Frjáls verslun - 01.05.1968, Blaðsíða 15

FRJÁLS verzluk
15
EINMENNINCSKJÖRDÆMI
Breyting á kjördœmaskipulaginu orðin nauðsynleg til þess að
leiðrétta óréttlœtanlegan aðstöðumun kjósenda.
Að vonum hefur mönnum orðið
tíðrætt um úrslit forsetakosning-
anna. Hinn mikli sigur dr. Kristj-
áns Eldjárns kom á óvænt og
bendir ákveðið til þess, að þessar
kosningar hafi ekki eingöngu snú-
izt um menn, heldur einnig um
málefni.
Á yfirborðinu voru þessar kosn-
ingar ópólitískar. Hins vegar vissu
þeir, sem gleggst fylgdust með
kosningaundirbúningnum, að
stjórnarandstöðuflokkarnir lögðu
mikið upp úr sigri dr. Kristjáns
og beittu flokksvélum sínum ó-
spart. Eftir kosningarnar er svo
sigur dr. Kristjáns túlkaður sem
áminning til stjórnarflokkanna,
og þó einkum og sér í lagi til
Sjálfstæðisflokksins.
Úrslit kosninganna eru óneitan-
lega áminning til íslenzkra stjórn-
málamanna. Og í gleði sinni mega
stjórnarandstæðingar ekki gleyma
því, að sú áminning nær einnig
til þeirra. Þegar illa árar og álög-
ur þyngjast, grípur um sig leiði
og oft andúð á stjórnmálamönn-
KÆLI-
og FRYSTIKERFI
UPPSETNINGAR OG VIÐHALD.
VIÐGERÐIR Á ÖLLUM
TEGUNDUM AF KÆLI-
og FRYSTITÆKJUM.
KÆLIIMG S.F.
SÍMAR 21686 - 33838
um. Þeim er kennt um, hvernig
komið er. Þess varð dr. Gunnar
Thoroddsen nú að gjalda.
Það er hættuleg þróun, þegar
allur almenningur er að missa
áhuga á stjórnmálum, og jafnvel
að fá andúð á þeim. Stjórnmálin
eru örlagaþræðir þjóðarinnar og
það er fyrst og fremst að þakka
afburða stjórnmálamönnum, að
íslendingar eru frjálsir og full-
valda. Fengu að ganga að kjör-
borðinu og velja sér þjóðhöfð-
ingja.
Annað mál er spurningin um
það, hvort íslenzkir stjórnmála-
flokkar séu ekki um of staðnaðir.
Því miður hefur ekki stefnt í
rétta átt á undanförnum árum.
Almenningur hefur æ minna
áhrifavald í flokkunum, en þröng-
ur hópur forystumanna ræður öll-
um gerðum flokkanna. Hér eiga
allir jafnan hlut að máli, og ekki
sízt kommúnistar, svo sem átök í
flokki þeirra við síðustu Alþingis-
kosningar bezt sanna. Flokksræðið
skal ríkja.
fslenzkir stjórnmálamenn þurfa
að gera sér grein fyrir því, að nú
er breytinga þörf. Ungt fólk er
að verða fráhverft afskiptum af
stjórnmálum og áhugi eldra fólks
fer einnig stöðugt minnkandi.
Flokkarnir verða að draga úr
áhrifamætti forystumanna sinna
og færa hann meira til fólksins.
Beinast liggur við að gera það
með breytingu á kjördæmaskipu-
laginu. Koma á einmenningskjör-
dæmum að nýju.
Því verður ekki á móti mælt,
að kjördæmabreytingin 1959 leið-
rétti mikið óréttlætanlegan að-
stöðumun kjósenda. En aftur hef-
ur sótt í sama farið. Nú er svo
komið, að t. d. kjósendur í Norð-
urlandskjördæmi vestra og Vest-
fjarðakjördæmi hafa nær fjórfalt
meiri áhrifamátt við Alþingis-
kosningar en íbúar Reykjavíkur.
Slíkt óréttlæti er engum til
góðs og þarf nauðsynlega að leið-
rétta það, fyrr en síðar. Leið að
slíkri leiðréttingu er tvímæla-
laust að koma á einmenningskjör-
dæmum að nýju. Með því fyrir-
komulagi ríður meira en áður á
fyrir flokkana, að til framboðs
veljist menn, sem séu kunnugir
atvinnuháttum og héraðshögum á
viðkomandi stöðum. Eins og mál-
um er nú háttað, eru efstu menn
listanna oft á tíðum konungar í
ríki sínu, sem ekkert þurfa fyrir
sinni kosningu að hafa, né heldur
fyrir því að halda þingsæti sínu.
Ekki er við því að búast, að
unnt verði að koma á tveggja
flokka kerfi á íslandi í náinni
framtíð, enda spurning, hvort það
sé það heppilegasta. Ef landinu
yrði öllu deilt í einmenningskjör-
dæmi, er því hætt við, að atkvæði
Alþýðuflokksins og Alþýðubanda-
lagsins mundu meira og minna
falla dauð. Fyrir það þyrfti að
byggja og eru þar til margar leið-
ir.
Það er flestra vilji, að kjör-
dæmaskipulaginu verði breytt í
áðurnefnda átt. Reynsla annara
þjóða bendir einnig ákveðið til
þess, að einmenningskjördæma-
skipulagið gefist betur. Að þess-
um atriðum verða íslenzkir stjórn-
málamenn allra flokka að gefa
gaum. Það er þeirra hlutverk að
gera þessa nauðsynlegu og aðkall-
andi breytingu.