Morgunblaðið - 13.09.2001, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
OPNUÐ var fjöldahjálparstöð á
vegum Rauða kross Íslands fyrir
ferðamenn á leið til Bandaríkj-
anna í húsnæði Reykjavíkur-
deildar við Hverfisgötu. Var
ferðamönnum veitt aðstoð og þar
sem ekki var flogið til Bandaríkj-
inni og boðið þeim aðstoð, m.a.
áfallahjálp. Sigurveig Sigurð-
ardóttir, framkvæmdastjóri
Reykavíkurdeildarinnar, sagði að
nokkrir farþegar hefðu þegið að-
stoð en aðeins hefði þurft að sjá
fimm farþegum fyrir gistingu.
anna í gær var nokkrum útveguð
gisting og fæði.
Hannes Birgir Hjálmarsson,
markaðsstjóri RKÍ, tjáði Morg-
unblaðinu að fulltrúar Rauða
krossins hefðu rætt við ferða-
mennina í gær á hótelum í borg-
Morgunblaðið/Þorkell
Fjöldahjálparstöð opnuð
SÓLVEIG Pétursdóttir dómsmála-
ráðherra átti í gær og fyrradag fundi
með fulltrúum löggæslu, Landhelg-
isgæslu og almannavarna þar sem
farið var yfir stöðu mála hér á landi
og viðbrögð vegna atburðanna í
Bandaríkjunum. Halldór Ásgríms-
son utanríkisráðherra segir ljóst að
Íslendingar geti ekki einir varist
þeirri ógn sem er af hryðjuverka-
mönnum. Þeir verði að hafa sam-
starf um það við aðrar þjóðir.
„Lögreglan hefur það hlutverk
hér á landi að takast á við hryðju- og
hermdarverk, vopnaðar árásir og
sprengjutilvik sem beint er gegn al-
mannahagsmunum hvar sem er á
landinu og efnahagslögsögu Íslands.
Markmiðið er að lögreglan geti
framfylgt landslögum og haldið uppi
reglu og gætt almannaöryggis þótt
um vopnaða árás innlendra eða
erlendra einstaklinga eða hópa sé að
ræða. Í þessu skyni hefur verið
komið á fót sveit sérþjálfaðra
manna, þ.e. svokallaðri sérsveit
ríkislögreglustjóra. Hún hefur yfir
einföldum vopnum að ráða ef þörf er
á. Þjálfun sveitarinnar miðast m.a.
við að mæta gíslatöku, flugvéla-
ránum og hættulegri skotvopna-
notkun eða ógn einstaklinga um
slíka notkun. Hún hefur líka með
höndum vopnaða öryggisgæslu er-
lendra ráðamanna sem landið gista
sé þess krafist í alþjóðlegum sam-
skiptareglum,“ sagði dómsmálaráð-
herra.
Sólveig sagði að félagar í sérsveit-
inni gegndu flestir öðrum störfum í
lögregluliði landsmanna, en væru
reiðubúnir til að sameinast sveitinni
ef útkall bærist. Hún sagði að sér-
sveitin færi eftir ákveðnum við-
bragðsáætlunum við störf sín. Til
þess gæti þó einnig komið að störf
sveitarinnar féllu inn í stærri áætl-
anir eins og flugverndaráætlanir
fyrir flugvellina í Reykjavík og
Keflavík.
„Þjálfun þessara lögreglumanna
hefur að sjálfsögðu miðast við þau
tilvik sem við þekkjum til jafnt hér á
landi sem í nágrannaríkjum okkar
þegar þörf er á sérhæfðu liði vopn-
aðra lögreglumanna.
Ég held að það hafi engum dottið í
alvöru í hug að jafn skelfileg hermd-
arverk yrði framið á sama hátt og
við höfum nú upplifað í Bandaríkj-
unum. Það kallar væntanlega á nýj-
ar öryggisráðstafanir. Við munum
verða í samráði við samstarfsríki
okkar báðum megin hafsins um þær
breytingar sem gera þarf í þessu
sambandi. Væntanlega þarf að líta
til öryggisgæslu á flugvöllum og eins
til upplýsingaflæðis milli ríkja um
hermdarverkastarfsemi og hættu-
lega einstaklinga,“ sagði Sólveig.
Hún mun eiga fund með fulltrúum
lögreglu, Landhelgisgæslu og Al-
mannavörnum í dag m.a. til að fjalla
um þær aðgerðir sem gripið verður
til í öðrum löndum.
Viljum efla hlutverk
Atlantshafsbandalagsins
Halldór Ásgrímsson utanríkisráð-
herra sagði að íslensk stjórnvöld
hefðu á síðustu árum verið að breyta
öryggismálastefnu Íslands. Utanrík-
isráðuneytið hefði gefið út skýrslu
um öryggismál sem hefði verið ít-
arlega rædd á sínum tíma.
„Það má segja að sú hugmynda-
fræði sem þar kemur fram sé það
sem við höfum byggt á síðan. Við
höfum lagt á það mjög mikla áherslu
að efla hlutverk Atlantshafsbanda-
lagsins á þessu sviði og við höfum
talið að mikilvægi varnarstöðvarinn-
ar í Keflavík hafi aukist vegna þess-
arar nýju ógnar. Það sé því ekki rétt
sem margir hafa viljað halda fram að
við lok kalda stríðsins hafi allt
breyst að því er hana varðar.“
Halldór sagði að utanríkisráðu-
neytið hefði lagt áherslu á að efla
hlutverk Íslands á alþjóðavettvangi
með þátttöku í friðargæslu. Við
hefðum byrjað að taka þátt í her-
málanefnd Atlantshafsbandalagsins
til að fylgjast betur með þróun í ör-
yggismálum og umræðu um öryggis-
mál.
„Að því er varðar viðbúnað hér
innanlands þá höfum við aukið ör-
yggi í flugstöðinni og öllu eftirliti
með flugi til og frá landinu. Það er
starfandi víkingasveit á vegum lög-
reglunnar sem hefur fengið nokkra
reynslu á erlendri grund. Það er
ljóst að yfirmenn lögreglunnar telja
að hún þurfi að vera öflugri. Það
verður alltaf að vega og meta hversu
langt eigi að ganga í þeim efnum.
Það er þó ljóst í mínum huga að við
getum ekki átt við þessa hættu einir
og sér. Við verðum að gera það í
samstarfi með öðrum þjóðum,“ sagði
Halldór.
Sprengjusérfræðingar
Landhelgisgæslu í Keflavík
Jón Bjartmarz, yfirlögregluþjónn
hjá embætti ríkislögreglustjóra,
segir að viðbúnaður gegn hryðju-
verkum á Íslandi hafi tekið mið af
aðstæðum hér á landi og þeirri stað-
reynd að hér hafi ekki verið nein
hryðjuverkastarfsemi. Hann segir
að hér séu viðbúnaðaráætlanir, en
telur einsýnt að þær verði endur-
metnar í ljósi hryðjuverkaárásanna
á Bandaríkin.
„Á vegum ríkislögreglustjóra er
starfrækt sérsveit og um hana gildir
ákveðin reglugerð sem dómsmála-
ráðherra gaf út. Við störfum einnig
eftir verklagsreglum sem eru trún-
aðarmál. Það eru einnig í gildi svo-
kallaðar flugverndaráætlanir sem
snúa að fluginu,“ sagði Jón.
Í reglugerð um sérsveitina, sem
gefin var út í desember 1998, segir:
„Ríkislögreglustjórinn annast við-
fangsefni sem eðli máls samkvæmt
eða aðstæðna vegna kalla á miðstýr-
ingu eða samhæfingu lögregluliða á
landsvísu. Hann skal starfrækja sér-
sveit lögreglu til að takast á við
vopnuð lögreglustörf og öryggismál
þegar þörf krefur hvar sem er á
landinu og innan efnahagslögsögu
Íslands.“
Hafsteinn Hafsteinsson, forstjóri
Landhelgisgæslunnar, sagði að svo-
kölluð flugverndaráætlun fjallaði
m.a. um viðbrögð við flugránum.
Hafsteinn sagði að flugverndar-
áætlun væri ekki unnin í samvinnu
við varnarliðið á Keflavíkurflugvelli.
Hins vegar væri Landhelgisgæslan í
samstarfi við varnarliðið m.a. um að
varnarliðið nýti sér sprengjusér-
fræðinga Landhelgisgæslunnar.
Sprengjusérfræðingar Gæslunar
voru sendir til Keflavíkur eftir há-
degið á þriðjudag. Hafsteinn sagði
að þeir yrðu þar svo lengi sem þurfa
þætti.
Hafsteinn sagðist gera ráð fyrir
að vegna hryðjuverkaárásanna í
Bandaríkjunum yrði farið yfir við-
brögð við hugsanlegum aðgerðum
hryðjuverkamanna á Íslandi. Meðal
annars yrðu viðbrögðin hér á landi
síðan árásirnar voru gerðar á
Bandaríkin skoðuð sérstaklega með
tilliti til þess hvort eitthvað mætti
betur fara.
Viðbrögð við hryðjuverkastarfsemi á Íslandi liggja fyrir
Áætlanir endurmetnar
í ljósi síðustu atburða
Á Íslandi eru til áætlanir um viðbrögð
við hryðjuverkastarfsemi. Dómsmálaráð-
herra segir eðlilegt að endurmeta þessar
áætlanir. Utanríkisráðherra segir að
öryggi í flugstöðinni og með flugi hafi verið
aukið á síðustu árum. Við verðum hins
vegar að treysta á samstarf við aðrar
þjóðir í öryggismálum.
BLÓÐBANKINN við Barónstíg
hefur tilkynnt utanríkisráðuneyt-
inu að hægt sé að senda blóð til
Bandaríkjanna ef óskað verður
eftir. Myndi Blóðbankinn þá senda
hluta af varabirgðum sínum eða
um 300 einingar af um 600.
Sveinn Guðmundsson, forstöðu-
læknir Blóðbankans, segir að
ákveðið hafi verið að bjóða fram
þessa liðveislu þótt vitað sé að
þessi skammtur sé nánast eins og
dropi í hafið í þeirri þörf sem við
blasi. Segir hann að Bandaríkja-
menn safni nú blóði um landið allt
og leiti trúlega liðveislu fjölmenn-
ari þjóða og þannig hafi t.d. Kan-
adamenn komið til skjalanna.
Sveinn segir Bandaríkin tæplega
sjálfum sér nóg með blóð og að
þeir kaupi t.d. um 2 til 5% af því
sem þarf í Sviss.
Hérlendis er safnað árlega 14-15
þúsund blóðeiningum, eða
skömmtum, og aðallega unnið úr
þeim rauðkornaþykkni. Sveinn
segir hugmyndina að bjóða fram
300 einingar af varabirgðunum og
verði það þegið yrði sett í gang
herferð til að safna um 600 ein-
ingum á tveimur til þremur dög-
um. Helming þess mætti einnig
senda til Bandaríkjanna en hinn
hlutinn yrði áfram varabirgðir hér.
Síðdegis í gær höfðu ekki komið
viðbrögð til utanríkisráðuneytisins
frá Bandaríkjunum vegna þessa
tilboðs Blóðbankans.
Blóðbankinn
tilbúinn að
senda af
varabirgðum
FORSÆTISRÁÐHERRA Ís-
lands, Davíð Oddsson sendi í
gær George W. Bush Banda-
ríkjaforseta svohljóðandi bréf:
„Íslenska þjóðin fordæmir þá
ógnaraðgerð, sem beint var að
bandarísku þjóðinni með
hryðjuverkum í New York borg
og Washington D.C. og vottar
henni sína ríkustu samúð.
Barátta gegn hryðjuverka-
mönnum og aðilum sem skjóta
skjólhúsi yfir þá eða hjálpa
þeim á aðra lund kallar á ein-
arða alþjóðlega samstöðu. Rík-
isstjórn Íslands mun ekki hvika
frá stuðningi við þá baráttu.
Ríkisstjórnin lýsir samstöðu
með Bandaríkjastjórn við að
finna og refsa þeim sem bera
ábyrgð á ódæðunum sem unnin
voru gegn bandarísku þjóðinni
í gær [þriðjudag].“
Þjóðin
fordæmir
hryðju-
verkin
Bréf forsætis-
ráðherra
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, sendi á þriðjudag George W.
Bush, forseta Bandaríkjanna, samúð-
arkveðjur frá íslensku þjóðinni vegna
hryðjuverkanna sem leitt hafa til
dauða þúsunda Bandaríkjamanna.
Í samúðarkveðjunni segir: „Fyrir
hönd íslensku þjóðarinnar og mín
sjálfs vil ég votta þér og bandarísku
þjóðinni okkar dýpstu og innilegustu
samúð vegna allra þeirra Bandaríkja-
manna sem létust á sorglegan og
hörmulegan hátt vegna hinna
grimmdarlegu hryðjuverka sem
framin voru, ekki eingöngu gegn Am-
eríkönum heldur öllu mannkyninu. Í
kvöld [þriðjudagskvöld] hefur fólk
hvarvetna á Íslandi safnast saman í
kirkjum til að láta í ljós samúð sína og
deila sorgum ykkar og harmi.“
Forseti Íslands
sendi samúð-
arkveðjur
GILBERT Normand, ráðherra vís-
inda og rannsókna í kanadísku rík-
isstjórninni, sem staddur var í vinnu-
heimsókn hér á landi, var kallaður
heim í skyndi í gær og sóttur með
kanadískri herflugvél vegna áríðandi
fundar ríkisstjórnarinnar, að sögn
Jóns Bergs, ræðismanns Kanada á
Íslandi.
Ráðherrann ætlaði að dveljast á
Íslandi fram á sunnudag og átti m.a.
að taka þátt í vísindadegi Íslands og
Bandaríkjanna, sem Rannsóknaráð
Íslands áformaði að halda í dag.
Vegna banns við farþegaflugi til og
frá Bandaríkjunum var vísindadeg-
inum frestað.
Kanadískur
ráðherra
kallaður heim
VEGNA atburðanna í Bandaríkjun-
um hefur fyrirhugaðri opinberri
heimsókn forsætisráðherra Lett-
lands til Íslands dagana 12. til 16.
september verið frestað.
Opinberri heim-
sókn frestað
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦