Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1980, Blaðsíða 44
Aðferðir við samanburð á stofnum.
Þegar stofnar fóðurjurta eru bornir saman getur verið um
tvennskonar viðmiðun að ræða. I fyrsta lagi að miða uppskeru
hvers stofns í tilraun við meðaltal allra tilraunaliða, annað
hvort sem frávik eða hlutfallslega. Þessi aðferð hefur þá aug-
ljósu kosti, að uppskera allra stofna nýtist við samanburðinn.
Um leið inniber hún nokkra hættu, einkum ef mikill munur er
á uppskeru þeirra stofna sem prófaðir eru. Þá getur stofninn
sem við erum að skoða fengið mjög misjafna dóma í tilraun-
um, allt eftir því hvaða stofnar aðrir eru með í tilrauninni. Ef
uppskerumagn og aðrir eiginleikar stofnanna er yfirleitt
svipað getur þó viðmiðun við meðaltal vel komið til greina,
einkum ef unnt er að leiðrétta það eftir því hvaða stofnar eru
notaðir.
I öðru lagi má nota þá aðferð, að miða uppskeru einstakra
stofna við einn eða fleiri stofna, sem koma fyrir í öllum til-
raununum. Hér má nota hvort sem er frávik eða hlutfallstöl-
ur. Uppskerufrávik eru þó í mörgu heppilegri, því þar má
reikna með mun minni sveiflu en við notkun hlutfallstalna,
sem að auki geta sem best gefið ranga mynd. Þetta má sýna
með dæmi:
I tilraunum er æfinlega nokkur skekkja, þ.e.a.s. af tilviljun
kemur fram munur milli stofna þó svo hann sé raunverulega
enginn. Til dæmis getum við tekið tvö fræsýni úr sama pok-
anum og meðhöndlað þau eins og um tvo stofna væri að ræða.
Köllum þau A og B. Að sjálfsögðu væntum við þess að fá
sömu uppskeru af A og B, en tilviljun getur ráðið því að ýmist
gefur A eða B meiri uppskeru. En meginatriði er, að þess fleiri
tilraunir sem við gerum með þessa tvo stofna þess meir nálgast
meðaluppskera þeirra. Við gætum t.d. fengið þessar upp-
skerutölur úr þrem tilraunum:
A B A—B
Tilraun 1 .................... 60 40 20
Tilraun 2 .................... 50 50 0
Tilraun 3 ................. 40 60 -í- 20
Meðaltal...................... 50 50 0
46