Frjáls verslun - 01.07.1968, Blaðsíða 43

íFRJALS VERZLUN
41
ÞORSTEINN EGILSON:
SAGA SJÓTRYGGINGA
Rakin saga sjótrygginga frá upphafi.
Á því leikur enginn vafi, að
tryggingar í einhverri mynd hafa
verið til allt frá alda öðli. Sá sam-
hugur eða félagsþroski, sem ligg-
ur þar að baki, hlaut að vera skiJ-
yrði þess, að menning gæti mynd-
azt. Um þetta er þó næsta fátt
vitað, því hin kunna saga mann-
kynsins er ekki nema nokkurra
árþúsunda gömul.
Fyrstu menningarríkin urðu tii
við stórfljótin, sem runnu um
Kína, Indland, Mesópótamíu og
Egyptaland. Þetta var engin til-
viljun. Þar var veðurfar hagstætt,
meðfram fljótunum var sífrjór
jarðvegur vegna framburðar fljót-
anna, en fljótin sjálf, breið og
lygn, voru ákjósanleg samgöngu-
leið, mörg hundruð kílómetrar
á lengd. Menn gerðu sér fley og
blómleg viðskipti tókust milli
byggðarlaga.
DREIFÐ ÁHÆTTA.
Á þeim tímum hefur ekki verið
kjörviður í kili og mörg fley haía
týnzt. Með þeim týndist dýrmæt-
ur farmur. Til eru áreiðanlegar
heimildir um það, að kaupmenn
dreifðu áhættu sinni, fluttu faim
hvor fyrir annan, og áttu þá lítið
í húfi í hverju fleyi. Þetta var
um 3 þúsund árum fyrir Krist.
Um líkt leyti bjuggu Kaldear
við Persaflóa. Kaupmenn þeirra
fóru í langar verzlunarferðir og
héldu hópinn til að verjast ræn-
ingjum. Kaupmenn höfðu oft með
sér gagnkvæma tryggingu í slík-
um ferðum, þannig að þeir, sem
fyrir engu eða litlu tjóni urðu,
bættu að nokkru tjón hinna, sem
óheppnari voru.
Meðan siglingarnar voru bundn-
ar við fljótin ein, var þeim að
sjálfsögðu mjög þröngur stakkur
Þorsteinn Egilson:
Löng saga í stuttu máli.
skorinn. Engin fyrrnefndra menn-
ingarþjóða varð siglingaþjóð, svo
teljandi sé, nema Egyptar, en um
siglingar urðu brátt aðrir þeirn
fremri.
Vagga sjómennskunnar stóð við
Miðjarðarhafið austanvert, um
1000 árum fyrir Krist. Það var
ekki heldur nein tilviljun. Þar
höfðu risið mörg menningarríki,
hvergi var langt milli stranda eða
hafna, sjávarfalla gætti ekki,
hvorki voru þar þungar rastir né
hættuleg sker og veður voru
sjaldan válynd. Grikkir voru þá
forustuþjóð, en nýlendur þeirra
við Eyjahaf voru þeim fremri um
siglingar. Miklu fremstir voru
Fenikar. Þeir sigldu um allt Mið-
jarðarhaf og reistu víða verzlun-
arborgir. Merkust þeirra var
Karþagó. reist um 800 árum fyrir
Krist. Fenikar sigldu út á Atlanz-
haf, niður með Afríku og ef til
vill suður fyrir hana, norður með
vesturströnd Evrópu og sennilega
allt til Englands.
SJÓVEÐLÁN.
Sjóskipin voru að sjálfsögðu
miklu stærri en fljótaskipin, farm-
arnir stærri og dýrari og siglinga-
hættan vissulega meiri. Það leik-
ur tæpast vafi á því, að feniskir
kaupmenn dreifðu áhættu sinni, á
líkan hátt og áður segir, en heim-
ildir um það eru ekki öruggav.
Vátryggingar voru ekki komnar
til sögunnar, en þá tíðkuðust sér-
stök sjóveðlán, sem um margt áttu
skylt með vátryggingum, og verð-
ur síðar að þeim vikið.
Siglingar um höfin höfðu marg-
an vanda í för með sér og einn
þeirra var sá, hvernig bregðasi
skyldi við þegar bráða hættu bæri
að höndum. Oft gat verið um ýms
ráð að ræða, t. d. að leggja verð-