Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1966, Qupperneq 11

JÓLAKVÖLD
Svo himneskt ljós yfir heiminn ber,
frá heilögum dýrðarljóma.
Og blessun friðar um brjóstin fer,
við Betlehemsklukknanna hljóma. —
Frá fremstu dölum að yzta ál
nú ómar hver gleðistrengur.
Því myrkranna völd í mannsins sál
ei megna að sigra lengur. —
Og samróma er þakkar sungin gjörð,
til sælunnar björtu hæða,
þeim, konungi lffs í kvöld á jörð,
sem kom hverja und að græða. —
Knútur Þonsteinsson.
" .... . "■ - ~ ''■■*<
færðist yfir andlitið líkt og þegar tungl
skin færist yfir auðnarlandslag.
„Gúanóinn er fyrirtaks fugl, en mik-
illar aðgæzlu er þörf við ræktun hans.
Það ætti ekki að flytja hann inn fyrr
en í júní og ekki síðar en í september.
Á vetuma ætti að geyma hann á heit-
um stað svo hann geti klakið út.
Augljóst er að illa mun ára fyrir
kartöfluræktina, og væri þyí skynsam-
legt fyrir bændur að byrja að planta
kartöflusalatinu og grisja það í júlí
íremur en ágúst.
Svo vikið sé fremur að jarðeplinu þá
er þessi berjategund mjög vinsæl með-
al innfæddra fyrir norðarn Þeir taka
þau framyfir krækiberin til sultugerð-
ar, og þeir nota þau einnig frekar en
hrútaber til fóðurbætis handa naut-
peningnum af því að þau eru saðsam-
ari. Jarðeplið er eina tegundin af app-
elsínuættinni, sem þrífst á norðurslóð-
um fyrir utan gorkúluna og eina eða
tvær tegundir af reyníberjum. En sá
siíiur að sá því innan um rabbarbarann
í kálgarðinum er nú óðum að hverfa,
því almennt er nú talið að jarðeplið
sé algjörlega misheppnað sem lim-
gerði.
.;; Nú þegar hlýna tekur í veðri og
e;teggirnir byrja að hrygna -----“
Hinn ákafi áheyrandi minn spratt nú
é fætur, þreif í báðar hendur mínar
Og sagði:
,, „Nú er nóg komiði Nú veit ég að
;»llt er í lagi með mig, því þér hafið
lesið þetta, frá orði til orðs, nákvæm-
lega, eins og ég :las það sjálfur. En
skrítnara er, að þegar ég las þetta
íyrst í morgun, sagði ég við sjálfan mig
að ég hefði aldrei, aldrei fyrri trúað
því, jafnvel þótt vinir mínir létu gæta
ipín vandlega, en nú trúði ég því að ég
yæri hrjálaður. Við þessa uppgötvun
yak ég upp gól, sem heyra mátti í
t.veggja kílómetra fjarlægð, og tók að
leita að einhverjum, sem ég gæti kál-
að. Það hlaut hvort eð væri að koma
að því fyrr eða siðar, svo það var eins
gott að byrja strax. Ég las kafla úr
þessari grein einu sinni enn til að vera
viss, kveikti síðan í húsinu og fór að
leita. Ég hefi gert nokkra menn ör-
kumla og er búinn að setja einn undir
yegg, þar sem ég get gengið að hon-
umiÆf mér sýnist. En mér datt í hug-að
líta hér inn, úr þvíég átti leið frartr-
•hjá, til þess að ganga í eitt skipti fyr-
ir. öll air-’ skugga um þetta; og nú þeg-
«r full vitneskja er ferigiii, þá ségi ég
yður það ,satt-, að það ér eins gott fyrir
'Háungann sem ég minntist á, að hann
er: undií ■ Vegg, 'því ég rnyndi- örugg-
legá: stúta < honum á leiðinni til baka.
Verið þér nú sælir, herra minn; þér
hafið létt þungu fargi af mér. Skyn-
semi min hefur staðið af sér þá raun,
að lesa landbúnaðargrein eftir yður og
nú veit ég að ekkert getur framar
truflað hana í heimi hér. Verið þér sæl-
ir, herra minn.“
M ’r leið ekki vel að vita um
örkumiin og brennurnar, sem þessi
persóna hafði verið að skemmta sér
við, og því er ekki að neita að ég fann
tii nokkurrar sektarkenndar. En þær
hugsanir gufuðu fljótlega upp, því hver
arkaði inn um dyrnar nema sjálfur
ritstjórinn! (Ég hugsaði sem svo: Ef
þér hefðuð farið til Egyptalands eins
og ég ráðlagði yður, þá hefði ég e.t.v.
haft tækifæri til þess að taka til hend-
inni. En ónei, þér vilduð ekki fara, og
hér eruð þér. Ég bjóst hálfpartinn
við yður).
Ritstjórinn var hálfgerð hryggðar-
mynd, ruglaður og niðurdreginn.
Hann leit yfir hervirkið, sem gamli
uppreisnarseggurinn og bændasynirnir
tveir, höfðu framið, og sagði síðan:
„Þetta er hörmulegt — mjög hörmu-
legt. Þarna er brotinn límpotturinn, sex
gluggarúður, hrákadallur og tveir
kertastjakar. En það er svo sem ekki
það versta. Blaðið hefur beðið álits-
hnekki — og ég óttast að hann sé
varanlegur. Satt er það, að aldrei fyrri
hefur eftirspurnin eftir því verið meiri;'
aldrei hefur selzt annað eins upplag og
aldrei hefur verið meira um það talað.
En vill maður vera frægur fyrir geð-
veiki, og hagnast á óstöðugu sálarlífi?
Vinur minn, þar sem ég er maður heið-
arlegur og hreinsltilinn, þá verð ég
að segja yður, að það er krökt af fólki
á götunni hér fyrir utan. Sumir sitja
á girðingum eins og hænsni og bíða
eftir því að sjá yður bregða fyrir, því
þeir telja að þér séuð ekki með öllum
mjalla. Og satt a® segja er þeim vork-
unn, hafi þeir lesið leiðarana yðar.
Þeir eru hreint blaðamennskuhneyksli.
Hver kom þeirri flugu inn í hausinn
á yður að þér gætuð ritstýrt blaði sem
þessu? Þér virðist ekki vita nokkurn
skapaðan hlut um einföldustu hluti í
landbúnaði. Þér talið um plóga og
skóga líkt og það væri sami hlutur-
inn; þér talið um hrygningartíma naut-
gripa og þér mælið með því að lág-
fóta verði gerð að húsdýri vegna þess
hve mikill leikur sé í hénni óg hví-
líkur' afbrágðs'- ' fbttuveiðari hún sé.
Þeim ummælum yðar/að ostrúr myhdu
liggja kyrrar ef músík væri'leikin fyrif
þær, Var dlgjörléga öfaukið, svo' ekki
verði meira sagt. Það er ekkert, sem
truflar ostrur. Ostrur liggja alltaf kyrr-
ar. Þeim er fjandans sama um alla
músik. Það veit heilög hamingjan vinur
minn, að ef þér hefðuð gert fáfræð-
ina og heimskuna að . aðalfagi yðar í
lífinu, þá gætuð þér ekki hafa útskrif-
ast með glæsilegri vitnisburði en ein-
mitt í dag. Ég hef aldrei vitað annað
eins. Yfirlýsing yðar um að hrossa-
móða sé stöðugt að vinna markað sem
söluvarningur er til þess eins fallin
að eyðileggja þetta blað. Ég æski þess
að þér segið starfinu lausu og hverfið
á brott sem skjótast. Ég hefi engan
áhuga á meira fríi — ég mundi ekki
njóta þess þótt ég ætti á því kost, og
raunar alls ekki vitandi að þér sætuð
í stólnum mínum. Ég mundi vera á
nálum yfir því, hvað þér hefðuð næst
til málanna að leggja. í hvert sinn,
sem mér verður hugsað til þess, að
þér ræðið ostrubeð undir fyrirsögn-
inni „skipulag garða“, rennur mér kalt
vatn milli skinns og hörunds. Ég vil
að þér farið, og ekkert í heiminum
mun geta fengið mig til þess að fara
aftur í frí. Því í fjandanum sögðuð
þér mér ekki, að þér vissuð ekkert um
landbúnað?“
„Segja yður, þessari heybrók, kálhaus
og blómkálssyni! Þetta er í fyrsta sinn,
sem ég heyri jafn óvinsamleg ummæli.
Ég get sagt yður, að ég hefi stundað
leiðaraskrif í fjórtán ár og einu bet-
ur, og þetta er í fyrsta sinn sem ég
heyri, að menn þurfi að vita eitthvað
til þess að geta ritstýrt blaði. Segið
mér þá, glænæpan yðar, hverjir það
eru sem skrifa leikdóma fyTÍr blöðin?
Það eru misheppnaðir skósmiðir og
uppgjafa apótekarar, sem vita álíka
mikið um góða leiklist og ég um land-
búnað, hvorki meira né minna. Hverjir
ritdæma bækur í blöðum? Menn, sem
aldrei hafa skrifað bók. Hverjir skrifa
alvarlegustu leiðarana um efnahags-
mál? Aðilar, sem drýgst tækifæri allra
hafa á að vita ekkert um þau. Hverjir
gagnrýna Indíánaherferðirnar? Það eru
herraménn, sem þekkja ekki striðsöxi
frá höfuðleðri, og hafa aldrei þurft að
tína örvar. úr fjölskyldu sinni til þess
að kynda varðeld með. Hverjir er það,
sem stöðugt. skrifa um bindindismál og
hrópa að út úr flói í brennivínsmál-
um? Fólk, sem aldrei rennur af fyrr
en þá kannske í gröfinni. Hverjir rit-
stýra búnaðarblöðum, þér — há? Það
eru yfirleitt menn, sem mistekizt hefur
að skrifa ljóðabækur, skáldsögur, við-
talsbækur og sögubækur og grípa nú
landbúnaðinn sem síðasta hálmstráið
áður en þeir lenda í fátækrahjallinum.
Þér eruð að reyna að segja mér eitfc-
hvað um blaðamennsku! Ég get sagt
yður herra minn, að ég hefi farið í
gegnum blaðamennsku frá upphafi til
enda, og' ég get sagt yður, að því minna
sem einn blaðamaður veit, því meiri
uppsteit getur hann gert og þvf hærri
laun fær hann. Það veit heilög ham-
ingjan, að ef ég hefði aðeins verið fá-
-fróður en ekki menntaður, ósvífinn en
ekki einurðarlaus, þá hefði mér
kannske tekizt að komast áfram í þess-
um kaldranalega og eigingjarna heimi.
Ég kveð yður hér með, herra minn.
tlr því þér hafið tekið mér eins og
raun ber vitni þá er ég reiðubúinn að
fara. En ég hefi gert skyldu mína. Ég
hefi staðið við samning okkar að því
marki, sem hægt var. Ég sagði, að ég
mundi geta vakið áhuga allra stétta
á blaði yðar — og ég hefi gert það.
Ég sagði, að ég gæti aukið upplagið
í tuttugu þúsund eintök og hefði ég
haft tvær vikur til viðbótar myndi mér
hafa tekizt það. Og ég mundi hafa
fært yður á silfurfati þann bezta les-
endahóp, sem nokkurt búnaðarblað
fyrr eða síðar hefði haft — því í honum
hefði ekki verið einn einasti bóndi, né
nökkur, sem þekkti muninn , á kart-
öflugrasi og blágresi þótt hann ætti
að vinna sér það til lífs. Það eruð þér,
sem tapið á þessum vinslitum, en ekki
ég, mosaskeggur. Adios“.
Og með það fór ég.
Haukur Hauksson þýddi og endursagði.
Blásið í sönglúðra
Það er leikið á sítar. Ljúfsárir tónar
lífsins berast til mín.
Hugur minn fyllist hljóðlátri gleði.
Hjartað í brjósti mér skín
eins og örsmáir röðlar er renna til jarðar
og ráka sandrif og stein;
eins og yndisfríð stúlka sem horfir á hafið
hljóðlát og ein.
Það er ský á himninum, ljósgrátt á litinn.
Það lítur út fyrir skúr,
Ég er sáttur við heiminn líkt og grasið sem grær.
Sámt græt ég hiinh berlínármúr.
Ég get ekki barizt við bandóðan skrílinn.
Ég er bara kennari að menht.
Þó myndi ég reyna ef gæti ég aðeins öðrum
urn ófarir mannlífsins kennt.
Mér finnst himinninn Ijósblár og hafið gulgrænt
hverfást í eitt.
Mér finnst landið á förum og fyrir það virðist mér
fannhyítufn gunnjóum beitt. .
Það-er biásið í lúðra og barið á trumbur
er börn okkar halda í stríð.
'Og táktinn slær kona með kálbláar hendur
í kulda og hríð.
Það er fjallkonan fríð. ' .
”;r . • <■ . Ren. Ax. ...
•LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 35
24.' desember 1966.