Vísbending - 18.12.2000, Síða 11

V
TSBHNDINO

FRÁ BYLTMGARÆFINGUM
TIL ÞJÓÐAR/ÁTTAR
Ólafur Hannibalsson ræðir við
Bjarna Braga Jónsson hagfræðing
um samhengið milli kjarabaráttu,
hagvaxtar og verðbólgu.
Drengurinn skokkar niður götuna
frá sýslumannsbústaðnum
áleiðis að bryggjunni. Þegar
hann fer framhjá skrifstofu útgerðar-
auðvaldsins, kreppir hann hnefana
ósjálfrátt í Rótfront kveðjunni og steytir
í átt að glugganum. En nú ber nokkuð
nýrra við. Honum er svarað í sömu mynt
innan úr skrifstofunni og glettnislegt
bros að baki. Honum bregður nokkuð
en brátt rennur upp fyrir honum ljós:
Byltingarforsprakki þorpsins, Jóhann
Rafnsson, vinnur daglega í verslun
útgerðarkóngsins, Sigurðar Ágústsson-
ar, í nánu samstarfi. Báðir eflaust of
miklir séntilmenn til að ræða pólitík í
vinnunni, og báðir vinir drengsins í
lengd og bráð.
Þessi drengur hefur síðan marga
fjöruna sopið og margar kollsteypur
tekið á leiðinni frá heimskreppu til
nýboðaðrar, endalausrar gullaldar
síhækkandi hlutabréfa í fyrirtækjum
þekkingariðnaðarins.
Bjarni Bragi Jónsson er fæddur 8.
júlí 1928 við Kárastíginn í Reykjavík, í
húsi móðurafa síns, Bjarna Jenssonar,
er lengst af var héraðslæknir á Breiða-
bólsstað á Síðu, en síðar landlæknisritari
í Reykjavík. Faðir Bjarna Braga var Jón
Hallvarðsson, fógetafulltrúi og síðar
sýslumaðurí Stykkishólmi unt skeið, en
lengstaf starfsmaður ríkisskattanefndar.
Jón var sonur Hallvarðs Einvarðssonar
bónda í Skutulsey á Mýrum og síðar á
Fáskrúðarbakka í Kolbeinsstaðahreppi
í Hnappadalssýslu, og konu hans
Sigríðar Jónsdóttur frá Skiphyl á
Mýrunt. Er sú ætt komin af Jóni
„dýrðarsöng", orðlögðunt raddmanni á
sinni tíð og ríkir mikil sönghneigð í
ættinni.
Bjarni Jensson var hins vegar sonur
Jens rektors, bróður Jóns Sigurðssonar,
og stóðu að þeim bræðrum víðkunnar
embættismannaættir: Ólafs lögsagnara
á Eyri í Seyðisfirði vestur og Ásgarðsætt
af Suðurlandi.
Níi ert þú fæddur rétt áður en kreppan
mikla hvolfist yfir heimsbyggðina.
Fœddistu með silfurskeið í munni?
„Nei, því held ég að fari fjarri. Faðir
minn missti föður sinn 13 ára gamall
árið 1912 og ég held að það megi teljast
allt að því kraftaverk að móður hans
skyldi takast að koma sonum sínum til
mennta. Honum tókst að ná
stúdentsprófi og útskrifaðist lög-
fræðingur 1925. Þá voru pólitískar
viðsjár rnjög að aukast í landinu og hann
skipaði sér í raðir þeirra sem snerust
gegn ríkjandi íhaldi. Það var ekki
vænlegt til frama þá, en svo tók stjórn
Framsóknarmanna við 1927 og þá
opnuðust ýmsar leiðir til embættisframa
fyrir þá menntamenn, sem af alþýðufólki
voru komnir. Næstu ár stundaði hann
heldur tekjurýr málflutningsstörf í
Reykjavík, en á árinu 1932 var hann
settur sýslumaður í Barðastrandarsýslu
um nokkurra mánaða skeið og síðan
fógetafulltrúi í Vestmannaeyjum. Þar
vorum við fram á mitt ár 1937 að hann
varð sýslumaður í Snæfellsnes- og
Hnappadalssýslu með aðsetur í
Stykkishólmi. Þar áttum við nokkur góð
ár en þá varð honum á í messunni við
uppgjör sjóða og var veitt lausn frá
embætti 1940, þótthaliinn væri jafnaður
með fjölskylduátaki. Við fluttum þá
suður í húsnæðisvandræðin og lentum
fyrst í stað í bragga í Reykjavík. Þar
gegndi faðir minn störfum hjá
ríkisskattanefnd, ásamt ýmsum
lögfræðistörfum í einkapraxis.“
Hvernig var að koma til hinnar
hernumdu Reykjavíkur á þessum tíma
úrfásinninu í litlu þorpi út á landi?
„Ég var ekki í neinum vandræðum
með að falla inn f borgarbraginn. Fólk
var sem óðast að varpa af sér
kreppuhamnum og alls staðar voru
miklar frantkvæmdir og umsvif.
Þúsundir manna höfðu rífandi atvinnu
hjá hernum, sósíalistar höfðu forgöngu
um að skrúfa upp kaupið og rná segja
að það hafi haft þjóðhagslega þýðingu
á þessum tíma úr því að stjórn-
málamennirnir mönnuðu sig ekki upp í
eða var meinað að hækka gengið, þegar
stríðsgróðinn flæddi yfir. Gengis-
fellingin, sem gerð var 1939 kom á
vitlausum tíma, hefði átt að koma miklu
fyrr í staðinn fyrir hafta- og styrkja-
ráðstafanirnar í upphafi kreppuáranna.
Þetta vissi maður náttúrlega ekki þá,
drakk í sig þá stemmningu sem ríkti
meðal alþýðunnar að sósíalistar hefðu
forgöngu unt hækkandi kaup og Stalín
var orðinn traustur bandamaður
lýðræðisþjóðanna gegn Hitler.
Byltingarfræðin
Eg var snemma bráðger og þótti hafa
nokkuð gott kjaftavit. Það skipti líka
engum togum að eftir að ég kom í
Ingimarsskólann steyptist ég á kaf í
félagsmálastúss og varð formaður
nemendafélagsins strax á öðru ári 14 ára
gamall. Þetta náði náttúrlega ekki
nokkur hátt að leggja þetta ábyrgðarstaif
á svo ungar herðar. Skólastjórinn sr.
Ingimar Jónsson, var hins vegar sáttur
við þetta, enda aðrir í hópnum enn
róttækari (Ingi R., Pétur Hraunfjörð
o.fl.) svo að ég ntun hafa þótt skárri
kostur í þetta trúnaðarstarf. Þetta voru
geysilega stórir árgangar, sem komu inn
í gagnfræðaskólana í Reykjavík á
þessum árum með auknum tekjum
launþega. Við vorum 140, sem settumst
í 1. bekk Ingimarsskólans og þar var ég
dúx í l'yrsta og síðasta skiptið á ævinni.
Eitt sumar var ég í vegavinnu, bæði
á sunnanverðu og norðanverðu
Snæfellsnesi. Þar var samankominn
hópur stráka nokkuð beggja blands í
Ólafur Hannibalsson og Bjarni Bragi Jánsson
11