Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Qupperneq 23

VILHJÁLMUR BJARNAR
Fiske-safnið í íþöku
Fyrsta undirstaða Fiske-safnsins (Fiske Icelandic Collection) við
Cornell-háskólann í New York var lögð um miðja síðustu öld - eða
tæpum 20 árum áður en háskólinn sjálfur var stofnaður (1868). Stofn-
andi safnsins, Daniel Willard Fiske, sem við stofnsetningu háskólans
varð fyrsti yfirbókavörður hans og kennari í norðevrópskum málum,
fór 18 ára gamall til Danmerkur og Svíþjóðar 1850 til þess að nema
norræn mál, þeirra á meðal íslenzku. Dvaldist hann þar í tvö ár og hóf
þá þegar að safna íslenzkum bókum og bókum á öðrum málum um
íslenzk efni. En áhugi hans á Islandi og íslenzkum menntum haíði
vaknað við það að lesa enska þýðingu á hinni íslenzku málfræði Ras-
mus Kristian Rasks og fáein önnur rit, er snertu íslenzkar bókmenntir.
Tók Fiske miklu ástfóstri við Island og íslenzku þjóðina og bar hag
hennar mjög fyrir brjósti til æviloka.
Arið 1883 sagði Fiske lausu starfi sínu við Cornell-háskólann og
settist að í Flórens á Italíu. Eftir það herti hann mjög á söfnun íslenzkra
bóka og bóka á öðrum málum um íslenzk efni. Fiske varð bráðkvaddur
haustið 1904. Við þau tímamót taldi safnið þegar um 8600 bindi (að
bæklingum meðtöldum). Fiske arfleiddi Cornell-háskólann að hinu
íslenzka safni sínu (ásamt ágætu Petrarchasafni). Erfðagjöfinni fylgdu
þrír sjóðir, skyldi vöxtum eins þeirra varið til greiðslu bókavarðar-
launa, annars til bókakaupa og hins þriðja til útgáfu safnverks um
Island og íslenzka safnið.
Samkvæmt skilmálum erfðaskrárinnar skyldi bókavörðurinn vera
fæddur á íslandi og útskrifaður úr íslenzkum menntaskóla, og hann
skyldi hafa hlotið meðmæli menntaskólarektors. Að ósk Fiskes varð
Halldór Hermannsson frá Velli í Hvolhreppi, sem unnið hafði að
skrásetningu safnsins í Flórens fyrir Fiske í nokkur ár fyrir andlát hans,
fyrsti bókavörur þess. Halldór kom með safnið til Iþöku vorið 1905 og
starfaði við það við ágætan orðstír, unz hann fór á eftirlaun 1948.