Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.2002, Blaðsíða 47

LAUGARDAGUR IS. JÚNÍ 2002
Helcjarblctci EIV
51

Sædýrasafnið í Hafnarfirði var vinsæll áfangastaður á sjöunda og áttunda áratugn-
um. Það var þó ekki með öllu hættulaust að umgangast dýrin þar.
-E
Apinn
beit fingur af barni
Á SJÖUNDA OG ÁTTUNDA ÁRATUGNUM var
rekinn vísir að dýragarði á íslandi í Sædýrasafninu
sem stóð sunnan undir Hvaleyrarholtinu í Hafnar-
firði, ekki langt frá álverinu. Eins og nafnið gefur tU
kynna var lögð áhersla á sjávardýr af ýmsu tagi.
Þarna voru fiskar, selir, hvalir, ísbirnir og fleiri dýr
sem lifa í eða við hafið en þama voru einnig flest ís-
lensk húsdýr og síðan nokkur sjaldgæfari dýr eins og
ljón og apar.
SennUega er eitt merkUegasta tUkall þessa staðar
tU frægðar að eigandi safnsins stóð fyrir þvi að veiða
aUmarga háhyrninga og selja til erlendra sædýra-
safna en háhymingar voru meðal sýningardýra í
safninu. Frægasti háhyrningurinn sem safnið veiddi
var án efa hinn frægi Keikó sem nú dvelst í Vest-
mannaeyjum.
Þetta var nokkuð vinsæU áfangastaður barna og
fuUorðinna og oftast voru þetta ánægjulegar heim-
sóknir þar sem vísitölufjölskyldan gat rólað um og
dáðst að dýrunum og smjattað á is eða einhverju
áþekku góðgæti. En það eru ekki öU dýr eins gæf og
blíðlynd og íslenska sauðkindin og það fengu nokkrir
ungir hafnfirskir drengir að reyna í september 1972.
Fingurinn af
Málavextir voru þeir að eUefu ára hafnilrskur
drengur fór ásamt þremur yngri systkinum sínum að
skoða safnið og var vinur hans og jafnaldri með í för.
í safninu voru á þessum tíma tveir simpansaapar frá
Sierra Leone og staðnæmdist barnahópurinn við búr
þeirra. SkyndUega teygði annar apinn sig út úr búr-
inu og greip í hönd drengsins og togaði hann tU sín
og beit framan af baugfingri hans í einu vetfangi.
Drengurinn reyndi eftir megni að spyma á móti en
allt kom fyrir ekki en simpansar eru mjög sterkir og
sérstaklega handsterkir.
MikU skelfing greip um sig í hópi barnanna og var
drengnum þegar i stað ekið á slysavarðstofu. Þar var
fyrir læknir sem áður hafði meðhöndlað gesti og
starfsfólk safnsins sem aparnir höfðu bitið eða
skrámað. Læknirinn lýsti áverkum drengsins svo:
„Tekið hafði verið framan af fingrinum um miðja
kjúku. Lófamegin voru aUlangir húðflipar en handar-
baksmegin var beinið bert og stóðu lausar flisar út úr
sárinu. Af fyrri reynslu okkar hér á slysadeUdinni
var vitað að mjög Ulkynja ígerðir fylgdu þessum apa-
bitum frá Sædýrasafninu í Hafnarfirði. Sárbarmar
voru því skomir hreinir og klipptar burtu lausar
beinflísar og því næst var húðin saumuð yflr stúf-
inn.“
Heiftarleg sýking
Drengurinn fékk stífkrampasprautur og var sett-
ur á mjög öflug sýklalyf. Engu að síður fékk piltur-
inn heiftarlega sýkingu í fingurstúflnn og aUa
höndina með háum hita, sogæðabólgu og iUa lykt-
andi graftrarútferð. Kom pUturinn vegna þessara
sjúkdóma 13 sinnum aUs á Slysavarðstofuna og var
töluvert mikið veikur og var lengi að jafna sig.
Foreldrar drengsins fóru í mál við Sædýrasafnið
og kröfðust hárra skaðabóta vegna þessa slyss en
drengin-inn var að lokum metinn með 3% örorku
vegna þessa. Foreldrar hans héldu því fram að Ula
hefði verið búið að öpunum og því verið hægt að
komast nær þeim en öruggt þætti.
Fram kom fyrir réttinum að sett hafði verið upp
lokað grindverk hálfum metra fjær en áður var en
það kom einnig fram að apamir höfðu ítrekað bit-
ið og klórað bæði gæslumenn og gesti f safninu.
Meðal annars þess vegna var sérstakur gæslumað-
ur á staðnum og hafði hann það embætti helst að
koma f veg fyrfr að fólk seUdist í apana. Sérstök
skUti vöruðu gesti við slíku athæfi og bönnuðu að
þeir væm fóðraðir en gæslumaður sagði fólk ekk-
ert tiUit taka tU þess.
Málið velktist óvenjulega lengi í dómskerfinu
vegna þess meðal annars að faðir drengsins lést
meðan á réttarhöldum stóð og þess vegna þurfti
móðir hans að taka að sér að vera lögformlegur for-
svarsmaður drengsins.
Það kom fram við réttarhöldin að drengurinn
hafði í frammi athæfi sem var tU þess fallið að espa
apana upp. Hann var með einhvers konar látæði að
reyna að fá þá til þess að fremja kúnstir og hafði
tekist að fá annan apann tU að fara heljarstökk.
Síðan kastaði drengurinn bananahýði inn f búrið
og var að teygja sig eftir því á ný þegar óhappið
varð.
PUturinn lýsti atburðum svo fyrir dómnum að
hann hefði ætlað að fá apann tU þess að fara að leika
sér í bUdekkjum sem héngu í búrinu og kvaðst í
fyrstu hafa bent á dekkið en þegar apinn gerði ekkert
þá kvaðst pilturinn hafa sett höndina örstutt inn fyr-
ir rimlana og þá hafi apinn þrifið í sig. PUturinn
kvaðst hafa verið algerlega óviðbúinn og missti jafn-
vægi en þó fljótlega togast á við apann. Hann varð
ekki var við þaö þegar apinn beit af honum fmgurinn
fyrr en apinn hafði sleppt hendi hans.
Það kom og fram að áður en óhappið gerðist var
drengurinn að læra á hljóðfæri og fékkst við nám
bæði á píanó og gítar. Hann gat eðlUega ekki fengist
Það er oftast skemmtilegt að fara ídýraqarð-
inn en heimsókn nokkurra ungra pilta íSæ-
dgrasafnið íHafnarfirði árið 1972 breyttist í
martröð þegar api beit fingur afeinum
þeirra. Gríðarleq sýkinqarhætta fylgir slíkum
bitum og svo reyndist vera íþetta skiptið.
við það af sama móð og áður eftir fingurmissinn og
skipti um hljóðfæri og hóf trompetnám.
Kröfðust fébóta
Foreldrar hans settu fram ítarlega sundurliðaðar
kröfur sem skipt var í örorkubætur, þjáningabætur,
umönnunarbætur til foreldra og bætur fyrir sérstaka
fyrirhöfn. Samtals námu kröfur foreldranna rúmlega
400 þúsund krónum sem var á þessum tíma allmikið
fé.
Dómurinn velti þessu sérstæða apamáli aUmikið
fyrir sér og voru meðal annars farnar tvær rannsókn-
arferöir á vettvang og reynt af afla greinargóðra upp-
lýsinga um handleggjalengd apa sem reyndist vera
60-70 sentímetrar. Dómurinn taldi ljóst að pilturinn
hefði haft í frammi látæði sem væri fallið tU þess að
koma dýrinu í uppnám.
Lögmaður Sædýrasafnsins sagði að hér væri um að
ræða menningarstofnun en ekki fjárgróðafyrirtæki.
Hann taldi ekki stafa hættu af öpunum meðan settar
reglur væru virtar og eðlUeg aðgæsla höfð í frammi.
Hann taldi að í garði eins og Sædýrasafninu ætti
hverjum manni að vera í sjálfsvald sett að varast
hættulega eiginleika dýranna.
Héraðsdómur komst að þeirri niðurstöðu að
drengnum og móður hans bæri að bera tjón sitt að
tveimur þriðju en einn þriðja skyldi Sædýrasafnið
greiða. Það var dæmt að þeim bæri 75 þúsund krónur
í skaðabætur auk málskostnaðar.
Hæstiréttur hækkaði síðan bótagreiðsluna í 105 þús-
und krónur og reiknaði að auki nokkra vexti ofan á
en eins og fyrr segir tók málareksturinn aUlangan
tíma.
Nú er Sædýrasafnið horfið og hætt rekstri fyrir
löngu og eina menningarstofnunin á íslandi þar sem
dýr eru tU sýnis er Húsdýragarðurinn í Laugardal og
þaðan fer ekki sögum af því að fingur séu bitnir af
gestum garðsins. -PÁÁ
W
j