekki einu sinni á sama stað og
kerlingarhelvítið - þá kemst hún
samt ekki út úr ofbeldinu. Það er
yfir og allt um kring.“
Þessi rauði þráður ...
- Svo er það náttúrlega þessi
óhamingjusama ást. Þú ert nú al-
veg sérfræðingur í að skrifa um
hana. Alda i Tímaþjófinum, Sam-
anta í Ástin fiskanna, núna
Beatrís í Jöklaleikhúsinu ...
„Já, ég játa það alveg, ástin er
tema í bókunum mínum, hún er
þessi rauði þráður,“ segir Stein-
unn þar sem hún bjástrar við kaffi
í eldhúsinu. „En hvaða rithöfund-
ur með sjálfsvirðingu getur skrif-
að um hamingjusama ást? Það er
hægt að klára það á fimm blaðsíð-
um - hafa þetta í hundrað daga
eins og í Tímaþjófinum - og búið.
Ástarfögnuður er eitt af því erfið-
asta að lýsa og það er m.a. þess
vegna sem maður reynir það ekki.
Maður skrifar um það fólk sem fer
halloka í lifinu á einhvern hátt.
Maður skrifar ekki um hetjur og
ekki heldur um hetjur í ástinni,
sem ná henni á sitt vald og „live
happily ever after“. Ég áttaði mig
á því að ég er enn að fjarlægjast
það mark - þessa hamingjusömu
ást - maðurinn er enn óínáanlegri
en í hinum bókunum."
- Alda fékk hann í 100 daga,
Samanta í nokkrar nætur, en
Beatrís fær rétt aðeins að krafsa í
hann.
„Já og nú er spurning hvar
þessi minimalismi endar. Senni-
lega verður ástmögurinn ekki ann-
að en hugmynd næst,“ segir Stein-
unn og hlær.
- í höfundarverki þínu er að
finna ótrúlega margt í ótrúlega
fjölbreytilegum formum. Hefur þú
aldrei fengið á tilfinninguna að þú
hafir „fundið þinn farveg“, nú
haldirðu þig bara við skáldsögurn-
ar, bara við ljóðin eða bara við
smásögurnar?
„Nei, þvert á móti. Ég er svo
hrædd við að staöna. Ég held að ég
sé með ofsóknarbrjálæði gagnvart
því að verða á einhvern hátt vél-
ræn. Ég sé að skáldsögurnar eru
allar mjög ólíkar í laginu og það er
ekki bara af þessari ofsahræðslu
við að staðna, heldur geri ég þá
kröfu til mín að ég fmni nýtt form
fyrir nýtt efni, og það þýðir auðvit-
að að ég er eilífur byrjandi. Þetta
er öfgakennt orðalag, en mér líður
þannig."
Þegar Steinunn er spurð hvort
hún sé byrjuð á næstu bók, er hún
fljót til svars og segist alltaf vera
byrjuð á næstu bók. Gefur hún sér
aldrei tíma til þess að baða sig í
aðdáuninni þegar bók er komin út
og slappa bara af?
„Nei, það geri ég ekki. Það er al-
veg útilokað. Öfgakenndasta dæm-
ið um mín vinnubrögð er þegar ég
sendi lokaprófork af Hjartastað frá
París. Þetta gerði ég um morgun
og um hádegi fór ég i hina bókina
sem ég var byrjuð á. Ég verð að
halda áfram, það er ekki hægt
annað. Þetta er mín vinna - mitt
eina starf og ég vona að ég verði sá
lukkunnar pamfíll að mér takist
það áfram. Ég veit að það er ekki
sjálfsagt.“ -þhs