Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1984, Blaðsíða 23

Lesbók Morgunblaðsins - 22.12.1984, Blaðsíða 23
anlega bjargað okkur; Sveinn komst strax inn á markað og það gekk ótrúlega vel hjá honum. Við sýndum bæði í Den Frie í janúar 1940 — fengum bæði mjög góða krítik og seldum myndir þar.“ „Hvað tók svo við, þegar til íslands kom?“ „Steindór bílakóngur, sem var móður- bróðir Sveins, hafði útvegað okkur íbúð. Svo gerðist það tveimur árum síðar, að Markús ívarsson í Héðni og Kristín And- résdóttir kona hans buðu okkur að leigja hjá sér í húsinu á Sólvallagötu 6. Þetta var frábært fólk og miklir vinir okkar og ég held enn sambandi við dætur þeirra. Kynni okkar hófust líka skemmtilega nokkru áður, á meðan við bjuggum í Byrgi. Markús var mikill áhugamaður um mynd- list og mestur safnari á þeim tíma. Hann hafði komið á sýningu hjá Sveini í Reykja- vík og þeim kom strax vel saman. Seinna þegar Markús var að setja upp vélar í síld- arverksmiðju á Húsavk kom hann við hjá okkur í Byrgi ásamt Kristínu konu sinni, yngstu dótturinni Sigrúnu og bílstjóranum Sveini, sem varð síðan tengdasonur í þeirri fjölskyldu og löngum kenndur við Héðin. Nú, Markús og hans fólk ætlaði að líta við hjá okkur í Byrgi og fá eftirmiðdagskaffi, en svo fór að þau dvöldust öll hjá okkur í heila fjóra daga og ég skil nú bara ekki, hvernig tókst að hola öllum niður yfir nóttina því húsið var ekki stórt." „En þið hafið ekki haft vinnustofu hjá þeim Markúsi og Kristínu?" „Nei, reyndar ekki. Sveinn leigði sér vinnustofupláss í turninum á gamla amtmannshúsinu í Bernhöftstorfu. En ég málaði bara í stofunni og það var vissulega annmörkum háð. Sveinn kom oft heim með menn vegna viðskipta og ég var þá með mitt dót út um allt og varð þá að taka saman í hvelli, því hlutverk húsmóðurinn- ar varð að ganga fyrir. Við sáum að ekki var hægt að búa enda- laust hjá þessu góða fólki og réðumst þess vegna í húsbyggingu við Kvisthagann; sú framkvæmd hófst síðla árs 1949. Einn af Petsamo-förunum, Sigvaldi heitinn Thord- arson arkitekt, teiknaði húsið. Hann gat verið nokkuð stífur á meiningunni, en Sveinn var það líka og stundum hvessti dálítið hjá þeim, en allt fór það vel. Við fluttum í húsið 1951 og fengum þar stóra og bjarta vinnustofu. Það var slíkur mun- ur á aðstöðu, að segja má, að þá hafi ég byrjað að mála fyrir alvöru." „Ég man eftir stórri mynd eftir þig uppi í Sambandshúsi við Sölvhólsgötu af stofnfundi Sambandsins í Yztafelli árið 1902. Var hún máluð eftir að þið nuttuð?“ „Sú mynd var áreiðanlega eitt af því fyrsta, sem ég málaði í nýju vinnustof- unni. Sambandsmenn höfðu boðið lista- mönnum að spreyta sig á þessu myndefni og beðið um skyssur, sem lagðar yrðu til grundvallar við val. Það voru nú hérumbil allir að mála afstrakt uppúr 1951 og svo fór að engar skyssur bárust nema frá okkur Jóni Þorleifssyni. Mín tillaga varð fyrir valinu og eftir henni málaði ég stóra mynd, mig minnir tveggja metra breiða, af þessum stofnfundi í Yztafelli og að sjálf- sögðu studdist ég við ljósmyndir, sem til voru af fundarmönnum." „Hvert er þitt cftirlætis myndefni?" „Likíega er það fólk. En ég mála líka uppstillingar, sjávarmyndir og hesta- myndir. En ég hef næstum aldrei málað landslag.‘! „Fólk, já — það situr oft við borð, stundum að spila á spil, stundum að tala saman. Maður hefur á tilfinning- unni, að þetta sé yfirleitt fólk norðan úr Kelduhverfi. Er það rétt?“ „Ekki beinlínis. Þetta fólk er tilbúið. Það eru ekki heldur ákveðnar persónur." „En þú notar oft hluti, sem vísa aftur í tímann, olíulampa til dæmis.“ „Það er rétt. En það er einungis vegna þess, að mér finnst þessir olíulampar svo skemmtilegir. Við áttum til dæmis svona lampa, og höfðum ekki annað ljós á meðan við bjuggum í Byrgi." „Þú heldur líka uppá gamlar kaffi- könnur.“ „Já, það segirðu satt. Sjálf nota ég eina af þessum gömlu kaffikönnum og bráðum skal ég hella uppá hana og þá færðu kaffi, sem ég vona að sé ekki síðra en úr þessum nýju kaffivélum. Ég skal þó játa, að ég nota þessa gömlu könnu aðallega vegna þess að mér þykir hún falleg." „Mér finnst nú samt alveg ótvírætt, að þetta sé sveitafólk, sem þú málar. Ég man eftir áþekku fólki, húsakynnum og áhöldum frá því ég var að alast upp í sveit.“ „Það er rétt. Þetta á að vera sveitafólk. Á vissan hátt eru þetta minningar að norðan. Eins og ég sagði áður: Þetta var gullnáma og myndefni, sem er ótæmandi." Þrjár konur við borð, nýleg mynd, sem rar á sýningunni. „Gekk alltaf bærilega að lifa af list- inni?“ „Það gekk alltaf vel og aldrei kom það tímabil hjá okkur, að yrði virkilega erfitt — ekki einu sinni eftir að við tókum á okkur verulegar skuldir vegna húsbygg- ingarinnar. Það var alveg undravert, hvað greiðlega gekk að borga þær upp. Þegar við komum heim frá Danmörku 1940, ákvað ríkið að styrkja þá listamenn, sem þar voru í för með 20 þúsund króna framlagi til kaupa á húsnæði eða til að koma sér fyrir. Við vorum þá ekki blankari en svo, að við þurftum ekki á þessum pen- ingum að halda og gengum ekki eftir þeim fyrr en við fórum að byggja fimm árum síðar. En þá var nú höfðingsskapurinn ekki sá sami og upphæðin var lækkuð í 10 þúsund. Það kom ekki að sök, því Sveinn seldi alltaf mikið og miklu meira en ég.“ „Finnst þér nú, að þú hafir staðið í skugga hans?“ „Nei, við völdum okkur svo ólík við- fangsefni. En það hefur alltaf legið ljóst fyrir að auðveldara væri að selja lands- lagsmyndir hér á íslandi." „Hvaðan eru þín áhrif ættuð?“ „Ef ég á að nefna einstaka listamenn get ég það ekki. En allir verða fyrir áhrifum og það er nauðsynlegt. Mín áhrif eru fyrst og fremst frá Akademíinu i Kaupmanna- höfn. Ég hef ekki getað losað mig við þau áhrif og líklega ekki kært mig um það.“ „Það er áreiðanlega mikið til í þessu, Karen. Þitt málverk er akademískt, en einnig norrænt og expressjónískt. Hefur þig aldrei á öllum ferli þínum langað til að gerbreyta öllu, stfl og myndefnum?" „Aldrei hefur það hvarflað að mér og kannski kemur það ekki til af góðu. Mig vantaði einfaldlega hugmyndaflug til þess.“ „En gamla góða Danmörk með grænkunni sinni sem skín nú alltaf dálítið í gegnum litinn úr danska Aka- demíinu — á hún ennþá mikil ítök í þér?“ Lesbók/Árni Sæberg. / rinnustofunni rið Kristbagann ríkir friður og ró, en Karen Agnete getur nú aðeins staðið stutt rið að mála í einu, þrí sjónin er að gefa sig. „Styðztu enn við þau vinnubrögö, sem þú lærðir í Akademíinu fyrir 60 ár- um?“ „Já, ég nota ennþá tækni, sem ég lærði þar; þynni litinn til dæmis alltaf út með steinolíu eins og tíðkaðist þar, en ekki með fernisolíu eða línolíu. Að vísu hef ég síðar meir tileinkað mér að mála með palethníf, en það var ekki kennt í Akademíinu." Voruð þið Sveinn í miklu og góðu sam- bandi viö kollega ykkar í myndlistinni hér áður fyrr?“ „Nei, það var þá helzt við Ásgrím og Jón Stefánsson, en Sveinn lærði meðal annars hjá Ásgrími. Mér féll alltaf vel við Ásgrím og Jón reyndar líka. Þeir voru samt mjög ólíkir, enda litlir kærleikar með þeim. Jón var samt ekki beint skemmtilegur; hann var svo alvörugefinn. En mér finnst hann alltaf mjög góður málari. Myndirnar hans anda svo vel — kannski skilur nú enginn hvað ég meina. Þær eru samt ekki léttar og virðast hafa orðið til við mikla fyrir- höfn. Ég held að þegar til lengdar lætur þyki mér meira til um slíkar myndir en þær, sem sýnast hafa orðið til á auðveldan hátt. Það er samt ljóst, að Jón átti afskap- lega bágt með að teikna; það er svo mikill stirðleiki í teikningunni hjá honum. En samt er hann minn uppáhalds málari. Við höfðum ekki mikið samband við aðra listamenn og síðan Sveinn dó, 1977, hef ég naumast talað við neinn þeirra. Sveir.n hafði eiginlega ekki gaman af því að hitta og ræða við kollega sína. Okkar vinir voru ekki úr þeirra röðurn." „Það er skrýtið — mér finnst ég hálf rótlaus hér. En þó finnst mér þegar ég kem utan til Danmerkur, að ég eigi ekki rætur þar heldur. Og síðast kom ég þangað nú í sumar. Ég svíf svona um í lausu lofti. Þeirri spurningu, hvort ég sé fremur fs- lendingur eða Dani, get ég alls ekki svarað. Ég held jafn mikið með báðum; tilheyri báðum jafnt." „Ertu einmana eins og margt fólk á þínum aldri?“ „Ég er mikið ein og mér þykir það gott. Nú, ég reyni að halda mig við efnið og mála — og ég les mikið. Þess vegna get ég alls ekki sagt að ég sé einmana. Mér finnst tíminn fljótur að líða, stundum jafnvel of fljótur — og alltaf líður hann hraðar og hraðar eftir því sem maður eldist." LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 22. DESEMBER 1984 23

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.