Frjáls verslun - 01.08.1988, Side 63

lágmarki en það hefur verið rúm 3% á
undanfömum árum.
Ástæðurnar eru fjölmargar, en þessar
helstar: Sænskt stjómmálakerfi er mjög
stöðugt (t.d. hafa aðeins sjö einstaklingar
gegnt embætti forsætisráðherra s.l. 50
ár). Pólitískur stöðugleiki er forsenda
stefnumörkunar í tækni-, efnahags- og fé-
lagsmálum. Stjómkerfið er samsett af
smáum, sjálfstæðum, skilvirkum embætt-
um og ráðuneytum sem markvisst vinna
að undirbúningi lagasetningar, jafnframt
því sem óháðar stofnanir framkvæmda-
valdsins sjá um framkvæmd mála. Styrk
staða sósíal-demókrata, öflugt velferðar-
kerfi og öflugt samstarf ríkisvaldsins og
aðila vinnumarkaðarins hefur skapað að-
stæður sem auka hreyfanleika á vinnu-
markaði með öflugu endurmenntunarkerfi
og félagslegum framlögum sem auðvelda
fólki flutninga milli starfa og milli lands-
hluta. Hreyfanleiki fjármagns er jafnframt
aukinn með aðstoð ríkisvalds á sviði
áhættufjárfestinga. Hátt menntunarstig
þjóðarinnar og framlag til rannsóknar- og
þróunarstarfsemi miðað við þjóðartekjur
auðvelda fyrirtækjunum aðlögun að nýjum
markaðsaðstæðum.
í grófum dráttum má segja að efnahags-
og tæknistefna Svía á þessum áratug hafi
annars vegar falist í gengislækkun í byrjun
áratugarins og niðurskurði á styrkjum til
hnignandi eða ósamkeppnishæffa atvinnu-
greina eins og t.d. til skipaiðnaðarins og
hins vegar samstíga aðgerðum til eflingar
skilvirkari og markvissari rannsóknar- og
þróunarstarfsemi.
Gengisfellingin styrkti samkeppnis-
stöðu sænskra fyrirtækja andspænis er-
lendum keppinautum. En það sem athygl-
isverðast er frá sjónarhomi „strúktúra-
lisma“ er að hluti gróðans sem
fyrirtækjunum áskotnaðist með gengis-
fellingunni var frystur í sérstökum sjóðum
til eflingar rannsókna- og þróunarstarf-
semi (5-8 þúsund milljónir skr. eða um
10% hagnaðaraukans). Efnahagsstefnan
og mikill fjöldi áætlana og aðgerða til efl-
ingar tækninýjunga og hátækni í iðnaði á
síðasta og þessum áratug hefur skilað ár-
angri eins og sést af því að hlutur útflutn-
ings sem hlutfall af landsframleiðslu hefur
aukist úr 24% 1970 í 34% 1983 og eins og
sjá má af jákvæðum tækniviðskiptajöfnuði
Svía (þ.e. tekjur af framleiðsluleyfum er-
lendis).
Vísinda- og tæknistefna Svía hefur með
tímanum orðið markvissari og samhæfð-
ari. Tæknistefnan er í dag orðin að sjálf-
stæðu stefnumörkunarsviði við hlið iðnað-
VINNUDEILUR
TAFLA3
Vinnudeilur í iðnaði (verkfallsdagar á ári á hverja 1000
launþega) og aðild að launþegasamtökum
Verkfallsdagar
Fjöldi
félagsbundinna
launþega í %
1965-74 1974-83 1965-74
Ástralía 913 55
Belgía 334 497*** 70
Kanada 1644 37
Danmörk 511 263 65
V-Þýskaland 50 38 39
Bretland 743 863 50
Japan 243 116* 35
Holland 65 22 39-40
Noregur 60 63
Svíþjóð 46 396** 82-83
Sviss 1 37
Bandaríkin 1305 1079* 28-29
* 1974-81
** 1975-81 (hægri stjórn frá 1976-1982)
** 1974-80
arstefnunnar sem hún óx út úr. í stuttu
máli hefur þróunin tekið þessa stefnu:
a) Markviss stefna þeirra á sviði rann-
sóknar- og þróunarstarfsemi er tiltölulega
ung að árum. Það var ekki fyrr en á
sjöunda áratugnum sem umræða um virka
iðnaðarstefnu leit dagsins ljós og krystall-
aðist í stofnun sérstaks iðnaðarráðuneytis
1967 og sérstaks fjárfestingabanka í eigu
ríkisins. Ári seinna var þróunarfyrirtæki í
VELMENNI
TAFLA4
Vélmennavæðingin á
Vesturlöndum
Fjölhæf framleiðslukerfi
(FMS) 1986
(þ.e. samstæður samsettar af
a.m.k. fjórum tækja- eða
vélmennatengdum kerfum)
Bandaríkin
Bretland
Belgía
Frakkland
ftalía
Japan
Svíþjóð
V-Þýskaland
66
36
4
22
17
102
10
50
VELMENNIIIÐNAÐI
1984
Vélmenni per 10000
starfandi í iðnaði
Austurríki 1
Bandaríkin 7
Belgía 11
Bretland 5
Danmörk 3
Finnland 4
Frakkland 7
Holland 3
Ítalía 9
Japan 40
Kanada 4
Noregur 9
Spánn 2
Sviss 3
Svíþjóð 31
V-Þýskaland 10
Brasilía 0.1
Indland 0.03
Singapúr 5
63