Frjáls verslun - 01.07.1968, Blaðsíða 35

FRJÁLS VERZLUN
33
(sönnuð). Sá, sem verður fyrir
tjóni, getur því aðeins orðið að-
njótandi bóta frá öðrum, að hann
sýni fram á, í hverju sökin er
Fyrsta lögboðna ráðstöfunin til
að treysta rétt þeirra, sem urðu
fyrir tjónum af völdum bifreiða,
var að snúa sönnunarreglunni við.
BIFREIMTRyG6IN6fíR 1931- /967
o—o IÐGJÖLD
^ X—X TJÓN
LÓSfíRlþMfl- —P- IDGJFLDfl-OG TJÓNfl-
fólgin. Áður en vikið er að sér-
reglum umferðarlaganna, ber að
leggja á það áherzlu, að sérregl-
ur laga nema ekki úr gildi þess-
ar almennu reglur. Sérregiur
herða að jafnaði almennu reglurn-
ar um skaðabótaskyldu.
Var þá sá, sem ábyrgð bar á bif-
reiðinni eða ók henni, þegar slys
bar að höndum, skaðabótaskyld-
ur, nema hann sannaði, að slysinu
hefði ekki verið unnt að afstýra.
Jafnframt gat hann losnað undan
ábyrgðinni, að nokkru eða jafn-
vel öllu leyti, ef hann sannaði, að
sá, sem fyrir tjóninu varð, ætti
sjálfur sök á því.
Með setningu umferðarlaganna
árið 1958 er skaðabótareglu þess-
ari breytt og tekin upp reglan um
hlutlæga (objektiv) bótaábyrgð.
Hlutlæga bótaábyrgðarreglan het-
ur það í för með sér, að öll slys,
sem verða af notkuu bifreiðar,
nema slys á ökumönnum, svo og
á farþegum í einkabifreiðum, eru
bótaskyld. Þó má lækka skaða-
bætur eða fella þær alveg niður,
ef sá, sem fyrir slysinu verður, á
sök á því sjálfur. í reyndinni er
það svo, að flest slys, sem heyra
undir hlutlægu regluna, eru bætt
að verulegu leyti. Eins og fyrr
segir, gildir hlutlæga reglan
hvorki um slys á farþegum í
einkabifreiðum né á ökumönnum
bifreiða. Hinir fyrrnefndu eiga
rétt til bóta skv. almennum
skaðabótareglum og nægja þær til
þess, að allur þorri slysa í einka-
bifreiðum er bótaskyldur.
Jafnframt hlutlægu ábyrgðar-
reglunni var tekin upp sérregla
um bætur fyrir tjón á ökutækjum
við árekstur milli þeirra. Skal
meta sök aðila á árekstri og bæta
tjón þeirra í hlutfalli við sakar-
matið.
Þegar ökumaður er talinn eiga
alla sök á árekstri, fellur tjón
hans óbætt á hann sjálfan, bæði
skemmdir á ökutækinu og slys á
honum sjálfum, nema hann hafi
tryggt sig sérstaklega, t. d. húf-
tryggt bifreiðina og slysatryggt
sjálfan sig. Allir ökumenn eru þó
slysatryggðir hjá Tryggingastofn-
un ríkisins, slysatryggingadeild,
en bætur þær, sem sú trygging
greiðir, eru í flestum tilvikum
lágar, samanborið við bætur, sem
almennt eru greiddar skv. reglum
skaðabótarréttarins.
VÁTRYGGINGASKYLDA OG
VÁTRYGGINGAUPPHÆÐIR.
Það var ekki fyrr en með lög-
um frá 1926 að bifreiðaeigendum
var gert skylt að vátryggja sig
gegn þesssari bótaskyldu með
ábyrgðartryggingu. Hin lögboðna
vátryggingai'upphæð var þá kr.
3.000,00 fyrir fyrstu bifreið hvers
aðiia og síðan kr. 1.000,00 fyrir
hverja bifreið umfram eina i
eigu sama aðila, en kr. 1.500,00
fyrir bifhjól. Strax árið eftir