Frjáls verslun - 01.09.1975, Blaðsíða 25

eru á veginum. í þessurn efnum.
Náttúruverndarmenn hafa t. d.
lagst gegn virkjunum á stöðum,
sem eru mikils virði frá sjónar-
miði náttúruverndar. Nú er svo
komið, að framundan er raf-
orkuskortur í Noregi, en því
hefðu menn ekki trúað til
skamms tíma.
Miðað við þá útreikninga sem
nú liggja fyrir, en ársfram-
leiðsla raforku er um 76.600
kílówattstundir, miðað við
vatnsmagn í ám sem virkjaðar
hafa verið. Ef öll hugsanleg
vatnsföll verða beisluð má auka
framleiðsluna um 72.900 kíló-
wattstundir, en frá hagfræði-
legu sjónarmiði borgar sig ekki
að nýta nema um 38.400 kw-
stundir af umræddu vatnsafli.
Þegar því marki hefur verið
náð, borgar sig fyrir Noreg að
nýta aðrar orkulindir en vatns-
afl, eins og t. d. gufuafl og
kjarnorku.
Umhverfisverndaraðilar hafa
lagst gegn frekari nýtingu
vatnsorkunnar í Noregi, eins og
fyrr greindi, á þedm forsendum,
að virkjunarframkvæmdir eyði-
leggi umhverfið og ýmisa fal-
lega staði úti í náttúrunni.
Nofckrar vatnsmiklar ár, sem
hægt væri að virkja og fram-
leiða 10 millj. kw-stunda raf-
orku með vatnsorku þeirra,
hafa þegar verið friðaðar af
náttúruverndaryfirvöldum.
GAS OG OLÍA EKKI
ÓÞRJÓTANDI EINS OG
VATNIÐ
Norsk stjórnvöld hafa gert
sér ljóst, að olíu- og jarðgas-
auður þjóðarinnar er ekki ó-
þrjótandi, eins og vatnsaflið.
Af þessum sö'kum hefur stjórn-
in ákveðið að fara að öllu með
gát hvað viðkemur nýtingu
gas- og olíusvæðanna, sem
fundist hafa við strendur lands-
ins. Orkuframleiðsla Noregs
nægir þess vegna efcki til að
svara aukinni eftirspurn, miðað
við gerðar áætlanir um upp-
byggingu iðnaðarins. Árið 1973
var nettóraforkunotkun 60.835
kw-stundir og olíunotkunin 8,1
millj. tonna. Ef reiknað er með
að orkuframieiðsla landsins
aukist um 3,4% á tímabilinu
1974—80, miðað við 4,9% á ár-
unum 1965—73, skapast 5.000
millj. kw-stunda orkuskortur í
Noregi árið 1988 og í kringum
1990, verður hann kominn upp
í 15.000 millj. kw-stundir, þ. e.
a. s. ef vatnsaflið verður eina
orkulindin sem nýtt verður til
raforkuframleiðslu. Þessi fram-
leiðsla nægir hvergi til að mæta
raforkueftirspurn almennings
og efna- og málmiðnaðarins.
Stjórnvöld hafa viðurkennt, að
búast megi við minnkandi
framleiðslu þessara iðngreina í
náinni framtíð, sem hefur að
sjálfsögðu áhrif á hagvöxtinn
og heildarþjóðarframleiðsluna.
Einnig má búast við atvinnu-
leysi í þessum iðngreinum, svo
að stjórnin ætlar að beina fólk-
inu yfir í olíuiðnaðinn, þar sem
vinna er mikil. Reiknað er með
að orkufrekur iðnaður reyni að
mæta orkuskortinum með betri
tækjum — og orkunýtingu,
endurnýjun vélabúnaðar með
nýtískulegri tækjum og vélum,
enda er vitað að umræddar iðn-
gneinar nota þegar mun meiri
raforku en samkeppnisaðilar í
öðrum löndum og stafar það af
því hve ódýr raforka er í Nor-
egi.
HVERT Á AÐ STEFNA —
HVAR ER JAFNVÆGIÐ
Hin nýja orkustefna á að ná
því takmarki, að jafnvægi sfcap-
ist mi'lli orfcunýtingar, um-
hverfisverndar og skynsamlegs
hagvaxtar. Stjórnvöld ætla
ekki að minnka orkunotkun al-
mennings, en þó á að hækka
smásöluverðið, til að fólk
hugsi meira um hagkvæmari
nýtingu raforkunnar í eigin
þágu; þar að auki á að auka
rannsóknir á sviði orkunotkun-
ar og sparnaðar í þessu sam-
bandi. Rífcisvaldið ætlar að
nota raforkuverðið sem vopn í
baráttunni fyrir orkusparnaði
og aukinni hagnýtingu raf-
magns almennt. Ríkisstjórnin
hefur þegar lagt fram tillögu
um 15% hækkun smásöluverðs
rafmagns, en sérstök stjórn-
skipuð nefnd vildi hækka
verðið um 25%. Hækkað raf-
orkuverð á m. a. að hvetja
menn til að einangra hús sín
betur og lækka hitastigið á
heimilunum. Þá er almenningur
hvattur til að nota raforku til
húsahitunar en efcki olíu.
KJARNORKA EÐA GUFU-
AFL?
Kannaðar hafa verið leiðir til
að nota kjarnorku eða gufuafl
til raforkuframleiðslu, — t. d.
væri hægt að nota jarðgas
Norðursjávarins til að fcnýja
gufuaflsstöðvar á hagkvæman
hátt. Mikil andstaða hefur kom-
ið í Ijós gegn hugsanlegri nýt-
ingu kjamorku í þessu sam-
bandi, eins og víðar. Norska
þingið hefur tekið þessi mál til
meðferðar og skipað sérstaka
orkunefnd til að kanna þau
nánar. Ef kjarnorkuver verður
byggt í Noregi, getur það tekið
til starfa í fyrsta lagi árið 1987,
en bygging þess er háð sam-
þykki þingsins.
GASI DÆLT A LAND í
NOREGI?
í samningum ríkisvaldsins og
olíufélaganna, sem leyfi hafa
til olíuvinnslu á Frigg-svæðinu
við Noregsstrendur, er gert ráð
fyrir að hægt verði að dæla
jarðgasi á land í Noregi, ef
stjórnvöld óska þess, en að svo
komnu máli er hagkvæmara að
dæla því til Bretlands eða
meginlandsins. Gasleiðsla frá
gasliíndum til Noregs yrði afar
dýr. Kostnaðaráætlun í þessu
sambandi nemur nú um 7.000
milljónum norskra fcróna.
ALÞJÓÐASAMVINNA
NAUÐSYNLEG
Jafnvel þótt Norðmenn séu
ein orkuauðugasta þjóð verald-
ar, þá gera þeir sér fyllilega
grein fyrir því, að alþjóðleg
orkusamvinna er nauðsynleg.
Norðmenn segja, að orkuskort-
ur sé alþjóðlegt vandamál, sem
leysa eigi með alþjóðlegum að-
gerðum. Á næsta ári hafa þeir
boðað til ráðstefnu í Noregi um
þessi mál, sem á að heita
„Energia ’76“, og samtímis
henni á að halda mifcla sýningu
um orkunotkun og orkusparn-
að.
FV 9 1975
25