Frjáls verslun - 01.04.1994, Page 25

EYJOLFUR KONRAÐ JONSSON:
ÖTULL TALSMAÐUR
ALMENNINGSHLUTAFÉLAGA
Með rökum er líka auðvelt að svara
ómálefnalegri gagnrýni, fólk er upp-
lýstara um atvinnulífið en áður vegna
upplýsingastreymis frá fjölmiðlum.
EKKIBARA LÍTILL HLUTHAFI
HELDUR HLUTIAF FJÁRMAGNI
Skerðing á málfrelsi hluthafa á aðal-
fundum er ekki réttlætanlegt vegna
eignarréttar fjármagnsins. Það yrði
hlutafélögum og hlutabréfamarkaði
alls ekki til framdráttar ef ræðutími og
málfrelsi á aðalfundum félaga tak-
markaðist til dæmis við eign þeirra í
félaginu. Lítill hluthafi er ekki bara
lítill hluthafi, hann er hluti af fjármagni
fyrirtækisins. Og menn eiga að bera
virðingu fyrir fé, hvort sem það er
h'tið eða mikið.
Litlir sem stórir hluthafar í almenn-
ingshlutafélögum tala örugglega
skýrast þegar þeir láta peningana sína
tala. Lítil arðsemi í ákveðnu félagi
verður til þess að makaðurinn missir
trú á því og erfiðara verður fyrir hlut-
hafana að selja hlutabréfin. Þegar
miklu fleiri vilja selja bréf í hlutafélagi
en kaupa er það auðvitað „ræðan“ frá
hinum almenna hluthafa sem stjóm
þess skilur best.
Þegar öllu er á botninn hvolft er
kjarninn í umræðunni um stóra og
smáa hluthafa að þeir vinni saman að
sameiginlegum markmiðum; að ná
fram aukinni langtímaarðsemi fjár-
magnsins. Það tengir þá saman.
Aðstaða þeirra til að komast til valda í
stjórn hlýtur hins vegar ævinlega að
miðast við eignarréttinn.
Umræðan um almenningshlutafé-
lög og smáa hluthafa er ekki ný af
nálinni þótt hún hafi komist í hámæli í
kringum aðalfund íslandsbanka. Ein-
hver ötulasti talsmaður virks hluta-
bréfamarkaðar á íslandi og almenn-
ingshlutafélaga hefur verið Eyjólfur
Konráðjónsson alþingismaður. Hann
hefur lagt áherslu á þátttöku almenn-
ings, smárra hluthafa, við uppbygg-
ingu atvinnulífsins.
Eyjólfur ritaði fyrstu grein sína um
almenningshlutafélög í tímaritið
Stefni árið 1958. Síðan hefur
hann ritað fjöldann allan af
greinum í blöð og tímarit um
almenningshlutafélög og þörf
atvinnuh'fsins fyrir þau.
Eyjólfur hefur sent frá sér
tvær bækur um mátt almenn-
ingshlutafélaga og um efna-
hagsmál almennt. Sú fyrri
kom út árið 1968 og nefnist
Alþýða og athafnalíf. Sú seinni
kom út árið 1982 og nefnist Út
úr vítahringnum en hún er
greinasafn eftir Eyjólf og
koma ýmsir höfundar við
sögu.
Þegar Eyjólfur var hvað at-
kvæðamestur í umræðunni
um almenningshlutafélögin
voru þau fá. Ekki var heldur
opinn og virkur hlutabréfa-
markaður fyrir hendi. Þetta
hefur breyst á síðustu árum.
Almenningshlutafélögum hefur fjölg-
að þótt þau séu ennþá fá eða aðeins
nokkrir tugir. Og kominn er fram op-
inn markaður með hlutabréf.
Eyjólfur Konráð Jónsson hefur í áratugi
verið ötull talsmaður um virkan hlutabréfa-
markað og þátttöku almennings, smárra
hluthafa, við uppbyggingu atvinnulífsins.
ÚR ALÞÝÐU OG ATHAFNALIFI
Eyjólfur Konráð Jónsson segir
meðal annars í inngangi bókar sinnar
Alþýða og athafnalíf:
„En ástæðan til þess, að ég hef
ráðist í að rita bók þessa um almenn-
ingshlutafélög, er sú, að uggvæn-
lega horfir í íslenskum atvinnumál-
um af alkunnum ástæðum og að
brýna nauðsyn ber til að efla mjög
atvinnulífið til að forðast stóráföll og
byggja upp þá framtfð, sem við, sem
nú erum á besta starfsaldri, ætlum
eftirkomendum okkar. Og sannfærð-
ur er ég um, að heilbrigt og traust
athafnalíf verður aðeins tryggt með
samstilltu átaki margra manna. Þar er
ekki um aðra leið að ræða en stofnun
og starfrækslu margra opinna hluta-
félaga í eigu íslenskrar alþýðu.
Enginn má þó skilja orð mín svo, að
ég vanmeti framtak einstakra manna,
sem leggja út í atvinnurekstur, smáan
og stóran. Þvert á móti tel ég, að örva
beri sem allra flesta til þess að gerast
sjálfstæðir atvinnurekendur, hvort
heldur þeir taka sér fyrir hendur að
reka trillubát eða iðjuver.
En mergurinn málsins er sá, að
íslenska þjóðin vill ekki, að örfáir
auðmenn ráði yfir öllum hennar at-
vinnurekstri. Auðjöfnun er hér
meiri en annars staðar, og þess
vegna geta ekki fáir menn komið á
fót öflugustu atvinnufyrirtækjunum,
en hins vegar er íjármagn til í hönd-
um fjöldans. Ef það er virkjað með
sameiginlegu átaki í atvinnurekstri,
má lyfta Grettistaki."
25