Morgunblaðið - 06.02.2002, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MIÐVIKUDAGUR 6. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Tricity Bendix
Tilboð
á þvottavélum
Sími 525 3000 • www.husa.is
52.990 kr.
þvottavél 1000sn.
tekur 4,5 kg
Verð áður: 65.990 kr.
Málþing um kulnun í starfi
Kulnun er
flókið samspil
Vinnueftirlitiðgengst fyrir mál-þingi um kulnun
(burnout) í starfi. Málþing-
ið fer fram í Norræna hús-
inu næstkomandi föstu-
daginn og stendur milli kl.
13 og 17. Aðalfyrirlesari
þingsins er Wilmar
Schaufeli, prófessor í fé-
lags- og skipulagssálfræði
við Háskólann í Utrecht í
Hollandi, sem þekktur er
fyrir rannsóknir sínar og
skrif um þetta efni. Ís-
lenskir sérfræðingar
munu einnig halda tölur.
Guðbjörg Linda Rafns-
dóttir, félagsfræðingur hjá
Vinnueftirlitinu, hefur
unnið ötullega að fram-
kvæmd þingsins og hún
svaraði nokkrum spurn-
ingum Morgunblaðsins.
– Hvað er kulnun í
starfi?
„Kulnun er þýðing á enska hug-
takinu burn-out og er nátengd
streitu. Þótt kulnun sé fremur
nýtt sem viðfangsefni rannsókna
hefur hugtakið fyrirfundist lengi,
t.d. í bókmenntum þar sem það að
„brenna út“ hefur verið notað um
þá sem dóu ungir vegna of mik-
illar vinnu. Einkenni kulnunar
geta verið uppgjöf og áhugaleysi,
neikvæði í garð vinnunnar og
vinnufélaga, líkamleg þreyta og
þróttleysi, depurð, kvíði, síþreyta
eða þunglyndi.
Kulnun er þróun eða ferli sem
verður til hjá einstaklingi vegna
viðvarandi álags í starfi. Þetta
ferli er að sjálfsögðu ekki eins hjá
öllum, en getur lýst sér í því að
áhuginn og bjartsýnin sem réðu
ríkjum fyrstu misserin í vinnunni
breytast smám saman í efasemdir
og vonbrigði án þess að þú gerir
þér grein fyrir því hvað er til ráða.
Árangurinn lætur á sér standa.
Það er grunnt á pirringi gagnvart
vinnunni og vinnufélögunum. Þú
dregur þig smám saman í hlé og
verður sinnu- og kærulaus. Heils-
an fer þverrandi, e.t.v. svolítill
maga- eða höfuðverkur, stöðug
þreyta og jafnvel geðræn ein-
kenni. Að lokum gefst þú upp,
glatar sjálfstraustinu en treystir
þér þó síst af öllu til að skipta um
vinnu.“
– Er þetta algengt fyrirbæri og
hverjir eru helst í áhættu?
„Í fyrstu var litið svo á að þeir
sem vinna við að sinna öðru fólki,
s.s. starfsfólk í umönnun, kennar-
ar og lögregluþjónar væru eink-
um í áhættu. Einnig hefur verið
talið að kulnun leggist fremur á
svokallaða eldhuga. Nú er vitað að
allir geta í raun orðið fyrir kulnun
í starfi. Það sem m.a. getur valdið
kulnun er of mikið og stöðugt til-
finningalegt og/eða félagslegt
álag sem erfitt er að sjá fyrir end-
ann á. Einnig þegar skapast við-
varandi gjá á milli krafna og
væntinga sem eru gerðar til þín
um árangur í starfi og þeirra að-
stæðna sem þú hefur til að ná
þessum árangri. Kenn-
ari með 27 nemendur í
bekk getur átt erfitt
með að ná markmiðum
grunnskólalaganna,
óháð því hve mikið
hann leggur sig fram. Og verð-
bréfasalinn getur tapað milljörð-
um á svipstundu ef „markaðurinn
hegðar sér óheppilega“, sama hve
duglegur hann er sem einstak-
lingur.“
– Hvað er til ráða?
„Kulnun getur verið flókið sam-
spil vinnuskipulags, utanaðkom-
andi áreita og einstaklingsbund-
inna þátta. Því er oft erfitt að
finna á henni skjóta lausn. Til að
koma í veg fyrir kulnun er þó mik-
ilvægt að greina hugsanlega hlut-
verkaárekstra sem felast í
vinnunni. Miklu skiptir að farið sé
reglulega yfir markmið starfsins
og skipulag vinnunnar. Það ber að
gera í samvinnu stjórnenda og
starfsmanna. Umbun í starfi, fé-
lagslegur stuðningur og hæfileg
sjálfstjórn eru allt mikilvægir
þættir til að koma í veg fyrir kuln-
un.“
– Hvernig verður tekið á mál-
inu á ráðstefnunni?
„Á málþinginu munu sérfræð-
ingar á þessu sviði og þeir sem-
kynnst hafa kulnun af eigin raun
flytja stutt erindi og svara fyrir-
spurnum. Aðalfyrirlesarinn á
þinginu er Wilmar Schaufeli, pró-
fessor í félags- og skipulagssál-
fræði við háskólann í Utrecht, en
hann er heimsþekktur fyrir rann-
sóknir sínar og skrif um þetta
málefni. Okkur þykir það mikill
fengur að fá hann til að tala á mál-
þinginu.“
– Verður unnið eitthvað úr nið-
urstöðum málþingsins?
„Málþingið er fyrst og fremst
hugsað til þess að vekja athygli á
málefninu, fræðast um það hvað
það er sem veldur kulnun í starfi,
afleiðingum hennar og fyrirbyggj-
andi þáttum. Við hjá Vinnueftirlit-
inu viljum vekja á því athygli að
hér er um vinnuverndarmál að
ræða sem stjórnendur, starfs-
menn og trúnaðarmenn þeirra
þurfa að vera sér með-
vitandi um og taka þátt
í að fyrirbyggja.“
– Hverjum er mál-
þingið ætlað?
„Það er ætlað öllum
þeim sem láta sig vinnuvernd og
líðan starfsmanna varða.“
Þess má geta í lokin, að auk
Schaulis flytja Guðbjörg Linda,
Bjarni Jónasson heilsugæslu-
læknir, Guðlaug Teitsdóttir skóla-
stjóri, Þórður Óskarsson fram-
kvæmdastjóri, Yrsa Þórðardóttir
framkvæmdastjóri og Kristinn
Tómasson yfirlæknir erindi á mál-
þinginu sem lýkur með umræðum.
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir
 Guðbjörg Linda Rafnsdóttir er
fædd árið 1957. Lauk doktors-
prófi í félagsfræði frá Háskól-
anum í Lundi og hefur starfað
sem félagsfræðingur hjá Vinnu-
eftirlitinu síðan árið 1994. Um
nokkurt skeið hefur hún enn
fremur verið stundakennari við
Háskóla Íslands. Eiginmaður
Guðbjargar er Stefán Jóhann
Stefánsson hagfræðingur og
eiga þau þrjá syni, þá Hlyn Orra,
Arnarald Smára og Davíð Má.
…því er oft
erfitt að finna
skjóta lausn
Hversu bráðsmitandi sem þetta svo er þá getum við afskrifað flensuna, hæstvirtur ráð-
herra. Landlæknir hefur gefið það út að hún sé ekki komin til landsins.
FRAMBOÐSLISTI Bæjarmála-
félags Seltjarnarness fyrir kom-
andi kosningar var samþykktur á
fundi í síðustu viku. Prófkjör sem
haldið var í nóvember var bindandi
fyrir þrjú efstu sæti listans.
Þessi skipa Neslistann: 1. Guð-
rún Helga Brynleifsdóttir, 2. Sunn-
eva Hafsteinsdóttir, 3. Árni Ein-
arsson, 4. Stefán Bergmann, 5.
Nökkvi Gunnarsson, 6. Þorvaldur
Árnason, 7. Ingibjörg S. Bene-
diktsdóttir, 8. Edda Kjartansdótt-
ir, 9. Jens Andrésson, 10. Margrét
Guðmundsdóttir, 11. Kristján E.
Einarsson, 12. Unnur Ágústsdótt-
ir, 13. Kristín Halldórsdóttir, 14.
Högni Óskarsson.
Bæjarmálafélag Seltjarnarness
var stofnað 1990 og er þetta í
fjórða sinn sem félagið býður fram
Neslistann.
Neslistinn á nú tvo bæjarfulltrúa
í bæjarstjórn Seltjarnarness, segir
í fréttatilkynningu.
Konur í
tveimur
efstu sæt-
unum
Neslistinn
á Seltjarnarnesi
UTANRÍKISVIÐSKIPTA- og
efnahagsráðherra Kína, Shi Gu-
angsheng, heimsótti á sunnudag
verslunarmiðstöðina Smáralind í
fylgd Valgerðar Sverrisdóttur, iðn-
aðar- og viðskiptaráðherra, ásamt
öðru fylgdarliði. Í heimsókninni
kynnti hann sér framsetningu kín-
verskrar vöru í deildaversluninni
Debenhams og raftækjaversluninni
Euronics auk þess sem hann kynnti
sér íslenskan matvörumarkað í
Nóatúni. Mesta athygli vakti lík-
lega þegar ráðherrann bragðaði á
þorramat í Nóatúni.
Kínverski ráð-
herrann bragð-
ar á þorramat