Morgunblaðið - 09.02.2001, Blaðsíða 24

ERLENT
24 FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÁ sjaldan Tony Blair, forsætisráð-
herra Breta, segir eitthvað, sem
virðist afgerandi upphefst sam-
stundis úrtöluherferð samstarfs-
manna hans til að draga úr ákveðn-
inni. Það eru líka ýmsir sem sjá
undankomuleiðir, þó Blair hafi sagt
að sæti stjórnin áfram eftir næstu
kosningar yrði ákvörðun um aðild að
evrópska efnahags- og myntsam-
bandinu, EMU, tekin innan tveggja
ára á nýju kjörtímabili.
Þegar forsætisráðherra hélt ræðu
í gær um stefnumál stjórnarinnar í
komandi kosningum, sem líklega
verða 3. maí, voru enn allir með hug-
ann við evruna.
Sumir álíta að með ummælunum
hafi Blair verið að undirstrika að
evruandúð Gordon Browns fjármála-
ráðherra hafi ekki komið í stað evru-
anda Peter Mandelsons fyrrum Ír-
landsráðherra, er nýlega sagði af
sér. Orðin egndu Íhaldsflokkinn og
and-ESB sinnuð blöð, en friða
kannski erlenda fjárfesta í bílaiðn-
aðinum, sem undanfarið hafa viðrað
vantrú á Bretland utan evrusvæðis-
ins.
Hvað þýða ummælin?
Eins og svo oft féllu ummæli Blair
í þingumræðum. William Hague leið-
togi íhaldsmanna gaf upp boltann
með því að spyrja Blair ítrekað hvað
„snemma“ á næsta kjörtímabili
þýddi þegar rætt væri um evruaðild.
Öllum á óvart, líklega einnig Gordon
Brown fjármálaráðherra, sem sat við
hlið Blairs, sagði Blair að snemma á
næsta kjörtímabili „er nákvæmlega
það sem við segjum. Snemma á
næsta kjörtímabili er auðvitað innan
tveggja ára.“ Athyglin beindist að
atkvæðagreiðslu í síð-
asta lagi haustið 2003.
Mitt árið 2002 þykir þó
líklegra, því stjórn á
alltaf á hættu niður-
sveiflu um og undir
mitt kjörtímabil. Við
nánari athugun er þó
ljóst að orð Blairs gefa
ekki endilega ástæðu
til slíkrar ályktunar.
Stjórnin og þá einkum
Brown hefur stöðugt
lagt áherslu á að Bret-
ar gangi ekki í EMU
nema að breskt efna-
hagslíf sé komið í takt
við evrusvæðið. Aðeins
að því uppfylltu séu
réttar forsendur fyrir hendi og aðild
komi til greina.
Blair segir nú að innan tveggja
ára, verði forsendurnar metnar.
Verði niðurstaða þess mats jákvæð-
verði hægt að taka ákvörðun um að-
ild og síðan bera málið undir þjóð-
aratkvæði. Með þetta í huga telja
ýmsir hugsanlegt að forsendurnar
verði ekki dæmdar réttar, engin
þjóðaratkvæðagreiðsla verði og eng-
in EMU-aðild.
Í leiðara Financial Times er álykt-
að sem svo að nú hafi Blair sett sér
tímatakmörk og lagt
línur, sem fjármála-
ráðuneytið verði að
fylgja. Þó það sé ekki
óumdeilanlegt séu að-
ildarforsendurnar fyrir
hendi. Nú verði Blair
að sýna að hann álíti að
svarið eigi að vera já.
Þar með dugi honum
ekki að tala eingöngu
um efnahagslegan
ávinning aðildar, eins
og hann geri alltaf,
heldur verði hann að
taka á pólitísku hlið-
inni.
Í gær voru birtar
bráðabirgðaniðurstöð-
ur reglulegar skoðanakönnunar á af-
stöðu ESB-landa til ESB. Þar kemur
fram að aðeins 21 prósent Breta
styðja evruaðild. Hins vegar geti
fjöldi óákveðinna og óupplýstra um
evruna og ESB, á bilinu 16–35 pró-
sent, aukið bjartsýni.
Öflugur málflutningur gæti unnið
á þeim, auk þess sem stjórnin vonast
til að Bretar sjái hvað það er sniðugt
að ferðast í Evrópu með evruna, þeg-
ar mynt og seðlar koma í umferð í
janúar á næsta ári.
En Íhaldsmenn og hatrömm and-
Evrópusinnuð dagblöð hamra einnig
á þeim óákveðnu. Hague sagði í gær
„stórfellda hættu á að Bretar misstu
tökin á eigin efnahagslífi“ þegar
stjórnin stefndi skýrlega á evruaðild.
Um leið undirstrikaði hann að „örlög
pundsins verða meginmál kosning-
anna“. Hann og fleiri hömruðu á
skýrslu Alþjóða gjaldeyrissjóðsins
þar sem segir að verðbólga í Bret-
landi hefði verið hærri með vaxta-
stigi evrusvæðisins. Sun, eitt helsta
ESB-hatursblaðið, segir Blair ætla
að „þvinga fram baráttu til að hrinda
hinum gífurlega 80 prósenta meiri-
hluta gegn evrunni“.
Meginmál kosninganna?
Evran verður varla meginmál
kosninganna, en Íhaldsflokkurinn
hugsar sér þó gott til glóðarinnar.
Andstaðan gegn flestu evrópsku er
svo mikil og gæti orðið flokknum
notadrjúg. Neil Kinnock, fyrrum
leiðtogi Verkamannaflokksins og nú-
verandi fulltrúi í framkvæmdastjórn
ESB, segir í Guardian að niðurstað-
an og vanþekking á ESB sé „dap-
urlegt ástand eftir 26 ára aðild að
Evrópusamstarfinu“.
Í ræðu sinni í skóla í Norður-
London í gær lagði Blair áherslu á
jafnan aðgang allra að framhalds-
menntun. Bestu háskólarnir taka
nemendur úr einkaskólum fram yfir
ríkisskólanemendur. Úr þessu vill
stjórnin bæta, bæði með aðhaldi við
háskólana og stuðningi við nemend-
ur úr efnaminni fjölskyldum. En
þegar kemur að kosningum er lík-
legt að Íhaldsflokkurinn haldi Blair
við evruefnið, enda hljómar Hague
iðulega eins og hann hyggist leiða
Breta úr ESB komist hann til valda.
Blair ýtir undir vanga-
veltur um evru-kosningar
Þingheimur greip andann á lofti, segir
Sigrún Davíðsdóttir, fréttaritari í London,
þegar Blair sagði að með sömu stjórn yrði
ákvörðun um EMU-aðild tekin innan
tveggja ára frá næstu kosningum.
Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands.
VIÐBRÖGÐ arabaríkja við kjöri
Ariels Sharons í embætti forsætis-
ráðherra Ísraels hafa ekki verið
ýkja jákvæð. Stjórnvöld og fjöl-
miðlar í flestum ríkjanna hafa ýmist
haft uppi formælingar í garð Shar-
ons og spár um blóðug stríðsátök,
eða látið sér fátt um finnast og gef-
ið í skyn að einu gildi hver sitji við
stjórnvölinn, Ísraelar muni halda
áfram að undiroka Palestínumenn.
Fjölmiðlar í arabaríkjum hafa
gert mikið úr því að Sharon stjórn-
aði sem varnarmálaráðherra innrás
Ísraelshers í Líbanon árið 1982 og
neyddist ári síðar til að segja af sér,
eftir að ísraelsk rannsóknarnefnd
átaldi hann fyrir að hafa ekki komið
í veg fyrir fjöldamorð kristinna fal-
angista á Palestínumönnum í flótta-
mannabúðunum í Sabra og Shatilla
í Líbanon. Arabar vísa einnig
gjarnan til þess að Sharon hafi sem
ungur maður verið í vopnuðum
sveitum sem hröktu Palestínumenn
með valdi á brott frá heimilum sín-
um.
„[Ehud] Barak drepur af rósemi
og með bros á vör. Sharon drepur
hins vegar með reiðigrettu og
hrækir á lík fórnarlambanna og
sparkar í þau,“ sagði í blaðinu Al
Medina í Saudi-Arabíu í gær.
„Slátrarinn Sharon sigrar“ var fyr-
irsögnin á frétt egypska stjórnar-
andstöðublaðsins Al Wafd um kosn-
ingarnar.
Ísraelar og Sýrlendingar hafa
löngum eldað grátt silfur og deila
enn um Gólan-hæðir, sem Ísraelar
hertóku í sex daga stríðinu árið
1967. Barak hafði lýst sig reiðubú-
inn að gefa Gólan-hæðirnar eftir, en
Sharon þvertekur fyrir það og ber
við öryggissjónarmiðum.
Haft var eftir Bashar Assad Sýr-
landsforseta í gær að stjórn hans
myndi ekki taka upp viðræður við
Ísraela fyrr en þeir væru tilbúnir
að fallast á að hörfa frá öllu því
landsvæði sem þeir hefðu hertekið
af arabaþjóðum.
Fjölmiðlar í Sýrlandi hafa einnig
farið hörðum orðum um úrslit kosn-
inganna í Ísrael. „Sigur Sharons er
skýr skilaboð frá síonistum til
araba, sem samsvara formlegri
stríðsyfirlýsingu,“ sagði í Al Baath,
blaði stjórnarflokksins. „Með því að
kjósa Sharon hafa Ísraelar valið
stigmögnun hryðjuverka og fært
frið í heiminum, ekki aðeins í Mið-
Austurlöndum, upp á náð og mis-
kunn stríðsóðs herforingja.“
Jórdanar og Egyptar
varfærnari
Opinber viðbrögð þeirra tveggja
arabaþjóða sem samið hafa frið við
Ísrael, Egypta og Jórdana, voru
öllu varfærnari. Þó er talið að yf-
irvöld í þessum ríkjum séu uggandi
yfir því að eiga samstarf við Sharon
vegna neikvæðs þrýstings heima-
fyrir og frá öðrum arabaríkjum,
ekki síst í ljósi þess að uppreisn
Palestínumanna, sem nú hefur stað-
ið í rúma fjóra mánuði, braust út í
kjölfar þess að Sharon heimsótti
Musterishæðina í Jerúsalem í lok
september.
Abdullah II konungur í Jórdaníu
reyndi í sjónvarpsávarpi að sann-
færa þegna sína um að það hefði
„engin áhrif á jórdönsku þjóðina“
hver héldi um stjórnartaumana í
Ísrael. „Í gegnum tíðina höfum við
gengið í gegnum ýmsa erfiðleika,
en ég tel að erfiðustu hindranirnar
séu nú að baki,“ sagði konungurinn.
Utanríkisráðherra Jórdaníu,
Abdulilah Khatib, sagði að Jórd-
anar myndu dæma Sharon og
stjórn hans eftir því hvernig frið-
arumleitunum miðaði áfram.
Egypska ríkissjónvarpið sýndi
beint frá talningu atkvæða í Ísrael
og ræðum Baraks og Sharons, en
stöðvaði útsendinguna eftir að sig-
urvegarinn hafði lýst Jerúsalem
höfuðborg Ísraels að eilífu.
Hosni Mubarak Egyptalandsfor-
seti sagði Egypta virða vilja ísra-
elsku þjóðarinnar og kvaðst vona að
friðarferlið héldi áfram. „Við mun-
um bíða og sjá hvað Sharon að-
hefst,“ sagði Mubarak við frétta-
menn á miðvikudag, en bætti því
við að Sharon væri „þekktur fyrir
undirokunarstefnu og fyrir [fjölda-
morðin í] Sabra og Shatilla“.
Ehud Barak gaf síðastliðið sumar
skipun um brotthvarf Ísraelshers
frá Líbanon. Forsætisráðherra
landsins, Rafik Hariri, hvatti Shar-
on á miðvikudag til að snúa baki við
fortíð sinni sem harðlínumaður og
fara að vinna í þágu friðar. Sagði
hann ennfremur að ef Ísraelar
væru tilbúnir að semja frið á grund-
velli ályktana Sameinuðu þjóðanna
myndu arabaríki vera samvinnufús.
Stjórn Saddams Husseins í Írak
brást við úrslitum kosninganna með
öllu harkalegri hætti. Lýsti hún því
yfir að verið væri að kalla saman
herlið til að „frelsa Jerúsalem“.
Kjör harðlínumannsins Ariels Sharons í embætti forsætisráðherra Ísraels í stað Baraks
Vatni dælt á brak úr bíl sem sprengdur var í loft upp í Jerúsalem í gær. Enginn slasaðist alvarlega í tilræðinu.
Viðbrögð
arabaríkj-
anna blendin
Damaskus, Kaíró, Riyadh, Teheran. AFP, AP.
Reuters
NÚ lítur út fyrir að eingöngu
þrjú fyrirtæki muni bjóða í fjór-
ar farsímarásir fyrir þriðju
kynslóð farsíma í Belgíu. Þrjú
fyrirtæki hættu við að taka þátt
í uppboðinu í gær.
Lágmarksverð fyrir farsíma-
rás er 150 milljón evrur, and-
virði tæplega 12 milljarða ísl.
kr. , en ríkisstjórnin vonast til
að fá allt að tíu sinnum meira
fyrir rásirnar.
Skilafrestur umsókna rann
út kl. 16 í gær. Belgíska Póst-
og símamálastofnunin mun fara
yfir umsóknirnar og taka loka-
ákvörðun 16. febrúar. Uppboð-
ið á svo að hefjast 7. mars.
Enn er ekki útilokað að
óvæntur umsækjandi leynist í
hópnum en þó er talið líklegra
að aðeins tvö belgísk fyrirtæki,
Belgacom unit Proximus og
KPN Orange Belgium NV, og
eitt franskt, Telecom Mobistar
NV, verði um hituna.
Ástæða áhugaleysisins er
talin vera smæð belgíska mark-
aðarins sem ekki er talinn til
lykilmarkaða í Evrópu þrátt
fyrir að búist sé við miklum
vexti á farsímamarkaði þar á
næstu árum. Áhugi fjárfesta á
farsímamarkaði hefur einnig
minnkað mjög í Evrópu vegna
efasemda um að raunveruleg
eftirspurn sé eftir þriðju kyn-
slóð farsíma ( 3G ).
Belgískar
farsímarásir
Takmark-
aður
áhugi á
uppboði
Brussel. AP.