Dagblaðið Vísir - DV - 22.06.2002, Blaðsíða 52

56
HelQarblacf H>'V" LAUGARDAGUR 22. JÚNÍ 2002
Steypusögun
Kjamaborun
Múrbrot & önnur
verktakastarfssemi
'l’ilboð fi’á okluu’ borgíir sig
7544 & 892 7544
Fagineniíska í fyi'irrúini
NOTAÐIR BÍLAR

MITSUBISHI L300 4x4 Húsbíll
Nýskr: 05/1996, 2477cc.
4 dyra, 5 gíra, grár, ekinn: 91 þ.
8 manna, feröabíll
■>1.190/).

Við færum þér ftBBBBBfli
beinar sjönvarpsútsenclingar
fra HM 2002.
575 1230 Opið mán-fös 09-18 og lau 10-16
"the perfect pizza"
}ohn Bikcr
Skákþátturinn____________
Umsjón
Sævar Bjamason
Óþekkti
skákmaðurinn
Skáksagan er full af frásögnum
af heimsmeistaraeinvígjum, al-
þjóölegum mótum, titlum og skák-
stigum. Skák er ekki þannig að
hún geti þeirra sem tapa, jafnvel
þó að þeir hafi tapað með sæmd og
sæmd þeirra hafi jafnvel verið
meiri en að vinna!
En skáksagan er ekki aðeins
saga herjöfra og mikilla „hers-
höfðingja“. Hún er líka saga hins
óþekkta skákmanns sem tekur
þátt í skáklistinni af lífi og sál.
Margir eru þeir sem hafa lagt
hönd á plóginn, haldið skákmót og
aðra skákviðburði, og svo eru þeir
sem tefla sér til ánægju og gleði.
Hér á íslandi eru margir svona
skákmenn sem tefla í heimahús-
um, á vinnustöðum, í íþróttahús-
um og taflfélögum, og svo eru það
þeir sem eru kjölfesta okkar skák-
manna, velvildarmenn sem skipu-
leggja skákviðburði, og þeir eru
einna mestir skákmenn, af lífi og
sál, og vilja framgang skáklistar-
innar sem mestan. Það eru marg-
ar leiðir til að njóta skáklistarinn-
ar. Ég ætla ekki að nefna nein
nöfn, það væri óréttlátt, við skák-
menn þekkjum og þekktum þessa
menn. En mig langar aðeins að
skrifa um olnbogabörn skáklistar-
innar og þá sérstaklega nefna eitt
dæmi.
Alvis Vitolinis
Sá sem ég ætla að minnast í dag
hét Alvis Vitolinis og var frá Riga
í Lettlandi. Hann var hávaxinn
maður og grannur og með fjar-
rænt augnaráð, já, langt í burtu!
En hann náði aðeins alþjóðlegum
meistaratitli í skák og ákafi hans
við skákborðið varð ekki beislað-
ur. Auðvitað kynntist hann „töfra-
manninum” frá Riga, Mikael Tal,
og tefldi oft við hann, en Vitolinis
tefldi af enn meira offorsi.
Ég minnist þess að í gamla
daga, þegar skákir bárust ekki
jafn oft og í dag, þá var hetja dags-
ins hjá okkur strákunum sá sem
gat sýnt nýjustu Vitolinis-skákina.
Alvis (keimlíkt Elvis!) fæddist i
Sigulda (Sigöldu!) úthverfi Riga
1946 og lærði að tefla 9 ára gamall.
Hann varð brátt einn af fremstu
skákunglingum Sovétmanna og
sumir gengu svo langt að segja að
hann hefði verið bestur þeirra. En
hann varð snemma sérlundaður
og það varð hans einkennismerki
að fórna manni fyrir frumkvæðið.
Hann varð einna besti hraðskák-
maður heims og tefldi mörg æfing-
areinvígi við Tal og aðra fremstu
skákmenn austur þar. í stuttu
máli er hægt að segja að lífshlaup
hans hafi verið svona: miklar
væntingar tii hans sem unglings
og ótakmarkaðir hæfileikar á
skáksviðinu. Hann tefldi á fáum
alþjóðlegum skákmótum - sér-
viska hans kom snemma upp á yf-
irborðið og varð honum fjötur um
fót.
Vitolinis vann meistaramót
Lettlands sjö sinnum og mörg
minni skákmót vann hann í
Eystrasaltslöndunum. Hann bjó
hjá foreldrum sínum allt sitt líf,
lagöi stund á þýsku og þýskar bók-
menntir og sóttist námið vel. Fáa
vini eignaðist hann. Vitolinis
mætti á skákmót eða bankaði upp
hjá meisturum og hann var alltaf
út af fyrir sig - nema ef menn
vildu spyrja, skoða eða tefla þá
var hann alltaf tilbúinn. Hann fór
aldrei út fyrir Sovétríkin fyrr en
skömmu áður en járntjaldið féll -
hann var ekki til útflutnings - þá
fór hann til Þýskalands og tefldi á
nokkrum mótum en hann var þá
kominn yfir fertugt og andleg
heilsa hans bágborin. Þar að auki
voru fórnir og nýjungar í skák-
byrjunum orðnar að sjúklegri
ástríðu.
Það er nokkuð ljóst að hann
hafði mikil áhrif á Alexei Shirov,
sem einnig var frá Riga, þó hann
tefli nú fyrir Spán. Leiftursóknir
og gambitar voru hans yndi. En
Vitolinis var að vissu leyti ein-
feldningur og draumóramaður. Ef
hann vann skák á móti þá var það
nóg - hann var þá betri en and-
stæðingarnir því hann lagði oftast
sterka skákmenn á borð við Tal.
Hann hafði sannað sitt. Og að lok-
um fengu þráhyggja og ofsóknar-
hugmyndir yfirhöndina og hann
tók stökkið mikla inn í eilífðina í
Erevan i Armeniu 1989, en þá
hafði kerfið miskunnarlausa svipt
hann þeim litlu aurum sem hann
fékk fyrir skákkennslu og þjálfun.
En minning hans lifir, skákimar
glæsilegu og fífldirskan í sinni ítr-
ustu mynd á skáborðinu. Þetta eru
aðeins fáein brot úr sögu hans en
margt hefur verið ritað um hann.
En lítum á glæsilega taflmennsku!
Ekki reyni ég að skýra hana mik-
ið - til þess er ég of jarðbundinn
enn þá!
Glæsileg skákmennska
Hvítt: Alvis Vitolinis
Svart: Júrí Anikaev
Sikileyjarvörn, Najdorf-afbrigð-
ið. Riga 1973
1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4.
Rxd4 Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 e6 7.
f4 Rbd7 8. Df3 Dc7 9. 0-0-0 b5
Þetta var nú skömmu eftir ein-
vígið fræga í LaugardalshöRinni
1972. Margir voru sérfræðingar í
þessari byrjun og lærðu hana ut-
anbókar - sumir án þess að skilja
baun og aðrir sem þarna lærðu
sín fyrstu vinnubrögð tU framfara.
Flestir léku hér annaðhvort 10.
Bd3 eða 10. g4. En stórhuga menn
sinntu ekki eölUegustu leiðunum.
10. Bxb5?! axb5 11. Rdxb5 Db8
12. e5 Bb7 13. De2 dxe5 Þetta var
Vitolinis ánægður og glaður með:
óvissa sókn með manni undir! 14.
Dc4 Bc5 15. Bxf6 gxf6 16. Hxd7!
Be3+ Þetta hafði svartur vonast
eftir að dygði til að hrinda sókn-
inni. En andstæðingur hans hugs-
aði ekki „rökrétt"! 17. Kbl Kxd7
18. Hdl+ Ke8 19. Rc7+ Kf8 20.
fxe5 Ha5 Svartur er fastur i
gUdrunni - menn hans vinna iUa
saman - 20. - Ba6 21. Dc6! vinmn-
og 21. - Bxg2 strandar á 22. exf6 og
svartur er í svipaðri beyglu og í
skákinni. 21. exf6! Bd5 22.
R3xd5 exd5 23. Dc3 Hc5 24.
Dxe3 Hxc7
Eftir 24. - Dxc7 25. Hel er mát í
3 leikjum augljósara! En nú kem-
ur einn stuttur og einn langur og
snUldarverkið er fætt! 25. Hel h5
26. Da3+ 1-0
Hvítt: Vladimir Tukmakov
Svart: Alvis Vitolinis
Bogo-indversk vörn. Erevan
1980
1. d4 Rf6 2. c4 e6 3. Rf3 Bb4+
4. Bd2 c5 Þessi leikur, sem er
skrýtinn við fyrstu sýn, er auðvit-
að ættaður frá Vitolinis. Bestu
stórmeistarar heims hafa flestir
tekið hann upp á arma sína! 5.
Bxb4 cxb4 6. g3 b6 7. Bg2 Bb7 8.
0-0 a5 9. a3 Ra6 10. Rbd2 0-0 11.
Db3 d6 12. Hfdl De7 13. Hacl
Hac8 Allt er þetta hefðbundið,
hvítur hefur ágæta stöðu en gætir
sín ekki. Peðið á b4 truflar sam-
skipti hvítu mannanna og Uestir
reyna núorðið að leika axb4 um
þetta leyti. En það gleymist að
undirbúa það. 14. e3 e5 15. Rel
Bxg2 16. Kxg2 Db7+ 17. Kgl e4!
18. Rc2
18. - Dd7!! Hótar a4-b3 og ekki
nóg með það, Dh3 líka og sókn úr
öngvu! 19. axb4 Dh3 20. bxa5
Rg4 21. Rfl
Nú tekur riddari svarts á a6
sprettinn og ætlar tU e6-g5 og
máta. Hvítur kemur í veg fyrir
það en þá dynur annað á honum!
21. - Rc7 22. d5 Re8! 23. Rd4
Ref6 24. axb6 Re5 25. f4 exf3 26.
e4? 0-1 Æ, hann gleymdi að svart-
ur mátar með 26. Dg2+ og mát. En
eftir 26. Hc2 Hxc4 27. Rc6 er bar-
átta í hvítu stöðunni. Ljótt að
leika sig í mát og skemma hug-
myndir Vitolinis. En þetta er
ágætt dæmi um hversu menn
hræddust sóknir hans.