Dagblaðið - 30.11.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1979.
11
BERTOLUCCIOG LUNA
Rætt við Bernardo Bertolucci um nýjustu kvikmynd hans og afstöðu hans til kvikmyndagerðar almennt
Nýjasta kvikmynd Bemardo Bertokiccis, Luna,
var frumsýnd fyrir skömmu á hinni áríegu
kvikmyndahátfð New York-borgar. Viku siðar
kom leikstjórinn til Los Angeles til að kynna
myndina gagnrýnendum og kvikmyndaunn-
endum. Undirritaður Hrtti leikstjórann á
sýningu sem haldin var á vegum Bandarísku
kvikmyndastofnunarinnar fThe American Film
Institute).
Þráðurinn
Luna fjallar um ameríska óperu-
söngkonu sem missir mann sinn og
heldur til Ítalíu með fimmtán ára
gamlan son sinn til að reyna að koma
lifi sínu í fastar skorður. Þegar hún
uppgötvar að sonurinn er forfallinn
eiturlyfjaneytandi hellir hún yfir
hann blíðu sinni til að reyna að
bjarga honum. Sonurinn er dæmigert
auðbarn, ofdekraður og lífsleiður.
Hann bregst illa við bliðulátum
móður sinnar. í staðinn leitar hann
uppi sinn raunverulega föður sem
nú er skólakennari í ítölsku smá-
þorpi. Myndin endar á nokkurs
konar fjölskyldusameiningu; móðirin
er að æfa óperu á stóru útisviði og
faðir og sonur horfa á.
Gagnrýnendur gáfu myndinni yfir-
leitt slæma dóma og fettu fingur út í
flestöll atriði hennar: Þeir sögðu
hana vera melódrama, persónurnar
brúður og söguþráðinn ótrúverðug-
an.
Því verður ekki neitað að Luna er á
margan hátt gölluð mynd. En jafnvel
gölluð mynd frá Bertolucci hlýtur að
vera athyglisverð, og eftir að hafa
rætt við leikstjórann sjálfan um efni
hennar sannfærist maður um að
Luna markar viss tímamót á ferli
þessa einstaka leikstjóra.
Bertolucci
óánægður
Bertolucci var mjög óánægður
með viðbrögð gagnrýnenda. Hann'
sagðist telja það fremur hlutverk
þeirra að útskýra fyrir lesendum
myndir sem væru „öðruvísi” og
Luna væri slik mynd. Hann benti á
að flestar erlendu myndirnar, sem
sýndar voru á fyrrnefndri kvik-
myndahátíð, hefðu fengið slæma
dóma.
Hann sagði að leikstjórar þeirra
mynda hefðu í hyggju að sýna ekki
1 framar á þessari hátíð til að piótmæla
þeirri þröngsýni sem einCWinir skrif
amerískra gagnrýnenda. Bertolucci
sagði einnig að sér virtist að sú stað-
reynd að Luna fjallaði að hluta til um
blóðskömm hefði valdið miklum
mótbárum. Það sannaði að blóð-
skömm væri ennþá mikið feimnis-
mál.
Blóðskömm
í meðferð Bertoluccis er blóð-
skömmmin vart holdlegs eðlis. Jill
Clayburg, sem leikur móðurina,
gefur sig að syni sínum vegna þess
hversu illa hann er á sig kominn og
vegna þess að hún veit ekki hvernig
hún á að bregðast við slíku vanda-
máli. Það er að visunokkur mótsögn
hjá leikstjóranum að lýsa því yfir að
hann hefði ekki getað ímyndað sér
italska „mömmu” bregðast þannig
við vandamálum sonar sins, því að
með þeim orðum er hann að skil-
greina amerisku móðurina sem eitt-
hvert sérfyrirbrigði. (Þess má geta að
kvennasamtök hér í Los Angeles sem
kalla sig „The survivors of incest”
hafa gagnrýnt meðferð Bertoluccis á
þessu málefni og segja að hún eigi
ekkert skylt við blóðskömm eins og
hún eigi sér stað í raun og veru. í
flestum tilfellum séu slík atvik tengd
ofbeldi og í miklum meirihluta séu
þau tengd föður og dóttur en ekki
móður og syni).
Bernardo Bertolucci við leikstjórn stúrmyndarinnar 1900. Hér segir hann leik-
konunni Francesca Bertini til.
„Allar myndir
pólitískar"
Þegar ég spurði Bertolucci hvers
vegna hann hefði kosið að gera Luna
með ensku tali sagði hann helztu
ástæðuna vera þessa. Einnig viður-
kenndi hann að markaðssjónarmiðið
hefði ráðið töluverðu þar um.
,,Nú á tímum er kvikmyndaleik-
stjóri ekki annað en maður sem getur
komizt yfir fjármagn til að gera kvik-
mynd,” sagði hann.
Aðspurður um það hvort myndin
væri pólitísk sagði Bertolucci svo
vera, enda teldi hann allar kvik-
Kvik
myndir
myndir vera pólitískar. Hins vegar
væri Luna meira á sálfræðilegu plani
en pólitisku.
„í Luna sýni ég í fyrsta skipti til-
finningar mínar í kvikmynd. Á
sjöunda áratugnum voru allir
hræddir við að sýna gleði eða láta i
Ijósi tilfinnningar. Ég faldi mig bak
við existensialisma og pólitísk
slagorð. Það hefur tekið mig langan
tíma að læra myndmálið,”sagði
hann. „í fyrstu voru kvikmyndir
mínar einræður eins og ljóð mín. Ég
komst fljótlega að því að þetta eru
gjörólík listform. Síðan áleit ég að
kvikmyndin yrði að vera i ákveðinni
fjarlægð frá áhorfendum, persónu-
legar tilfinningar væru bannaðar.
í fyrri myndum mínum notaði éag
„teina-hreyfingu” (tracking-shot)
myndavélar, Brechtiskt firringar-
tákn, til að undirstrika þá órjúfan-
legu fjarlægð sem ríki milli myndar
og áhorfanda. í Luna er þessu á
annan veg farið. Myndin er full af
„teina-skotum” fram og til baka.
Filterar hafa verið teknir burtu og
fjarlægðin rofnar.”
„Myndin er
melódrama"
Luna er kvikmynd sem erfitt er að
átta sig á. Persónurnar koma manni
sífellt á óvart og hinar miklu sveiflur
milli gleði og sorgar skilja áhorfand-
ann eftir i lausu lofti.
„Myndin er melódrama,” sagði
Bertolucci, „enda er umgjörð hennar
ófterur Verdis sem eru melódrama á
hæsta stigi. En hún er samt ekki
melódrama í venjulegum skilningi
þess orðs. Blanda draums og veru-
leika gerir hana frábrugðna. í Luna
er ég aðgera tilraunir með óvenjulega
myndbyggingu og nýjar leiðir til
tjáningar innan hins klassiska,
dramatíska forms.”
Samræðurnar héldu áfram drykk-
langa stund. Bertolucci lýsti yfir
áhyggjum sínum með stjórnmála-
ástandið á Italíu og i Evrópu. Hann
lét í Ijósi óánægju sína með italska
kommúnistaflokkinn, gerði grín að
sjálfum sér og þeim sem hann kallaði
rika kommúnista, en gagnrýndi um
leið hið kapítalska þjóðskipulag.
Hann hafði ávallt svör á reiðum
höndum, hvers eðlis sem spurning-
arnar voru, og virtist fagna því tæki-
færi að geta haft beint samband við
áhorfendur.
Bernardo Bertolucci er maður sem
hefur margt að segja. Þess vegna eru
kvikmyndit hans áhugaverðar, hvort
sem þær fjalla um draum eða veru-
leika, pólitísk eóa sálfræðileg efni.
-SS, Los Angeles.
Bernardo Bertolucci er einn þeirra
þriggja kvikmyndaleikstjóra sem
boðið hefur verið á kvikmyndahátíð
Listahátíðar í febrúar á næsta ári.
Vonir standa til að hann þekkist
boðið.
BREYTT ÞJÓÐFÉLAG
Kosningahátíð A-listans
i Háskólabíó laugardag 1. desember kl. 14.00
ÁVÖRP FLYTJA:
SKEMMTIATRIÐI:
KYNNIR:
ALLIR VELKOMN I R
JAFNVÆGISSTEFNA -
ALÞÝDU FLO KKURIN N
fékk 11159 atkv.
/ Reykjavík / síðustu kosningum
EF v/ð höldum okkar hlut verður
Jón Baldvin Hannibalsson
á Albingi
ALÞÝÐUFLOKKINN AFTUR