Frjáls verslun - 01.01.1977, Page 17

inu, sem Rússar kunna bezt að
meta?
Sv.: — Framar öðru kunna
þeir að meta öryggið. í því
felst m. a. stjórn á húsaleigu
og verðlagi, ókeypis læknis-
þjónusta og menntun, trygg at-
vinna, sæmileg eftirlaun og
engar umtalsverðar áhyggjur
út af framtíðinni. Rússar búa
í velferðarríki, þar sem afar
fáir lifa mjög góðu lifi, en
næstum allir lifa dálítið betur
en fyrir fáeinum árum og
miklu betur en fyrir síðustu
heimsstyrjöld.
Fólk veit, að það kaupir þetta
öryggi dýru verði, en það get-
ur ekki horft fram til þess að
njóta sömu þjónustu og vöru-
framboðs og langmestur hluti
bandarísku þjóðarinnar gerir
ur ekki hækkað síðustu 25 ár-
in eða meir. Vísitala fram-
færslukostnaðar hefur sama
sem ekkert breytzt en sú vísi-
tala hefur stöðugt minna gildi
miðað við þá lífshætti, sem fólk
í borgunum hefur tileinkað sér
eða allavega reynir að tileinka
sér.
Opinbert verðlag, sem haft
er til viðmiðunar í útreikningi
framfærslukostnaðar, er lágt.
Það segir til um verðið á kílói
af kjöti eða poka af lauk í ríkis-
verzluninni, ef varan væri fá-
anleg þar. En það er hún venju-
legast ekki. Fólk, sem æskir til-
breytingar í mataræði eða auk-
inna gæða kaupir þess vegna
mikið á „frjálsum“ markaði,
þar sem verðið er miklu hærra,
töluvert hærra en í flestum
amerískum markaðsverzlunum,
þar sem varan er þó mun betri
að gæðum. Það gefur nokkra
hugmynd um hlutfallslegan
kostnað, að margar fjölskyldur
í þéttbýli í Sovétríkjunum
verja um helmingi af tekjum
sínum til matvælakaupa.
Sp.: — Hvaða framfarir virt-
ust bér verða á lífsgæðum fólks
á þeim árum, sem bú dvaldist
í Sovétríkjunum?
Sv.: — Mest áberandi er
fjölgun einkabíla. Þetta á sér-
skrifstofu til annarrar til að fá
samþykki fyrir einföldustu
hlutum. Það er fyrir hendi
mikil löngun til að fara til út-
landa en vonin um að sá
draumur rætist er ekki mikil.
Sp.: — Getur frjálst fram-
tak þrifizt í Sovétríkjunum?
Sv.: — Já, enda þótt það sé
óopinbert og stundum alger-
lega ólöglegt. An einkafram-
framleiðslunnar verða þurrkað-
ur út.
Sp.: — Er það rétt, að í
Sovétríkjunum sé engin verð-
bólga?
Sv.: — Nei, það er alls ekki
rétt. Hið sanna er, að húsa-
leiga, sem er vissulega mjög
lág, verðlag á nauðsynjavöru,
fargjöld með almenningsfarar-
tækjum og annað ámóta, hef-
Varahluta-
skortur
tefur oft
vinnu
fólks í
sovézkum
landbúnaði
um upp-
skerutím-
ann.
til dæmis. Aðeins sárafáir
heimsborgaralegir Rússar eða
sérstaklega framgjarnir kynnu
að segja: „Ég vil fá tækifæri til
að komast í verulega góð efni
jafnvel þótt ég þurfi um leið
að hafna því öryggi, sem ég
hef núna.“ Skipti af þessu tagi
virðast ekki vekja áhuga
sovézks almennings.
Sp.: — Hvaða breytingum
myndi fólk fagna mest?
Sv.: — í efnalegu tilliti
myndi aðaláherzla verða lögð
á stærri og betri íbúðir. Síðan
kæmu óskir um bíla, betri og
fjölbreyttari matvæli, færri
biðraðir, betri og vinsamlegri
þjónustu í búðum og á verk-
stæðum.
Menntað fólk og menn í
ábyrgðarmeiri stöðum kvarta
sérstaklega undan óþarfri skrif-
finnsku, hlaupunum frá einni
Sovézkt
orkuver.
Mesta upp-
byggar-
tímabil í
Sovétríkj-
unum er
um garð
gengið
segir
Wallace.
taksins væri lífið í borgum og
bæjum miklum mun erfiðara,
stundum vonlaust, Einkafram-
takið gerir fólki mögulegt að
gera við bíla sína, laga íbúð-
irnar, fá betri mat, bæta
menntun barna sinna eða afla
sér fallegri fatnaðar.
Allt þetta á að vera fáanlegt
hjá hinu opinbera kerfi. En
staðreyndin er sú, að þessir
hlutir gerast ekki nema til komi
frumkvæði einstaklinga og
þóknun til þeirra. Mútur og
spákaupmennska er fordæmd
en það breytir því ekki, að
viðskipti milli einkaaðila halda
hjólinu gangandi. Sovézkum
yfirvöldum líkar þetta alls ekki
en þau geta ekkert gert við
því. Ef skyndilega ætti að
binda enda á einkaframtak í
sovézkum landbúnaði til dæm-
is, myndi fjórðungur matvæla-
FV 1 77
17
L