Morgunblaðið - 16.10.2001, Blaðsíða 20

NEYTENDUR
20 ÞRIÐJUDAGUR 16. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Málþing haldið á Hótel Loftleiðum
laugardaginn 20. október kl. 10-13
á vegum Astma- og ofnæmisfélagsins
Dagskrá: Fundarstjórn: Þór Jónsson
Kl. 10.00 - 10.10 Ofnæmissjúkdómar á Íslandi
Davíð Gíslason
Kl. 10.20 - 10.30 Ofnæmissjúkdómar og skólinn
Björn Árdal
Kl. 10.40 - 10.50 Lyfjaofnæmi
Sigurveig Þ. Sigurðardóttir
Kl. 11.00 - 11.10 Atópískt exem og fæðuofnæmi
Sigurður Kristjánsson
Kl. 11.20 - 11.40 Kaffi
Kl. 11.40 - 11.50 Ofnæmislost
Unnur Steina Björnsdóttir
Kl. 12.00 - 12.10 Ónæmisgallar og ofnæmi
Björn Rúnar Lúðvíksson
Kl. 12.20 - 13.00 Staða astma- og ofnæmissjúklinga
Pallborðsumræður: Dagný Lárusdóttir
(formaður Astma- og ofnæmisfélagsins),
Davíð Gíslason, fulltrúi frá landlækni,
Tryggingastofnun ríkisins, íþróttafræðingur
og Kolbrún Einarsdóttir.
Allir hjartanlega velkomnir !
Æskilegt að skrá sig í síma 552 2153 eða ao@ao.is
Daglegt líf með astma og ofnæmi
Aðga
ngur
ókeyp
is
ao
VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF
Á FUNDI Landsbankans-Lands-
bréfa var fjallað um þróun hluta-
bréfa- og gjaldeyrismarkaða hér
heima og erlendis. Halldór J. Krist-
jánsson, bankastjóri Landsbankans,
sagði að hann og sérfræðingar
Landsbankans telji að ákvörðun
Seðlabankans um lækkun vaxta sé
ekki einföld. „Við höfum samúð með
því sjónarmiði að Seðlabankinn velti
þessari ákvörðun fyrir sér. Við er-
um hins vegar þeirrar skoðunar að
þegar Seðlabankinn telur rétt að
lækka vextina þá beri að gera það í
tiltölulega stórum skrefum og þá
hljóta menn að vera að tala um 1%
til 2%, hvort sem það er gert í ein-
um eða tveimur áföngum.“
Tók að fjara undan
genginu síðasta sumar
Arnar Jónsson, sérfræðingur
gjaldeyrisviðskipta Landsbankans-
Landsbréfa, sagði að raunverulega
hafi tekið að fjara undan gengi ís-
lensku krónunnar í júní í fyrra.
„Vikmörkin voru afnumin 27. mars
og þá lækkaði krónan þar sem
markaðurinn og fyrirtækin höfðu
ekki haft trú að vikmörkin héldu.
Frá júlí í sumar hefur Seðlabankinn
oftsinnis gripið inn á gjaldeyris-
markaði, oft með takmörkuðum ár-
angri, en ég leyfi mér að fullyrða að
ef bankinn hefði ekki gert það væri
staðan margfalt verri en hún er nú.
Breytingar sem hafa riðið yfir á ís-
lenskum gjaldeyrismarkaði hafa
gerst á mjög skömmum tíma, geng-
isvísitalan hefur lækkað um 30% frá
áramótum. Gengissveiflur hafa vita-
skuld aukist, og það birtist sem
aukinn viðskiptakostnaður hjá fyr-
irtækjunum. Það má hins vegar
segja að vikmörkin hafi veitt falskt
öryggi og þau hafi í raun verið ígildi
ókeypis söluréttar á erlendan gjald-
eyri. Því er hins vegar ekki að neita
að kerfisbreyting Seðlabankans var
gerð við erfiðar aðstæður þar sem
krónan var við það að rjúfa vik-
mörkin.“
Arnar segir að kerfisbreytingin
hafi verið gerð þar sem Seðlabank-
inn hafi í reynd ekki getað haldið
uppi fyrri gengisstefnu og auðvitað
sé alltaf óheppilegt að gera slíkar
grundvallarbreytingar á peninga-
málastjórn við slíkar aðstæður. Það
sé hins vegar engin ein skýring á
lækkun krónunnar, frekar sé um að
ræða samverkandi þætti sem til
samans hafi valdið vantrú á gengið
og spákaupmennska skýri ekki fall
krónunnar. „Raungengið hefur
lækkað mjög mikið en hins vegar er
það mín skoðun og margra hag-
fræðinga að það sé vandséð að að
raungengið þurfi að lækka frekar.
Með lækkandi raungengi hefur
samkeppnisstaða íslenskra fyrir-
tækja batnað en áframhaldandi
verðbólga getur valdið raungeng-
ishækkun á nýjan leik.“
Trúverðugleiki Seðlabanka
og sterk mynt fara saman
Arnar segir að verðbólgan sé að-
alvandamálið sem Seðlabankinn
glími nú við, ekki vaxtastigið sem
slíkt. Það séu rök bæði með og á
móti vaxtalækkun af hálfu Seðla-
bankans. Í reynd snúist lækkun
vaxta um tvennt: trúverðugleika og
orðspor Seðlabankans og gengi
krónunnar. Núverandi fyrirkomu-
lag hafi aðeins verið í gildi í sex
mánuði og því skipti trúverðugleik-
inn miklu máli, það hafi tekið sterk-
ustu seðlabanka heimsins áratugi
að byggja upp gott orðspor. Gengi
krónunnar snúist fyrst og fremst
um tvennt, þ.e. trúverðugleika
hagstjórnarinnar og trúverðugleika
og orðspor Seðlabankans. „Það hef-
ur sýnt sig að gott orðspor seðla-
banka og sterkar myntir fara sam-
an, það er einfaldlega staðreynd.
Seðlabankinn hlýtur því að vera í
erfiðri stöðu, m.a. vegna þrýstings
frá hagsmunaðilum um að lækka
vexti. En á móti kemur að það er
mikilvægt að þær ákvarðanir sem
teknar verða í gengis- og peninga-
málum séu „réttar“. Seðlabankinn
er auðvitað sjálfur að fóta sig í nýju
kerfi þannig að allar ákvarðanir um
vexti þurfa að stuðla að trúverð-
ugleika Seðlabankans til lengri tíma
litið. Ég held að það sé alveg óum-
deilanlegt að vextir verði að lækka
en Seðlabankinn þarf hins vegar
bæði tíma og svigrúm.“
Hlutfall launa af VLF
yfir langtímajafnvægi
Sigurður Erlingsson, sérfræðing-
ur hjá greiningardeild Landsbank-
ans-Landsbréfa, sagði að líklega
hefði ýmislegt mátt betur fara í
efnahagsmálum hér á landi á und-
anförnum misserum. Viðvarandi
viðskiptahalli hafi verið vandamál
og eins mætti velta fyrir sér hvort
ekki hefði átt hækka vexti fyrr á
sínum tíma til þess að bregðast við
þeirri þenslu sem var í þjóðfélaginu.
„Hagvöxtur hefur raunar verið góð-
ur mörg undanfarin ár og dregið úr
skuldum hins opinbera. Hins vegar
hefur þjóðhagslegur sparnaður á
Íslandi hefur verið verulega minni
en í öðrum vestrænum ríkjum. Við
þekkjum öll að hér búum við við
mjög háa vexti á sama tíma og við
erum að sjá vaxtalækkanir víða er-
lendis.“
Sigurður vakti athygli á því að
hlutfall launa af vergri landsfram-
leiðslu hafi farið upp fyrir langtíma
jafnvægisgildi frá miðju ári 1997 og
haldist yfir því síðan. Þessi þróun
sé þó væntanlega að snúast við;
þjóðhagsstofnun spái 2% atvinnu-
leysi á næsta ári.
Sigurður segir erfitt að spá fyrir
um þróun íslensku hlutabréfavísitöl-
unnar í þessari stöðu, hún gæti far-
ið upp, niður eða haldist nokkurn
veginn óbreytt. „Veltan er hins veg-
ar enn lítil á markaðinum, eða 37%
minni en í fyrra, og það segir manni
að það er lítill möguleiki að sjá
hækkanir með hún helst þetta lítil.“
Sigurður segir að tekjuskattslækk-
un á fyrirtæki komi mjög jákvætt
inn í þessar markaðsaðstæður og
sömuleiðis spá um minnkandi verð-
bólgu og síðast en ekki síst að Ís-
land sé orðið hluti af erlendum fjár-
málamarkaði. Hins vegar sé eðlilegt
að spyrja þeirrar spurningar hvort
nauðsynlegt hafi verið að hækka
trygggingargjaldið. Einn af hæstu
gjaldaliðum fyrirtækja sé launa-
kostnaður og að fá þessa hækkun
ofan á þá tölu geti vegið býsna
þungt hjá sumum fyrirtækjum.
„Ég ætla að segja mína skoðun á
því hvort við getum séð fram á
hækkun eða lækkun á íslenska
hlutabréfamarkaðinum á næstunni.
Þjóðhagsstofnun gerir fyrir að hag-
vöxtur muni verða um 2,5% árið
2003 og árin þar á eftir. Það er
samdráttur í fjárfestingum og
einkaneyslu, jafnvægi er að komast
á viðskiptajöfnuðinn og verðbólga
fer væntanlega minnkandi. Ef spá
þjóðhagsstofnunar gengur eftir, þ.e.
að samdráttur verði á næsta ári en
hagvöxtur árin þar á eftir þá er
hægt að hugsa málið þannig að það
sé þegar búið að verðleggja inn
samdráttinn og við gætum því séð
fram á hækkun íslenskra hluta-
bréfa.Vaxtalækkun skiptir miklu
máli, hún verður að koma á réttum
tíma og vera nægilega mikil. Það er
mjög þung forsenda. Horfur á er-
lendum mörkuðum hafa einnig áhrif
og síðan tiltrú manna á framtíðina.
Rök fyrir lækkun hlutabréfa gæti
verið sú að samdrátturinn yrði
meiri en gert er ráð fyrir. Þá má
ekki gleyma að skuldabréf gefa
mjög góða ávöxtun um þessar
mundir, menn leita kannski frekar í
skuldabréfin en láta hlutabréf liggja
kyrr og það táknar að eftirspurn sé
lítil. Ég kýs að svara þeirri spurn-
ingu hvort botninum séð náð þannig
að segja að við séum mjög nálægt
botninum, jafnvel búin að ná hon-
um. Og skattalækkunin dregur úr
líkunum á að við förum neðar en
orðið er. Síðast en ekki síst má ekki
gleyma því að hagkerfið er orðið
mun hæfara til þess að takast á við
niðursveiflu nú en í byrjun síðasta
áratugar.“
Vaxtalækkun snýst
um trúverðugleika
FLEIRI vörutegundir í síðasta
hluta verðkönnunar ASÍ eru dýrari
í Danmörku en á Íslandi, að því er
fram kemur í frétt frá samtökun-
um. Könnunin var gerð 14. sept-
ember síðastliðinn í netverslun
Hagkaups og ISO í Danmörku og
eru 35 af 58 vörutegundum sem
kynntar eru í dag dýrari ytra, eða
58,62%. Borið var saman verð á 242
vörutegundum í 25 vöruflokkum í
könnuninni allri. Vöruflokkarnir
sem um ræðir í dag eru kaffi og te,
gosdrykkir, hreingerningavörur og
fleira fyrir heimilið, sem og hrein-
lætis- og snyrtivörur. Mestur mun-
ur var á hæsta og lægsta verði á
mattri 25 watta peru, en hún
reyndist 93,78% dýrari í Dan-
mörku.
Bornar eru saman ákveðnar
vörutegundir til þess að koma í veg
fyrir misræmi vegna mismunandi
vægis og ódýrasta varan í boði í
hverjum flokki valin.
Kaffi og te dýrara á Íslandi
Fram kemur að sex tegundir af
kaffi og tei sem athugaðar voru séu
allar dýrari á Íslandi. Mestur mun-
ur var á hálfu kílói af Merrild kaffi
noir, eða 39,7%, en Gevalia, BKI og
Merrild eru allar fluttar inn frá
Danmörku.
Fimm tegundir af gosdrykkjum
sem athugaðar voru reyndust allar
dýrari í Danmörku, nema epla-ci-
der, sem er 42,82% dýrari hér.
Jafnmikill munur var á verði hinna
gostegundanna, sem eru 15,87%
ódýrari hér á landi.
Af stundlegum vörum sem ætl-
aðar eru til hreingerninga eða
heimilisins voru 18 vörur á sam-
bærilegu verði. Í níu tilvikum voru
þær dýrari í Danmörku og í sjö til-
vikum á Íslandi. Mestur verðmun-
ur var á 25 watta peru, sem fyrr er
greint frá, og minnsti munur á Kiwi
Quick skóáburði, sem er 2,5% dýr-
ari í Danmörku.
Af 29 hreinlætis- og snyrtivörum
er 21 dýrari í Danmörku, sjö á Ís-
landi og ein tegund jafn dýr í báð-
um löndum. Mestur munur er á 250
ml af Nivea-lotion, eða 53,2%.

 


 
 


 

 


!""#
'( ' )*)+) 
  ,)*)+) 
-   .)/+012
3% &
)+**
3% 4 5)+** 
36 5
 )127
  4!&)/** 
8
 % )/** 
%  )/** 
34 !

)1** 
8  )/+* 
8  )+* 
39
4 

$
%&
%&
%"
##&
!"#
!'"
!&(
#)*
#)*
#)"
!&#
!#*
#&'
+'
+'
#()
#&(
!'!
!(!
*&"
!&*
!'!
!!*
*)+
*##
#+&
                            Snyrtivörur mun
dýrari í Danmörku
ÞEIR sem hafa aðgang að Netinu
geta nú reiknað út næringarefnin í
matnum sem þeir borða á nýjum
matarvef, sem Hugbúnaður hf.,
Keldnaholt, Manneldisráð, Náms-
gagnastofnun og rannsóknastofa í
næringarfræði við Háskóla Íslands
hafa sett á laggirnar. Slóðin er mat-
arvefurinn.is og þar er meðal ann-
ars hægt að áætla eigin orkuörf og
þörf fyrir næringarefni með tilliti til
aldurs, kyns, líkamsbyggingar og
daglegrar hreyfingar.
Matarvefurinn opnar nýja mögu-
leika fyrir almenning að fylgjast
með hollustu þess sem neytt er og
fræðast um næringargildi fæðunnar
um leið. Einnig gagnast hann náms-
og íþróttafólki, sykursjúkum eða
öðrum sem af einhverjum ástæðum
þurfa að fylgjast vel með mataræð-
inu, sem og starfsfólki í matvæla-
iðnaði, segir Laufey Steingríms-
dóttir, forstöðumaður
Manneldisráðs.
„Frábært kennslutæki“
„Hollusta fæðunnar er metin með
hliðsjón af ráðlögðum dagskömmt-
um og áætlaðri næringarþörf, auk
þess sem hægt er að reikna út nær-
ingargildi sinna eigin uppskrifta eða
einstakra máltíða. Íslenski gagna-
grunnurinn fyrir efnainnihald mat-
væla er undirstaða útreikninganna
og eru flest algeng íslensk matvæli í
honum,“ segir Laufey.
Undirbúningur að matarvefnum
hefur staðið á annað ár og segir
Laufey að lengi hafi vantað reikni-
forrit af þessu tagi fyrir skólana og
hafi sú leið verið farin að setja það
á Netið, þar sem slíkur búnaður sé
bæði vandfundinn og dýr. Reikni-
forritið gagnast bæði nemendum í
heimilisfræði og líffræði, sem og
áhugafólki um heilbrigt líferni, og
segir Laufey það „frábært kennslu-
tæki“. „Fólk getur merkt við það
sem það borðar af listum yfir fæðu-
flokka á vefnum. Ýmist er hægt að
gefa magn upp í grömmum eða
skömmtum, eftir því sem við á, og
svo er hægt að bera orkuinnihald,
sykur, fitu, kolvetni, prótein, vítam-
ín og steinefni í því sem neytt er
saman við ráðleggingar fyrir hvern
einstakling með tilliti til kyns, ald-
urs, hæðar og þyngdar,“ segir hún.
Hægt er að telja saman allan
mat sem neytt er, hvort sem er yfir
daginn eða í einstaka máltíðum.
Segir Laufey matarvefinn „merki-
lega nýjung“ sem fjölmargir hafi
komið að.
Á vefnum eru flest íslensk mat-
væli, eins og fyrr er getið, og segir
Laufey að gagnagrunnurinn verði
uppfærður eftir því sem matarvenj-
ur breytast.
„Nú hefur enginn afsökun fyrir
því lengur að fylgjast ekki með
mataræði sínu,“ segir Laufey
Steingrímsdóttir að endingu.
Mataræði gaum-
gæft á Netinu
Hollustan fer ekki á milli mála á matarvefnum.