Morgunblaðið - 09.06.2001, Qupperneq 30

ERLENT
30 LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÓSIGUR Íhaldsflokksins í þing-
kosningunum í Bretlandi varð til
þess að stuðningsmenn evrunnar
blésu til nýrrar sóknar í gær, nokkr-
um klukkustundum eftir að ljóst var
að Verkamannaflokkurinn hefði
unnið stórsigur í kosningunum.
„Bretland í Evrópu“, samtök sem
beita sér fyrir aðild landsins að
Efnahags- og myntbandalagi Evr-
ópu, EMU, hafði eftir frammámönn-
um í viðskiptalífinu að baráttan fyrir
evrunni væri nú hafin fyrir alvöru.
Marshall lávarður, stjórnarfor-
maður British Airways, skoraði á
Tony Blair forsætisráðherra að
stuðla að því málið yrði tekið til
rækilegrar umræðu í þjóðfélaginu
og Nick Scheele, aðstoðarforstjóri
Ford Europe, sagði að stjórn Verka-
mannaflokksins yrði að taka af skar-
ið. „Bresk fyrirtæki eru þegar farin
að tapa vegna þess að við erum utan
myntbandalagsins,“ sagði Scheele.
„Stjórnin verður að hafa forgöngu í
málinu. Við hjá Ford vonum að það
gerist sem fyrst.“
Blair hefur sagt að hann sé
hlynntur því í meginatriðum að
pundið víki fyrir evrunni en til að af
því geti orðið þurfi efnahagslegu að-
stæðurnar að vera réttar, auk þess
sem bera þurfi málið undir þjóðarat-
kvæði.
Skoðanakannanir benda til þess
að 70% Breta vilji halda pundinu.
Meirihluti Breta telur þó að pundið
víki fyrir evrunni innan tíu ára.
William Hague lýsti því yfir fyrir
kosningarnar að þær væru í raun
þjóðaratkvæðagreiðsla um evruna
og hann beið svo mikinn ósigur að
hann ákvað að segja strax af sér sem
leiðtogi Íhaldsflokksins. Reiðin sauð
í andstæðingum evrunnar vegna
þessa útspils Hague í kosningabar-
áttunni og þeir viðurkenndu að það
hefði skaðað málstað þeirra.
„Þessar kosningar voru ekki þjóð-
aratkvæðagreiðsla um
evruna – Tony Blair
segir það, við segjum
það og almenningur
veit að þetta er rétt,“
sagði Dominic Cumm-
ings, sem stjórnar
herferð kaupsýslu-
manna er berjast
gegn aðild Bretlands
að EMU.
Þjóðaratkvæða-
greiðsla á næsta
ári líkleg
Breska stjórnin
hefur sagt að verði
innganga í EMU sam-
þykkt taki allt að 30
mánuði að undirbúa
upptöku nýja gjald-
miðilsins eftir þjóðar-
atkvæðagreiðsluna.
Talið er að Blair vilji
ekki að evran verði
mikið hitamál í næstu
kosningum sem gert
er ráð fyrir að verði
árið 2005. Líklegt
þykir því að þjóðaratkvæðagreiðsl-
an verði seinni hluta næsta árs.
Tekið gæti þingið nokkra mánuði
að afgreiða frumvarp um að heimila
atkvæðagreiðsluna og leggi stjórnin
það ekki fram fyrir mitt næsta ár
minnka verulega líkurnar á aðild
Bretlands að EMU á kjörtímabilinu.
Stuðnings-
menn evr-
unnar blása
til sóknar
Forsíður breskra dagblaða eftir sögulegan
stórsigur Verkamannaflokksins.
London. Reuters.
AP
CHARLES Kennedy, formaður
frjálslyndra demókrata, lýsti niður-
stöðum kosninganna í Bretlandi
sem „sögulegum“, en flokkurinn
bætti einn flokka við sig þingsætum.
Síðustu tölur bentu til að hann fengi
um 18% atkvæða og 55 af 659 þing-
sætum. Frjálslyndum hefur ekki
vegnað betur í þingkosningum síðan
árið 1923 þegar þeir fengu 159 af
707 þingsætum.
Frísklegur foringi
Kosningabarátta Kennedys ein-
kenndist af frísklegri framkomu og
þótti hún laus við fjölmiðlavæna
varkárni Tony Blairs og stífan
virðuleik Williams Hague. Mældist
persónulegt fylgi Kennedys jafnan
mun hærra en fylgi flokks hans.
Frjálslyndir lögðu áherslu á vel-
ferðar- og heilbrigðismál og voru
töluvert til vinstri við Verkamanna-
flokkinn í kosningabaráttunni.
Lögðu þeir áherslu á að hækka
þyrfti skatta og er slagorð Kenned-
ys, „þú færð ekkert ókeypis“, til
marks um það.
Annað baráttumál frjálslyndra er
að teknar verði upp hlutfallskosn-
ingar til þingsins í stað núverandi
kerfis sem byggist á einmennings-
kjördæmum. Samkvæmt núverandi
kerfi fá minni flokkar eins og frjáls-
lyndir demókratar mun færri þing-
sæti en atkvæðafjöldi gefur tilefni
til.
Samsæri kjósenda
Velgengni frjálslyndra er að
miklu leyti því að þakka að stuðn-
ingsmenn Verkamannaflokksins og
frjálslyndra beittu atkvæðum sínum
skipulega til að tryggja ósigur
Íhaldsflokksins. Sérstök vefsíða,
www.tacticalvoter.com, var tileink-
uð þessu markmiði og var hún snið-
in að bandarískri fyrirmynd.
Besti árangur
frjálslyndra í
áratugi
London. AFP, The Daily Telegraph.
AP
Charles Kennedy, formaður Frjálslynda demókrataflokksins.
„ÞEIR vanmátu Hartlepool og þeir
vanmátu mig, því að ég er bardaga-
maður en geng ekki frá borði,“
sagði Peter Mandelson, fyrrver-
andi Norður-Írlandsmálaráðherra,
svo sigri hrósandi kosninganóttina
að röddin varð skræk. Og rétt einu
sinni tókst Mandelson að stela sen-
unni frá Blair því hvort sem það
var fyrir tilviljun eða klókindalega
tímasetningu, þá tókst honum að
koma fram í beinni útsendingu úr
kjördæmi sínu einmitt þegar Tony
Blair, forsætisráðherra og náinn
vinur Mandelsons, var að koma á
skjáinn.
Úrslitanna í kjördæmi Mandel-
sons, einu af höfuðvígjum Verka-
mannaflokksins um árabil, hafði
verið beðið með nokkurri eftir-
væntingu en sigur hans var sann-
færandi. Hann hlaut 59% atkvæða,
tapaði tæplega prósenti miðað við
1997. Hann sigraði því rækilega
hinn aldraða Arthur Scargill, fyrr-
verandi formann sambands námu-
manna, sem varð að lúta í lægra
haldi fyrir Margaret Thatcher á
sínum tíma. Scargill bauð sig fram
fyrir Sósíalíska verkamannaflokk-
inn, flokksbrot á vinstrivængnum,
en „tapaði illilega“ eins og Mandel-
son sagði, fékk aðeins 2,4% at-
kvæða.
Um leið og Mandelson óskaði
Blair og flokknum til hamingju
með sögulegan árangur, minnti
hann á, að hann sjálfur hefði verið
einn af höfuðsmiðum Nýja verka-
mannaflokksins, dró hvergi úr eig-
in framlagi og hamraði á sigrinum
yfir „gamla Verkamannaflokkn-
um“, sem Scargill væri fulltrúi fyr-
ir.
Smekklaus sjálfumgleði?
„Það er eðlilegt að tala um sjálf-
an sig í svona ræðu, en það eru nú
takmörk fyrir smekkleysinu,“ sagði
Neil Kinnock, fyrrverandi leiðtogi
Verkamannaflokksins og núverandi
fulltrúi Breta í framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins, en hann
hlustaði á Mandelson í beinni út-
sendingu í BBC Radio 4. Enn einu
sinni göptu menn yfir Mandelson
enda sagt, að annaðhvort hrífist
menn af honum eða þoli hann ekki.
Mandelson talaði ekki aðeins um
sjálfan sig sem bardagamann, held-
ur um stálkjarnann í sér, sem hefði
komið í veg fyrir að hann brotnaði í
sviptingunum. Síðar um kvöldið
sagði Mandelson í viðtali við BBC1
að hann hefði ekki verið látinn
hætta sem ráðherra ef allar stað-
reyndir um afskipti hans af vega-
bréfsumsóknum Hinduja-bræðr-
anna, indverskra auðmanna sem
fengu bresk vegabréf þrátt fyrir
viðvaranir bresku leyniþjónustunn-
ar, hefðu verið ljósar þegar hann
var leystur frá ráðherradómi.
Ef einhver var í vafa um að Man-
delson ætlaði sér áframhaldandi
hlutverk í breskum stjórnmálum,
þá var varla hægt að efast lengur
eftir að hafa heyrt storkandi sig-
urgleði hans á kosninganóttina.
Það er fátt minnisstæðara frá nótt-
inni en ummæli hans.
Peter Mandelson sigurreifur
AP
Peter Mandelson með stafla af
töldum atkvæðum fyrir framan
sig á talningarstað í Hartlepool.
London. Morgunblaðið.
FLUGMENN þýska flugfélagsins
Lufthansa sömdu í gær við yfirmenn
félagsins um rúmlega 20% launa-
hækkun á næstu þrem árum. Samn-
ingurinn bindur endi á fjögurra mán-
aða vinnudeilu sem hefur komið hart
niður á félaginu.
Vinnudeilan er hin lengsta í sögu
flugfélagsins. Starfsmenn beittu
fjölda dagsverkfalla og olli deilan
miklum óþægindum fyrir þúsundir
farþega og kostaði fyrirtækið millj-
ónir evra. Málamiðlun náðist fyrir
tilstuðlan Hans-Dietrich Genschers,
fyrrverandi utanríkisráðherra
Þýskalands.
Um 4.200 flugmenn starfa hjá
félaginu. Hlutabréf Lufthansa
hækkuðu örlítið í verði þegar fréttir
bárust af samkomulaginu.
Flugmenn
semja
Frankfurt. AP, AFP.
SAKSÓKNARI í Bonn hætti í gær
rannsókn í máli Helmuts Kohl, fyrr-
verandi kanslara Þýskalands. Kohl,
sem hefur viður-
kennt að hafa
tekið við ólögleg-
um framlögum til
flokks síns,
Kristilegra demó-
krata, CDU, sam-
þykkti að greiða
um þrettán millj-
ónir króna í sekt
gegn því að rann-
sókninni yrði
hætt.
Sagði í yfirlýsingu saksóknarans
að ekkert benti til þess að Kohl hefði
hagnast persónulega á framferði
sínu og að einnig þyrfti að taka til
greina áralanga þjónustu hans við
þýska ríkið.
Eru þar með engin mál sem tengj-
ast hlut Kohls í fjármálahneyksli
Kristilega demókrataflokksins
(CDU) lengur á borði saksóknara, en
sérskipuð rannsóknanefnd þýska
þingsins heldur sinni rannsókn
áfram.
Rannsókn
hætt í máli
Kohls
Helmut
Kohl
Bonn. AP, Reuters.
HEIMSSAMTÖK gyðinga sökuðu
sænsk stjórnvöld í gær um að vera
fyrstu stjórnvöld Evrópuríkis frá
lokum heimsstyrjaldarinnar síðari
til að setja and-gyðingleg lög. Vísa
samtökin til lagasetningar sem
setur takmarkanir við umskurði.
Samkvæmt henni verður að stað-
deyfa barnið, takmarkanir eru við
því hverjir hafa leyfi til að um-
skera og aðgerðina verður að
framkvæma áður en barnið er
tveggja mánaða.
Sænskir fjölmiðlar fullyrða að
fjöldi kvartana hafi borist frá því
að lögin voru samþykkt 1. júní sl.
með yfirgnæfandi meirihluta á
sænska þinginu. Þau voru sett í
kjölfar þess að múslímskur dreng-
ur lést í kjölfar slíkrar aðgerðar og
kveða á um að aðeins læknir,
hjúkrunarkona eða aðili, sem hefur
sérstakt leyfi yfirvalda, geti fram-
kvæmt umskurð. Lögin taka gildi
1. október nk. Árlega eru um 3.000
gyðingar og múslimar umskornir í
Svíþjóð af trúarlegum ástæðum.
Gyðingar framkvæma aðgerðina
þegar drengurinn er átta daga
gamall og er það fulltrúi trúfélags-
ins, oftast rabbíi, sem umsker.
Heimssamtök gyðinga, sem hafa
aðsetur sitt í New York, segja
nýju lögin algerlega óviðunandi
fyrir sænska gyðinga þar sem þau
séu fyrstu lögin sem sett séu til
höfuðs gyðinglegum sið.
Mótmæla tak-
mörkunum
við umskurði
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦