Morgunblaðið - 16.10.2001, Blaðsíða 24

ERLENT
24 ÞRIÐJUDAGUR 16. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
MIKILL ótti við hugsanlegar sýkla-
árásir hefur gripið um sig víða um
heim vegna frétta um að a.m.k. tólf
Bandaríkjamenn hafi sýkst af milt-
isbrandi eða fengið bakteríuna í
tveimur ríkjum, Flórída og New
York.
„Það leikur enginn vafi á því að
þetta er hryðjuverk,“ sagði Tommy
Thompson, heilbrigðisráðherra
Bandaríkjanna. Hann bætti við að
ekki væri vitað hvort miltisbrands-
sýkingarnar tengdust al-Qaeda,
samtökum Osama bin Ladens, sem
er talinn hafa staðið fyrir árásunum
á World Trade Center í New York og
höfuðstöðvar varnarmálaráðuneytis-
ins í Washington 11. september.
John Ashcroft, dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, sagði hins vegar að
grunur léki á að bin Laden væri við-
riðinn miltisbrandssýkingarnar þótt
það hefði ekki verið sannað. „Í mín-
um huga er nokkuð ljóst að við ætt-
um að íhuga þann möguleika að hann
tengist þessu til að geta komið í veg
fyrir fleiri sýkingar.“
Miltisbrandsgró í
klámmyndum
Átta menn í Flórída og fjórir í
New York hafa sýkst af miltisbrandi
eða fengið bakteríuna. Dvalargró
miltisbrands hafa einnig
fundist í klámljósmynd-
um sem sendar voru frá
Malasíu til skrifstofu
Microsoft í Nevada en
fyrstu rannsóknir bentu
til þess að sex starfsmenn
fyrirtækisins, sem snertu myndirn-
ar, hefðu ekki fengið bakteríuna.
Þeir eiga þó eftir að gangast undir
fleiri rannsóknir.
Að minnsta kosti tveir Banda-
ríkjamenn hafa sýkst af miltisbrandi,
sjaldgæfum bakteríusjúkdómi sem
er yfirleitt banvænn komist sýkillinn
í öndunarfærin. Annar mannanna
lést 5. október, en hann var starfs-
maður Sun, eins af dagblöðum út-
gáfufyrirtækisins American Media í
bænum Boca Raton í Flórída. Kona í
starfsliði höfuðstöðva NBC í Rocke-
feller Center í New York fékk bakt-
eríuna í sár á húðinni þegar hún opn-
aði bréf sem sent var yfirmanni
hennar, Tom Brokaw, aðalfréttaþuli
NBC. Önnur starfskona NBC hefur
einnig fengið einkenni miltisbrands-
sýkingar í húð.
Aðrir starfsmenn American Media
og NBC sem fengu bakteríuna hafa
fengið sýklalyf og litlar líkur eru
taldar á að þeir sýkist, að sögn sér-
fræðinga. Skýrt var frá því í gær að
starfsmaður Ford-bílaverksmiðj-
anna í Edison í New Jersey kynni að
hafa fengið bakteríuna, en niður-
staða frumrannsóknar á sýnum úr
manninum var tvíræð.
Miltisbrandstilfellin í höfuðstöðv-
um NBC eru rakin til bréfs sem var
póstlagt í Trenton í New Jersey, en
bréfið til Microsoft var póstlagt í
Malasíu. Talið er að Osama bin Lad-
en eigi tiltölulega marga stuðnings-
menn í New Jersey og Malasíu.
Sprengjutilræðið í World Trade
Center árið 1993 var skipulagt í Jers-
ey City og samstarfsmenn bin Lad-
ens komu saman í Kuala Lumpur,
stærstu borg Malasíu, í janúar árið
2000 til að skipuleggja sprengjuárás-
ina á bandaríska herskipið USS Cole
í Jemen síðar sama ár.
Bandaríska alríkislögreglan rann-
sakar nú hvort miltisbrandsmálið
tengist hryðjuverkunum 11. septem-
ber en talsmenn hennar leggja
áherslu á að of snemmt sé að meta
mikilvægi póststimplanna á bréfun-
um. Bard O’Neill, bandarískur sér-
fræðingur í málefnum Mið-Austur-
landa, sagði að auknar líkur væru á
því að um samstilltar sýklaárásir
væri að ræða og að menn bin Ladens
stæðu með einhverjum hætti á bak
við þær. „Ef þetta væru bara nokkrir
brjálæðingar sem gerðu þetta víða í
heiminum hefðu bréfin að öllum lík-
indum ekki verið send á sama tíma,“
sagði hann.
Sérfræðingar í sýklahernaði segja
að þótt erfitt sé að breyta miltis-
brandi í gereyðingarvopn sé auðvelt
að rækta bakteríuna á rannsóknar-
stofum og dreifa henni í litlum
skömmtum, meðal annars með pósti.
Bandarísk yfirvöld virðast lítið
vita um tildrög miltis-
brandstilfellanna. „Það
eina sem við vitum er að
þetta er hryðjuverk,
vegna þess að sá sem
gerir þetta er að reyna að
valda skelfingu meðal al-
mennings í Bandaríkjunum og það er
auðvitað óviðunandi,“ sagði Thomp-
son.
Skýrt hefur verið frá því að eig-
inkona aðalritstjóra Sun, eins af dag-
blöðum American Media, hafi að-
stoðað tvo af hryðjuverkamönnun-
um, sem gerðu árásirnar 11.
september, við að finna leiguhús-
næði. Eiginkona ritstjórans, Gloria
Irish, er fasteignasali í Delray Beach
í Flórída.
Hryðjuverkamennirnir tveir,
Marwan Al-Shehhi og Hamza Alg-
hamdi, óskuðu aðstoðar Irish við að
finna íbúð sem þeir gætu leigt í þrjá
mánuði. Irish útvegaði þeim húsnæði
sem þeir leigðu frá júní til ágústloka.
Talsmaður FBI áréttaði að engar
vísbendingar hefðu komið fram um
að tengsl væru milli miltisbrandsins í
byggingu American Media og
hryðjuverkamannanna. Ekkert
benti til þess að aðstoð Irish við
hryðjuverkamennina tengdist miltis-
brandsmálinu. „Við teljum þetta að-
eins tilviljun enn sem komið er,“
sagði talsmaðurinn. „Við fylgjum
þessu eftir með einhverjum hætti.“
Reynt að sefa óttaslegna
Bandaríkjamenn
Bandaríski heilbrigðisráðherrann
svaraði spurningum fréttamanna í
nokkrum sjónvarpsstöðvum um
helgina og reyndi að sefa Banda-
ríkjamenn sem óttast að hryðju-
verkamenn hafi undirbúið sýkla-
hernað.
Thompson sagði að engin sönnun
væri fyrir því að „viðamikil sýkla-
árás“ væri í undirbúningi í Banda-
ríkjunum og jafnvel þótt slík árás
yrði gerð hefðu stjórnvöld næg lyf
við miltisbrandi handa allt að tveim-
ur milljónum manna í hálft ár. Hann
kvaðst ætla að biðja þingið síðar í
vikunni að samþykkja fjárveitingu til
að kaupa lyf sem nægðu tíu milljón-
um manna til viðbótar.
„Ég veit að fólk er hrætt,“ sagði
Thompson í viðtali á CNN. „En ég vil
fullvissa það um að stjórnvöld geta
brugðist við hugsanlegum sýking-
um.“
Thompson lagði áherslu á að mikill
munur væri á því að fá bakteríuna á
sig og því að sýkjast af miltisbrandi.
Menn geta fengið sjúkdóminn með
því að borða sýktan mat, fá bakter-
íuna í opið sár eða anda að sér gróum
bakteríunnar. Síðastnefndi mögu-
leikinn er hættulegastur en menn
þurfa að anda að sér þúsundum gróa
til að sýkjast, að sögn The Wash-
ington Post.
Viðbrögð yfirvalda
gagnrýnd
Rudolph W. Giuliani, borgarstjóri
New York, skýrði frá því á sunnudag
að lögreglumaður, sem sótti bréfið til
Brokaws, og tveir starfsmenn rann-
sóknarstofu, sem snertu bréfið,
hefðu fengið bakteríuna. Hún fannst
í nefi tveggja þeirra og á andliti eins
þeirra. Þeir hafa allir gengist undir
fyrirbyggjandi sýklalyfjameðferð og
Giuliani sagði að ekki væri búist við
því að þeir fengju sjúkdóminn. Sér-
fræðingar í vörnum gegn sýklahern-
aði sögðu að mennirnir þrír hefðu lík-
lega látið hjá líða að gera nægar
öryggisráðstafanir þegar þeir snertu
bréfið, nota t.d. grímur og hanska.
Þegar grunsemdir vöknuðu um
miltisbrand í höfuðstöðvum NBC var
talið að bakterían hefði komið þang-
að í umslagi sem sent var frá St. Pet-
ersburg í Flórída og alríkislögreglan
hefur verið gagnrýnd fyrir að rann-
saka það ekki strax. Ashcroft sagði
að tveir eða þrír dagar hefðu liðið þar
til umslagið var sent á rannsóknar-
stofu vegna þess að yfirmaður þeirr-
ar deildar FBI í New York, sem ann-
ast varnir gegn gereyðingarvopnum,
hefði verið önnum kafinn
við rannsóknarstörf í
rústum World Trade
Center.
Aðstoðarkona Bro-
kaws veiktist 29. septem-
ber og leitaði til sérfræð-
ings, Richard Frieds, 1. október.
Hann grunaði strax að hún væri með
miltisbrand og gaf henni sýklalyfið
Cipro sem hefur gefið góða raun
gegn sýklinum. Fried segist hafa
haft samband strax við heilbrigðisyf-
irvöld í New York og komist að því
sér til mikillar furðu að þau vissu
ekkert um miltisbrandsmálið í höf-
uðstöðvum NBC, nær viku eftir að
FBI hóf rannsókn þess.
Mikil hræðsla er meðal íbúa New
York við hugsanlegar sýklaárásir og
lögreglan hefur fengið meira en 100
grunsamleg umslög til rannsóknar á
sólarhring. Óttinn við sýklaárásir
hefur breiðst út til annarra landa. Að
minnsta kosti 16 byggingar í fimm
borgum Ástralíu voru rýmdar í gær
vegna umslaga sem innihéldu tor-
kennilegt duft. John Howard, for-
sætisráðherra Ástralíu, sagði að um
„gabb“ hefði verið að ræða í öllum til-
vikunum. Ræðismannsskrifstofur
Bandaríkjanna og Bretlands voru á
meðal bygginganna sem voru rýmd-
ar.
Hundruðum manna var fyrirskip-
að að fara út úr dómkirkjunni í Cant-
erbury á Englandi um helgina eftir
að maður sást hella niður dufti í einni
af kapellum kirkjunnar. Duftið var
tekið til rannsóknar. Þrír Bretar,
sem höfðu farið í byggingar Americ-
an Media og NBC, gengust undir
rannsókn í Bretlandi þegar þeir
sneru þangað aftur eftir heimsókn í
Bandaríkjunum.
30 grunsamleg bréf, sem send
voru frá Bandaríkjunum, voru rann-
sökuð í Buenos Aires. Eitt bréfanna
virtist vera frá flugskóla í Flórída
þar sem nokkrir hermdarverka-
mannanna, sem tóku þátt í árásunum
11. september, fengu flugþjálfun.
Umslög, sem innihéldu
duft, voru rannsökuð í
gær í mörgum löndum,
meðal annars Noregi,
Danmörku, Sviss og
Litháen. Torkennilegt
duft fannst einnig í póst-
herbergi skrifstofu Gerhards
Schröders, kanslara Þýskalands, og
yfirvöld rannsökuðu hvort duftið
væri hættulegt.
Nokkrar byggingar voru rýmdar í
Frakklandi vegna grunsamlegra um-
slaga, meðal annars bygging geim-
vísindastofnunar landsins, skóli og
skattstofa. Frönsk stjórnvöld sögð-
ust í gær ætla að hefja framleiðslu að
nýju á bóluefni gegn bólusótt vegna
aukinnar hættu á sýklaárásum.
Miltisbrandstilfellunum fjölgar og bakterían hefur fundist í þremur sambandsríkjum
„Enginn vafi
leikur á því
að þetta er
hryðjuverk“
AP
Slökkviliðsmenn fjarlægja umslög úr byggingu tveggja blaða í Melbourne í Ástralíu. Að minnsta kosti 16 hús voru
rýmd í gær vegna gruns um sýklaárás eftir að umslög, sem innihéldu torkennilegt duft, fundust í húsunum.
New York. AP, The Washington Post, AFP.
Óvíst hvort
árásirnar
tengjast bin
Laden
Leggja áherslu
á að sjúkdóm-
urinn er ekki
smitandi
Að minnsta kosti tólf menn hafa nú sýkst af
miltisbrandi eða fengið bakteríuna í New
York og Flórída og miltisbrandur hefur
fundist í þriðja sambandsríkinu, Nevada.
EINN af æðstu mönnum al-Qaeda, samtaka
Sádi-Arabans Osama bin Ladens, sagði í til-
kynningu sem birt var á myndbandi á laugardag
að hermenn vesturveldanna ættu að yfirgefa
Persaflóasvæðið og múslimar í Bandaríkjunum
og Bretlandi ættu á næstunni að forðast flug-
vélar og skýjakljúfa. Bresk stjórnvöld segja að
þetta sýni að al-Qaeda hafi staðið að hryðjuverk-
unum í september.
Myndbandið var birt á sjónvarpsstöðinni Al-
Jazeera í Qatar við Persaflóa. „Þessi síðasta yf-
irlýsing er skýr viðurkenning á því að þeir hafi
borið ábyrgð á hryðjuverkunum í Bandaríkjun-
um 11. september,“ sagði ónafngreindur heim-
ildarmaður í breska utanríkisráðuneytinu.
„Enginn getur lengur velkst í vafa um að Osama
bin Laden og al-Qaeda ætla að halda áfram að
fremja hermdarverk, æsa til þeirra og styðja
þau. Þess vegna erum við staðráðnir í að draga
til ábyrgðar bin Laden, al-Qaeda-samtök hans
og þá sem styðja þau og veita skjól.“
John Prescott aðstoðarforsætisráðherra
Bretlands, er í opinberri heimsókn í Rússlandi.
Er sjónvarpsstöðin BBC ræddi við hann lagði
hann áherslu á mikilvægi yfirlýsingar al-Qaeda
en margir múslimar segja enn að ekki hafi verið
lagðar fram nægilegar sönnur á sekt bin Lad-
ens. Prescott sagðist telja að með ummælunum
staðfesti bin Laden að hann hefði verið að verki
11. september. „Fyrir fáeinum vikum vísaði
hann því á bug að hann hefði átt nokkurn þátt í
svo hryllilegum aðgerðum; allt að því fordæmdi
það sem gerðist í New York,“ sagði Prescott.
Al-Qaeda varar múslima
við flugvélum og skýjakljúfum
Bretar segja bin Laden
hafa viðurkennt
sök á hryðjuverkum
London. AP.