Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Page 74

74
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ok upp váru sett merki fyrir höíðingjum, þá spurði hann: „Hverr er höfðingi fvrir liði
því, er gegnt oss er?“ Honum var sagt, at þar var Sveinn konungr tjúguskegg með
Danaher. Konungr svarar: „Ekki hræðumk vér bleyður þær. Engi er hugr í Dönum. En
hverr höfðingi fylgir þeim merkjum, er þar eru út í frá hægra veg?“ Honum var sagt, at
þar var Óláfr konungr með Svíaher. Óláfr konungr segir: „Betra væri Svíum heima ok
sleikja um blótbolla sína en ganga á Orminn undir vápn yður. En hverir eigu þau in
stóru skip, er þar liggja út á bakborða Dönum?“ „Þar er,“ segja þeir, „Eiríkr jarl
Hákonarson.“ Þá svarar Óláfr konungr: „Hann mun þykkjask eiga við oss skapligan
fund, ok oss er ván snarprar orrostu af því liði. Þeir eru Norðmenn, sem vér erum.“
Annað dæmi ólíkt þessu, þar sem vér þó höfum þriggja landa sýn, er
í 72. kap. Ólafs sögu helga. Snorri Sturluson haíði dvalizt utanlands
1218-20 lengstum í Noregi, en og í þeirri för farið sumarið 1219 austur á
Gautland. Við kynni hans af Svíþjóð hefur hann séð Noreg í nýju ljósi,
skynjað betur en áður, hversu allt er afstætt. Þegar hann lætur Hjalta
Skeggjason í fyrrnefndum kapítula ganga á fund Ólafs Svíakonungs og
leita um sættir og mægðir milli hans og Ólafs Noregskonungs, er horft
allt utan af Islandi. En Hjalti hefur mál sitt á þessa leið:
„Allmikla tign má hér sjá margs konar, ok er mér þat at sjón orðit, er ek hefi opt heyrt
frá sagt, at engi konungr er jafngöfugr á Norðrlönd sem þú. Allmikill harmr er þat, er
vér eigum svá langt hingat at sækja ok svá meinfært, fyrst hafsmegin mikit, en þá ekki
friðsamt at fara um Nóreg þeim mönnum, er hingat vilja sækja með vináttu."
En þegar Hjalti víkur að þeirri ráðagerð Ólafs Noregskonungs að
biðja Ingigerðar dóttur hans, espast Ólafur Svíkonungur og segir,
„at sú mægð megi eigi maklig vera, því at ek em inn tíundi konungr at Uppsölum, svá
at hverr hefir eptir annan tekit várra frænda ok verit einvaldskonungar yftr Svíaveldi
ok yíir mörgum öðrum stórum löndum ok verit allir yfirkonungar annarra konunga á
Norðrlöndum. En í Nóregi er lítil byggð ok þó sundrlaus. Hafa þar verit smákonung-
Nokkru síðar telur Ingigerður um fyrir föður sínum og reynir að
koma á sáttum, kveður
þat mjök ósynju, er þér kölluðuð til ríkis í Nóregi. Er þat land fátækt ok illt yfirfarar ok
fólk ótryggt.
Ég vitnaði fyrr í þessari samantekningu til þeirra ummæla Haralds
Danakonungs Gormssonar um Noreg, að hann væri ,,land mikit ok
hart fólk, ok er illt at sækja við útlendan her“. Danir hafa fundið til
þess, að land þeirra var opið og öndvert og auðvelt aðkomu þeim, er
þangað vildu fara með hernaði, enda fengu þeir oft á því að kenna, eins
og dæmi hafa verið sýnd um hér að framan. I Danmörku var og tíðum
til mikils að slægjast, því að landið var víða vel ræktað og velmegun þar