Vísir - 19.11.1979, Blaðsíða 9

Mánudagur 19. nóvember 1979
9
Geir Hallgrimsson Ólafur Jóhannesson Luövik Jósepsson Benedikt Gröndal Steingrimur Hermannsson
LHSODDAR KOSNINGANNA
Segja má að liðinn tími
hafi yfir sér hinn fagra
himin góðra minninga# og
þvi sé ætið um nokkra
skekkju að ræða, þegar
hann er borinn saman við
liðandi stund með öllum
sínum tilf inningum,
skoðunum og persónuleg-
um viðhorfum til manna
og málefna. Þessu er
einkum þannig farið í
stjórnmálum, enda sann-
ast mála að á þeim vett-
vangi gengur jafnan erf-
iðlega að komast leiðar
sinnar áfallalaust. Þeir
stjórnmálaforingjar, sem
nú eru á dögum fara ekki
varhluta af slíku, enda
miðar okkur hægt til
jafnvægisáttar og friðar í
þjóðmálum. Og er heldur
ekki vitaðtil þess að frið-
ur hafi nokkurn tíma rikt
á stjórnmálasviðinu á
þessari öld og löngum áð-
ur. Engu að síður er talað
um mikilhæfa foringja á
liðinni tíð. Þeir hafa
tímannn með sér. En þeir
þóttu ekkert merkilegri á
sinni tíð en forustulið á
okkar dögum.
Þeir sem hæst ber nú
eru að sjálfsögðu for-
menn flokkanna fjögurra
og höfðingja þeirra. Það
eru Geir Hallgrímsson,
ólafur Jóhannesson,
Benedikt Gröndalog Lúð-
vik Jósepsson. Allir þess-
ir menn verða að búa við
harða gagnrýni, og skipt-
ir engu þótt einhverjir
þeirra kunni að vera vin-
sælir í þröngum hóp, og
séu auk þess sómamenn í
hvivetna. Þeir eru
skammaðir í bak og fyrir
dag hvern og mega þola
illt umtal meðal andstæð-
inga.
Þarf að snúa ofan
af óskapnaðinum
1 stjórnmálum hefur sá ára-
tugur sem nú er að líða verið
kenndur við Ólaf Jóhannesson
og Framsóknarflokkinn, en
henn hefur verið valdamikill
sem fyrirliði i tveimur vinstri
stjórnum. A fyrra stjórnartima-
bili vinstri manna var töluvert
um atvinnuuppbyggingu i dreif-
býlinu, og mun Ólafur hafa von-
ast til að Framsóknarflokknum
yrði þakkað það að nokkru. Hins
vegar fóru leikar svo, að Fram-
sókn tapaði herfilega. Siðan er
eins og Ólafur hafi verið svolitið
ráðvilltur og litið trúaö á hefö-
bundnar lausnir i þjóðfélags-
málum. Arangur rikisstjórna
hans hefur oröiö litill i viöureign
við verðbólgu og viröist áratug-
urinn ætla að stefna út meö
hundrað prósent á svonefndum
ársgrundvelli, nema hinir vitr-
ari menn komi nú til skjalanna
og snúi ofan af þessum óskapn-
aði. Til þess eru m.a. þær kosn-
ingar háðar, sem nú fara fram
innan tiöar.
Mild og mannúðleg
forysta
En Ólafur Jóhannesson er
ekki einn um að láta sér mistak-
ast samskiptin við kjósendur og
viðureign viö verðbólgu. Geir
Hallgrimsson hefur átt i erfið-
leikum i flokki sinum, m.a.
vegna framboðsmála alveg ný-
verið, þar sem mildi hans og
hógværð og meðfædd kurteisi
varð til þess að tveir einstakl-
ingar ákváöu að bjóða fram sér
i skjóli Sjálfstæðisflokksins.
Ekki verða þau atkvæði, sem
þessir tveir menn fá, til að auka
veg flokksins. Þau koma honum
til frádráttar og þjóna engu
nema þvi að draga athygli að
jafn algengum atriðum og óá-
nægju innan stórra flokka. Nú
segja menn: heföi Geir Hall-
grimsson verið Ólafur Thors
eða dr. Bjarni Benediktsson,
hefði þessum tveimur undan-
villingum veriö sýnd alvara
sem dugði. En við lifum á
breyttum tima og sú harka og
lotningarfulla aðdáun sem kjós-
endur höfðu á forustuliði stjórn-
mála fyrir tuttugu eða þrjátiu
árum er horfin og kemur ekki
aftur. Geir hefur eflaust hagað
sér rétt miöað við aöstæöur.
Hins vegar er eftir að sjá hvort
kjósendur fella sig við milda og
mannúðlega forustu. Að
minnsta kosti eru þeir aö leita
að landsfööur, og þá helst i
neöanmáls
Indriöi G. Þorsteinsson, rithöf-
undur, veltir fyrir sér stöðunni I
stjórnmálaþófinu þessa dagana
og hver staða forystumanna
flokkanna er i kosningabarátt-
unni, sem hafin er.
mynd ólafs Jóhannessonar,
sem fékk nýverið 79 atkvæði
sem mesti leiðtoginn. Einhver
sagöi aö hann hefði fengiö at-
kvæðin út á göngulagið.
Sá siöasti af
gamla skólanum.
Formaður Alþýðubandalags-
ins er ekki i framboði viö þessar
kosningar. Hann leggur nú á
ráðin um, hvernig hægt verði að
ná helftinni af þeim Fram-
sóknaratkvæðum sem eftir eru
með þvi að efna til funda i dreif-
býlinu, þar sem bændapólitikin
vakir yfir vötnunum og veldur
alla jafna nokkrum höfuðverk á
stjórnarheimilum. Lúðvik
Jósepsson er siðasti forustu-
maður flokks af gamla skólan-
um. Hann barðist langtimum
saman við Eystein Jónsson á
Aústfjörðum, og tamdi sér i
þeirri glimu þá rökfræði, sem
hefur gert hann aö hálfgerðri
sjónvarpsstjörnu. Sem beturfer
hafa kjósendur ekki látið þetta
ganga lengra. Þeim nægir að
horfa á hann möndla með gler-
augun og beina föðurlegum orð-
um að viðmælendum sinum,
sem flestir gætu verið synir
hans aldurs vegna. Þessi
„grand old man” islenskra
stjórnmála á aðeins það eitt eftir
að fylgja glókollunum sinum
nokkuð á veg til sjálfstæðrar
stjórnmálastarfsemi. Þeir geta
margt af honum lært. Þó mega
þeir ekki taka upp landbúnaðar-
stefnu Lúðviks, sem felst ein-
faldlega i þvi að landsmenn
boröi meira lambakjöt. Undir
kjörorðinu: Étið þið meira
hyggst Lúðvik koma Fram-
sóknarflokknum undir Alþýðu-
bandalagið og .stela Sambandi
islenskra samvinnufélaga með
þvi að hefja sóknina i deildun-
um. Þar er að finna hinn mjúka
kvið samvinnuhreyfingarinnar,
og kommúnistar hafa reynsluna
i félagsmálum. Þeir læröu sina
lexiu á Neskaupstað á sinum
tima, þegar þeir hirtu allar
stjórnir nema sóknarnefndina.
Hafa kratar talað
yfir sig?
Stóra barnið i islenskum
stjórnmálum er Alþýðuflokkur-
inn. Eftir langa þrautagöngu
sem smáflokkur vaknaði hann
allt i einu til lifs með fjórtán
menn á þingi, sem hann vissi
eiginlega ekki hvaö hátt átti að
gera við. Benedikt Gröndal var
nýlega orðinn formaður fyrir
atbeina landsbyggðarfulltrúa
flokksins, sem hafa alltaf kosið
þvert ofan i vilja Reykjavikur
klikunnar. Samt sem áður trúöi
þvi enginn að Benedikt hefði
unniö þennan kosningasigur. Og
það voru aðrir en hann sem réðu
úrslitum um að stjórnarsam-
starfinu var hætt á haustdögum.
Benedikt siglir þó byrinn og
mundar stýrisárina og hefur
hægt sæti um þessar mundir
sem forsætisráðherra. Sterku
mennirnir i flokknum eru hins
vegar Kjartan Jóhannsson, Vil-
mundur Gylfason og Eiður
Guönason Og nú er þessu stóra
barni spáð gifurlegum ósigri.
Auðvitaö þýðir ekkert að spá
um slikt. En Alþýöuflokkurinn
býður fram menn, sem enn eru
nýir og óráðnir þrátt fyrir mis-
heppnaða stjórnarsetu i nokkra
mánuði. Þeir hafa einfaldlega
ekki enn fengið tækifæri til að
sýna hvernig þeir vilja stjórna.
Og þótt þeir hafi m.a. komið
fram hávaxtastefnu rann hún út
i sandinn vegn tengingar hennar
viö visitölu, sem séð var um að
ekkert réöist við. Alþýðuflokk-
urinn hefur ekki boöið upp á
leiftursókn eða hvatt til ofáts á
landbúnaðarvörum. Honum er
eiginlega varnað máls i þeirri
kosningabaráttu, sem nú stend-
ur fyrir dyrum. Þaö er kannski
vegna þess að þeir hafi talað
yfir sig i stjórnarsamstarfinu.
Steingrímur á
pallskörinni
Einn maður i viðbót á skilyrð-
islaust heima i upptalningu á
forustuliði flokkanna, það er
Steingrimur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins.
Þar sem Ölafur Jóhannesson
hætti við að hætta, verður litil
saga af Steingrimi i þessum
kosningum. ólafur tekur af hon-
um ómakið og talar fyrir báöa.
Þannig fer ætið, þegar fráfar-
andi formaður flokks þrjóskast
við að hætta baráttunni, einkum
i Framsóknarflokknum, þar
sem formenn eru teknir i guða-
tölu að liðnum hæfilegum um-
þóttunartima. Steingrimur
verður þvi að una um sinn á
pallskörinni . Ég vona bara að
þeir fyrir vestan verði góðir viö
hann.
Verður staðið við
leiftursóknina?
Sjálfstæðisflokkurinn einn
flokka hefur þegar boöað stefnu
sina i kosningabaráttunni. Eftir
áratuga þóf við verðbólgu boðar
hann nú leiftursókn gegn mein-
vættinni og tilkynnir þrjátiu og
' fimm milljarða samdrátt hjá
þvi opinbera. Þetta er drengi-
lega mælt, og hefði fyrr mátt
framkvæma. Þeir, sem eru ekki
of hrifnir af Sjálfstæöisflokkn-
um halda þvi fram að hann hafi
lofað svona nokkru áður. Og vist
er að einhverju lofaöi hann fyrir
kosrnngarnar l974.Hvort það var
alveg svona stórkostlegt skal
látið ósagt. Flokkurinn hafði
mikill byr meðal kjósenda um
þaö bil sem stjórnarsamstarfið
var að rofna. Siðan hefur sigið á
ógæfuhliöina allt þangaö til að
leiftursóknin var boöuð. Þá
sneru sjálfstæðismenn taflinu
við að nokkru leyti. Eftir er að
sannfæra okkur kjósendur um,
að við leiftursóknina verði stað-
ið að kosningum loknum. Þá
mun nefnilega koma upp gamla
sagan um myndun samsteypu-
stjórnar, og það er ekki alveg
vist að samstarfsflokkur Sjálf-
stæðisflokksins, eigi hann aðild
að stjórnarmyndun, verði sam-
mála leiftursókninni. Kannski
krefst samstarfsflokkurinn ein-
ungis þess að landsmenn éti
meira af landbúnaðarvörum.
Aftur á móti er hægt að tryggja
meö einum hætti að Sjálfstæðis-
flokkurinn verði að standa við
loforöið um leiftursóknina, og
það er að veita honum meiri-
hluta á þingi. Okkur munar um
þrjátiu og fimm milljarða
sparnað. — ÍGÞ
■I