Dagblaðið - 30.11.1979, Blaðsíða 16

16
erum vió komnk med fuKt hús afjóh-
skrauti og jóhpappír sem enginn annar
ermeá
MUHÚSIO
Laugavegi 178 — Sími 86780
(næsta hús við Sjónvarpið)
Söngskglinn í Reykjavík
Aukasýning
Hvað er svo
glatt
SÖNGUR & GAMAN
í Háskólabíói
MIÐASALA FRÁ KL. 16.00.
DAGBLAÐID. FOSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1979.
SJÁLFSTÆÐISMENN
REYNDU AÐ HEFTA
FRJÁLSA USTSKÖPUN
— seinheppinn áróðursmaður er Birgir ísleifur Gunnarsson
„Alþýðubandalagið er andstætt
frjálsri listsköpun,” segir Birgir ís-
leifur Gunnarsson, 3. maður álista
Sjálfstæðisflokksins i Reykjavik, i
grein í Dagblaðinu sl. þriðjudag (27.
nóv.). Lái mér hver sem vill, þótt ég
teldi þetta til tíðinda, en hversu oft
sem ég las greinina vandlega í gegn og
þræddi þar alla krákustíga, var ekki
stafkrók að finna til rökstuðnings
þessari fullyrðingu. Hér var um að
ræða órökstudda staðhæfingu,
dylgjur, og skynibornari maður en
Birgir ísleifur hefði gert sér grein
fyrir, að listamenn læsu þetta af
áhuga, því að þetta snertir þeirra
eigin starfsgrein, og þeir hlytu að
heimta sannanir. Birgir ísleifur slær
þvi eitt af mörgum vindhöggum
þessarar kosningabaráttu, hafi hann
ætlað listamönnum að trúa slíkri full-
yrðingu án þess að henni fylgdi
nokkuð, sem mark var á takandi. Og
geti hann ekki fært einhver dæmi
máli sínu til sönnunar, hljóta orð
hans að dæmast dauð og ómerk, en
einnig afar heimskuleg.
En Birgir ísleifur er líka sein-
heppinn. Það gerist til allrar
hamingju ekki oft, að löggjafinn ætli
sér að hefta frjálsa hugsun listamanna
eða segja þeim fyrir verkum. En á
stjórnartíma Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins (1974—78) var
lagt fram frumvarp til leiklistarlaga. í
frumvarpinu stóð eftirfarandi á-
kvæði um hlutverk leiklistarráðs, að
það skyldi vera „vettvangur
skoðanaskipta og umræðna um leik-
listarmál og stuðla að stefnumótun á
því sviði á hverjum tíma.” Gegn
þessu ákvæði barðist ég þá á þeim for-
sendum, að hugsanlega mætti skilja
þetta ákvæði á þann veg, að opinbert
leiklistarráð ætti að ráða því hvaða
Kjallarinn
Svava Jakobsdóttir
tökum listamaður, hvort sem um rit-
höfund eða leikhúsfólk væri að
ræða, tæki viðfangsefni sitt. Þetta á-
kvæði gæti þannig heft frjálsa list-
sköpun. í stjórnartíð Geirs
Hallgrímssonar var ekki nokkur leið
að fá þetta ákvaéði tekið út úr frum-
varpinu, og það varð að lögum. Það
var ekki fyrr en á næstsíðasta þingi, í
tið vinstri stjórnar, er ég var for-
maður menntamálanefndar neðri
deildar og Ragnar Arnalds mennta-
málaráðherra, að ég knúði fram
breytingu á lögunum, er hafnaði
slíkri opinberri stefnumótun í leiklist-
armálum.
Það gerist til allrar hamingju
heldur ekki oft á löggjafarþingi
okkar, að ritskoðunar á listum sé
krafist. Þess er þó skemmst að
minnast, er einn þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, Ragnhildur Helga-
dóttir, kvaddi sér hljóðs utan dag-
skrár, ekki einungis til þess að krefj-
ast ritskoðunar á bók sem naut þýð-
ingarstyrks úr Norræna þýðingar-
sjóðnum, heldur jafnframt til að
krefjast refsingar til handa þeim sem
stóðu að útgáfu bókarinnar hér á
landi. Ragnhildur Helgadóttir talaði
enga tæpitungu. Hún sagði orðrétt:
„En það er ljóst að hér þarf
viðbrögð. Viðeigandi stjórnvöld á-
kveða til hvaða aðgerða samkvæmt
íslenskum lögum ætti að grípa, og sá
sem hefur málefni Norræna þýðing-
arsjóðsins með höndum fyrir ísland,
þ.e. hæstvirtur menntamálaráðherra,
ætti að ákveða í fyrsta lagi að leysa
þá frá störfum sem misbeita svo valdi
sínu og í öðru lagi að standa að og
styðja breytingar á reglum sjóðsins.”
Hér er þeim sem starfa að listum
og bókaútgáfu í landinu umbúða-
laust hótað refsingu og atvinnumissi,
ef starf þeirra og listrænn skerfur
fellur ekki Sjálfstæðisflokknum í
geð. Ég læt lesendum eftir að dæma
um hvort listsköpun geti talist frjáls
við þau skilyrði sem Sjálfsæðisflokk-
urinn setur. Og ætla þeir sem unna
frjálsri hugsun og frjálsri listsköpun
að kjósa slíkan flokk yfir sig?
Svava Jakobsdóttir.
„Umbúöalaust hótað refsingu og atvinnu-
missi, ef starf þeirra... fellur ekki Sjálf-
stæðisflokknum í geð.’
r
OPH) í KVOLD TIL KL 7
Póstsendum
LAUGAVEG/69
SÍM116850.
ÖKKLASKÚR
ÚR LEÐRI
Litur: Vínrautt
Kr. 33.650.-
leöur
Verðkr. 17.150.-
Vi
AFRAM TIL FRAM-
SÓKNAR
0G FRAMFARA
tlm síðustu aldamót, svo dæmi sé
tekið, voru að alast upp á íslandi
ungmenni sem bjuggu við harla ólík
lífskjör miðað við þau sem nú eru að
komast til vits og ára. Híbýli fólksins
voru hin hrörlegustu og oft á tíðum
raunverulegir moldarkofar hlaðnir
úr torfi og grjóti.
Lýsing húsanna var af mjög
skornum skammti eða aðeins frá
svonefndum grútarlömpum, sömu-
leiðis upphitun aðeins frá hlöðum.
Kveiktir voru eldar heimilanna við
hlóðirnar og þá var táknræn sú
athöfn á fjölda heimila að „fela eld”
eins og það var kallað. Sú athöfn var
í því fólgin að agnarlítil glóð var látin
loga yfir nóttina til að hægt væri að
kveikja eld að morgni.
Oft á tíðum voru vetur svo harðir
að við lá að fólk og fénaður frysi til
bana. Búpeningur féll af veikleika og
harðindum og varð þá oft bjargar-
skortur hjá fjölda heimila. Ekki var
það óalgengt í ofanálag að eina og
sama fjölskyldan missti tvö eða
jafnvel þrjú börn á sama árinu. Þá
Kjallarinn
Jón Eyjóffsson
voru mörg og þung sporin stigin til
kirkjugarðanna.
Á veturna hurfu lágir bæirnir að
mestu i snjóskaflana en þegar
vetrarmorgunn lýsti upp hjarnið sást
að rauk upp um mjallarþökin.
Menntun barna og ungmenna var
oftast af þvi allra minnsta hjá alþýðu
manna, aðeins lært að Iesa og að
draga til stafs, svo og reikningur með
eins konar tölum. Ungmenni í þá
daga áttu að sjálfsögðu sínar vonir og
þrár um betri menntun og lífskjör en
svigrúmið til að láta draumana rætast
var ekki mikið hjá alþýðu manna
'sökum fátæktar.
Allir urðu að vinna og læra að
bjarga sér á frumstæðan hátt og oft
var vinna barna og ungmenna svo
mikil að við lá að um hreinan
þrældóm væri að ræða.
Þá voru heldur ekki komin þau
samgöngutæki sem nú eru allra eign
og þykja sjálfsögð. Þá urðu menn að
'brjótast yfir fjöll og heiðar
fótgangndi í ófærð og snjósköflum
öðrum til aðstoðar og bjargar þegar
illa stóðá.
Þrautseigja fólksins var í raun og
veru undraverð og það geymdi í sálu
sinni þann lífsneista sem til þurfti til
að lifinu yrði lifað. í örðugleikum
I