Frjáls verslun - 01.07.1968, Blaðsíða 25

FRJÁLS: VERZLUN
23
SJÓTRYGGI/IG/IR 1919-1967
Reynslan er talin sýna, að af skips-
iðgjaldi verði að leggja til hliðar
um 20% fyrir mögulegu algjöru
tapi og er þá eftir um 80% til að
mæta öðrum tjónum og kostnaði
félagsins. Skip eru dýr og viðgerð-
arkostnaður tjóna mikill, en það
er óumflýjanleg staðreynd, að ef
tjón fara fram úr vissum hundr-
aðshluta heildariðgjaldsins, þá
hlýtur hækkun þess að eiga sér
stað.
Viðskipti Sjódeildar skiptast í
tvo meginflokka, skipatryggingar
og vörutryggingar.
SKIPATRYGGINGAR.
Iðgjöld skips fara að verulegu
leyti eftir stærð skipsins og trygg-
ingarupphæð þess, ásamt þeirri
tjónareynslu, sem á því hefur ver-
ið undanfarin ár. Má telja, að
vátryggingarverðmæti skips sé
smíðakostnaður þess, þegar það
var nýtt, og helzt sú tryggingar-
upphæð yfirleitt óbreytt um
margra ára skeið. Gömul skip geta
þó því oft verið vátryggð talsvert
yfir réttu verði, ef miðað er við
líklegt söluverð þess. Hinsvegar
mætti segja, að sérstakt vandamál,
hvað þessu viðvíkur, komi fram,
þegar stór skip, eins og íslenzku
botnvörpuskipin, falla svo mikið
í verði, eins og raun ber vitni, að-
eins vegna þess, að botnvörpu-
veiðar eru ekki lengur taldar
borga sig. Hafi verið samið um
ákveðið vátryggingarverðmæti, er
félagið bundið við það verð sem
hámarks tjónbætur og getur ekki
síðar borið fyrir sig, að vátrygg-
ingarverðið hafi verið of hátt.
Tjónbótum í skipatryggingum
má skipta í tvo meginflokka, í
fyrsta lagi tjón á eigin skipi og
kostnaður við það, og í öðru lagi
ábyrgðartjón.
Verði skipið fyrir sérstöku tjóni,
eins og t. d. ef það strandar eða
laskast í óveðri, greiðir félagið að
sjálfsögðu nauðsynlegan viðgerð-
arkostnað, en greiðir þó ekki
óbeint tjón, sem útgerðarmaður
hefur orðið fyrir, t. d. aflamissi
eða tafir skipsins frá notkun.
Verði skip fyrir vélbilun í hafi og
þiggi aðstoð eða björgun frá öðru
skipi, geta kröfur fyrir slíkt num-
ið mjög stórum upphæðum. Einn-
ig, liggi skip illa varið eða illa
bundið í höfn, þá getur það orðið
fyrir stórfelldu tjóni, ef skyndi-
lega hvessir eða alda eykst.
Skipatrygging innifelur ábyrgð-
artjón, en það eru þau tjón, sem
skipið veldur þriðja aðila, t. d. við
árekstur. Slík tjón geta verið mjög
kostnaðarsöm, enda getur trygg-
ing þess, sem valdur var að tjón-
inu, orðið að bæta, ekki aðeins
skemmdir á öðru skipi, heldur
einnig afnotamissi, svo sem afla-
tjón o. s. frv. Venjuleg skipa-
trygging bætir þó ekki öll ábyrgð-
artjón, t. d. ekki skaðabætur, sem
útgerðarmanni er skylt að greiða
mönnum í þjónustu hans, fyrir
lífs- eða líkamstjón og fyrir tjón
á eigum þessara manna.
Skipatrygging er yfirleitt tekin
til eins árs í senn, en iðgjalds-
ákvörðun fer eftir þeirri tjóna-
reynslu, sem orðið hefur undan-
farin ár. Er þá tekið saman iðgjald
að frádregnum endurgreiðslum