Frjáls verslun - 01.07.1968, Blaðsíða 24

22
FRJALS VERZLUN
AXEL KAABER:
SJÓTRYGGINGAR
Sjódeildin hefur verið einn stœrsti liSurinn í viðskiptum félagsins
og vandamálin eru þau sömu og þau voru fyrir hálfri öld.
Eitt af mikilvægustu grundvall-
aratriðum trygginga er, að hinn
tryggði á að fá tjón sitt bætt,
hvorki meira né minna. Þetta er
eitt þeirra lögmála tryggingavið-
skipta, sem Sjóvátryggingarfélag-
ið hefur haft ofarlega í huga alla
tíð, frá stofnun þess.
Sjódeildin varð til við stofnun
félagsins og hefur alla tíð verið
stærsti liður í viðskiptum þess.
Eftir því, sem árin liðu og fleiri
mismunandi tryggingategundir
voru teknar upp, urðu viðskipti
Sjódeildar að sjálfsögðu minni
hundraðshluti af heildarviðskipt-
um félagsins, en varla hefur svo
farið, að aukning hafi ekki orðið
frá ári til árs í viðskiptum deild-
arinnar, nema nokkur ár um og
eftir lok síðustu heimsstyrjaldar.
Samanborið við tölur, sem
nefndar eru í tryggingum í dag,
var allt smátt í sniðum fyrstu
starfsár félagsins. Árið 1925 var
t. d. beðið um tryggingu á 134
rúmlesta skipi og átti tryggingar-
upphæðin að vera 40 þúsund
krónur. Að vísu stærri króna en
við eigum við að búa í dag, en hér
er þó ekki allt verðrýrnun pening-
anna um að kenna. Tilsvarandi
nýtt skip í dag væri líklega tryggt
fyrir um 10 milljónir króna.
Svo virðist, sem viðskiptavanda-
mál þau, sem glímt var við, við
stofnun félagsins, og næstu ár á
eftir, séu mikið til þau sömu enn
í dag. Þótt ekkert sé farið frekar
út í það hér, má finna mikinn
fróðleik um slík mál í skoðunar-
skýrslum Sveinbjarnar Egilson-
ar, skipstjóra, frá fyrstu starfsár-
um félagsins, en svo virðist, að
ýmsar tegundir tjóna og tjóna-
varnir séu mál, sem koma upp
aftur og aftur, og séu því í raun
og veru óleysanleg í eitt skipti fyr-
ir öll.
Axel Kaaber:
Samkeppnin er hörð.
Að sjálfsögðu hefur gengið á
ýmsu hjá Sjódeildinni þau 50 ár,
sem hún hefur starfað. Árið 1919
voru iðgjöld deildarinnar kr. 600
þúsund en 1938 voru þau 620 þús.
krónur. Allveruleg lækkun varð
á iðgjöldum ársins, sem stafaði af
því, að það ár gengu í gildi lög
um skyldutryggingu fiskiskipa
undir 70 rúmlestum, en öll slík
skip áttu þá að tryggjast í báta-
ábyrgðarfélögunum. Árið 1939
varð hinsvegar veruleg hækk-
un á iðgjaldatekjum, upp í kr.
1.288.000,00.
Mjög ör aukning varð á tekjum
Sjódeildar á stríðsárunum, sem
von var. Árið 1943 námu iðgjöld
deildarinnar 8 milljónum og 400
þúsundum króna. Eftir það varð
allveruleg lækkun um nokkurra
ára skeið, sem stafaði af lækkun
stríðstryggingariðgjalda, eftir þvi
sem bandamenn náðu valdi á kaf-
bátahernaðinum. Nokkuð jöfn
hækkun átti sér stað eftir 1951, en
á síðastliðnu ári námu heildarið-
gjöld deildarinnar nærri 75 mili-
jónum króna.
Það eru miklar og stórar upp-
hæðir, sem Sjódeildin hefur greitt
út fyrir tjón þessi ár. T. d. fórust
3 skip árið 1944, tvö af völdum
hernaðar en eitt strandaði. Eitt
þessara skipa var vöruflutninga-
skip og var mestallur farmur
þess einnig tryggður hjá Sjódeild
félagsins. Heildartjón árið 1944
námu 6 milljónum og 330 þúsund-
um króna.
Út af fyrir sig er algjört tap á
skipi ekki svo geysimikið atriði,
þótt slík tjón séu stór og áber-
andi. Algjört tap á skipi er frek-
ar sjaldgæfur viðburður, sem bet-
ur fer, og oft líða mörg ár á milli
þeirra. Þessvegna hafa slík stór-
tjón yfirleitt lítil áhrif á ákvörð-
un tryggingariðgjalda.
Öðru máli gegnir um partstjón.
Þróunin hefur verið slík, að hinar
litlu íslenzku hafnir, sem gerðar
voru fyrir fá og lítil skip, verða
nú að skýla miklu fleiri og stærri
skipum. Þröngt er oft í höfninni
og kapp stundum meira en forsjá.
Þótt iðgjald skips nú í dag sé
talið í hundruðum þúsunda króna,
þá eru tjónin í samræmi við það.