Morgunblaðið - 06.02.2002, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 6. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GILD LÆKNISFRÆÐILEG
RÖK – STJÓRNSÝSLU ÁFÁTT
Hart hefur verið deilt um útgáfuheilbrigðisvottorðs til flug-manns, sem fékk blóðþurrð-
arsjúkdóm til heila fyrir rúmlega fjór-
um árum. Þengill Oddsson, trún-
aðarlæknir Flugmálastjórnar, komst
að þeirri niðurstöðu að það miklar lík-
ur væru á að sjúkdómseinkennin
tækju sig upp á ný að hann uppfyllti
ekki skilyrði reglna Flugöryggissam-
taka Evrópu um útgáfu flugskírteina.
Flugmaðurinn áfrýjaði þessari niður-
stöðu til sérstakrar áfrýjunarnefndar,
sem komst hins vegar að þeirri nið-
urstöðu að flughæfni mannsins væri
óskert og hann uppfyllti skilyrði
reglugerðar Flugmálastjórnar. Þeng-
ill Oddsson gaf því næst út heilbrigð-
isvottorð með takmörkunum um að
hann mætti ekki fljúga einn og þyrfti
að sæta tíðari læknisskoðunum en
gengur og gerist. Flugmaðurinn áfrýj-
aði til samgönguráðuneytisins, sem
komst að þeirri niðurstöðu að óheimilt
hefði verið „að takmarka réttindi kær-
anda af heilsufarsástæðum“.
Í fyrradag skilaði nefnd, sem gert
hefur úttekt á störfum trúnaðarlækn-
isins, áliti og í kjölfarið vaknar sú
spurning hvort eigi að vega þyngra,
hin læknisfræðilegu rök eða formsat-
riði stjórnsýslunnar. Greint var frá
álitinu í Morgunblaðinu í gær og kom
þar fram að í niðurstöðum nefndarinn-
ar segði að yfirlæknir heilbrigðisskor-
ar Flugmálastjórnar væri hluti af
stjórnsýslu ríkisins þegar hann tæki
ákvarðanir um rétt og skyldur manna:
„Af því leiðir að við útgáfu heilbrigð-
isvottorðs, eða afturköllun þess, ber
að fara að stjórnsýslulögum og þeim
viðhorfum sem á því sviði gilda að öðru
leyti. Mjög ríkar kröfur verði að gera
til vandaðrar málsmeðferðar þegar
fjallað er um stjórnarskrárvarin at-
vinnuréttindi manna, svo sem er í því
tilviki sem hér um ræðir.“
Í álitinu segir ennfremur að hafi
yfirlæknir heilbrigðisskorar talið að
niðurstaða úrskurðarnefndar hafi
byggst á misskilningi eða ófullnægj-
andi eða röngum upplýsingum um
málsatvik, sem þó verður vart ráðið af
greinargerð úrskurðarnefndarinnar,
hefði verið eðlilegra að hann hefði
beint fyrirspurn þar um til nefndar-
innar og óskað eftir endurskoðun eða
afturköllun ákvörðunarinnar: „Sú leið
sem farin var, að skilyrða heilbrigð-
isvotttorðið þrátt fyrir skýlausa nið-
urstöðu úrskurðarnefndarinnar, var
óheimil og fór gegn góðum stjórn-
sýsluháttum.“
Sigurður Guðmundsson landlæknir
var einn nefndarmanna og lýsti hann
sig sammála áliti hennar í megindrátt-
um. Gerir hann þó sérstaka grein fyrir
nokkrum atriðum varðandi læknis-
fræðilegan þátt málsins. Hann segir
að læknisfræðilega sé engin spurning
um að flugmaðurinn teljist heilbrigð-
ur, en málið snúist ekki um heilbrigði
flugmannsins, heldur líkur á að hann
fái einkenni um heilaæðasjúkdóm aft-
ur. Samkvæmt kröfum Flugöryggis-
samtaka Evrópu, sem reyndar hafa
hvergi lagagildi í Evrópu en notaðar
eru til viðmiðunar, ber, svo vitnað sé
til orða landlæknis, að miða við að
„ekki megi vera meira en 1% líkur á
nefndum atburði, séu líkurnar meiri
beri ekki að taka áhættuna, sem af at-
burðinum geti hlotist“.
Sigurður Guðmundsson segir að
þessi regla sé skynsamleg og vel
ígrunduð faglega, en að sjálfsögðu háð
mati. Hvað umræddan heilaæðasjúk-
dóm varði sé umdeilt hverjar líkurnar
séu á að hann taki sig upp á ný, en
rannsóknir sýni að þær geti verið
1–2% og allt upp í 10%.
„Í samantekt er því ljóst að niður-
staða trúnaðarlæknis Flugmála-
stjórnar um að skilyrða útgáfu flug-
hæfnisvottorðs byggðist á gildum
læknisfræðilegum rökum,“ skrifar
landlæknir. „Stjórnsýslulega hefði
verið ástæða til að standa öðruvísi að
málum, í þá veru að leita hefði átt álits
úrskurðarnefndar á því að setja skil-
yrði fyrir flughæfnisvottorði.“
Þegar öllu er á botninn hvolft hlýtur
þetta mál að snúast um öryggi í flugi.
Almenningur á heimtingu á því að ekki
sé tekin áhætta varðandi öryggi í
flugsamgöngum.Vissulega ber að
gæta þess að ekki sé brotið á stjórn-
arskrárvörðum atvinnuréttindum
manna, en það mat hlýtur að vera lyk-
ilatriði að ákvörðun Þengils Oddsson-
ar byggðist á „gildum læknisfræðileg-
um rökum“.
NAUÐSYNLEGAR BÓLUSETNINGAR
Af einhverjum ástæðum er tíðnimeningókokkasýkingar sem
veldur lífshættulegri heilahimnubólgu
hærri hér en á öðrum Norðurlöndum.
Talið er að árlega smitist tíu einstak-
lingar af meningókokkum C hérlendis
og einn af hverjum tíu láti lífið eftir
baráttu við sjúkdóminn. Það eru eink-
um börn á aldrinum þriggja mánaða
til 18 ára sem eru í áhættuhópi og hafa
engar forvarnir verið skipulagðar
vegna sjúkdómsins til þessa. Tilfellum
hefur þó fjölgað síðustu árin og hefur
sóttvarnarlæknir meðal annarra lýst
áhyggjum sínum vegna þessa.
Ríkisstjórnin hefur nú samþykkt
tillögu heilbrigðisráðherra um að
bólusetja þá sem eru í áhættuhópi.
Vert er að fagna því að heilbrigðisyf-
irvöld ætli að gera ráðstafanir til að
komast hjá því að sýkingin valdi fleiri
einstaklingum heilsutjóni eða dauða.
Bretar hófu bólusetningar við sjúk-
dómnum þegar árið 1999, en tíðni hans
er svipuð hérlendis og á Bretlandi og
Írlandi.
Reiknað er með að bólusetja þurfi
um 50 þúsund manns, eða alla á aldr-
inum þriggja mánaða til 18 ára. Þetta
er mikill fjöldi og er ljóst að aðgerðin
verður kostnaðarsöm – talið er að
upphaflegur kostnaður verði á bilinu
50–90 milljónir króna og 13 milljónir
króna á ári eftir það.
Hvað sem kostnaðinum líður er
ljóst að mikilvægt er að grípa til að-
gerða til að koma í veg fyrir frekari
dauðsföll af völdum sjúkdómsins. Þeg-
ar hægt er að bjarga mannslífum,
gera líf fjölda foreldra bærilegra og
koma í veg fyrir faraldur sjúkdómsins
meðal þjóðarinnar, þá ættum við ekki
að hugsa tvisvar um þá fjármuni sem
aðgerðirnar kosta, því þeir munu
vernda okkar dýrmætustu eigur:
börnin.
VERÐ á grænmeti tilneytenda gæti lækkaðum 15% að meðaltaliog allt að 55% í sumum
tegundum, að sögn Guðna
Ágústssonar landbúnaðarráð-
herra, sem kynnti í gær loka-
tillögur svokallaðrar grænmetis-
nefndar. Ríkisstjórnin hefur
samþykkt tillögurnar en eftir er
að fjalla um þær í þingflokkum
stjórnarflokkanna og meðal
bænda. Eru þær allítarlegri en
áfangatillögur sömu nefndar frá
sl. vori þar sem aðallega var
felldur niður verðtollur af græn-
meti sem ekki er framleitt hér á
landi. Um var að ræða 29 teg-
undir grænmetis.
Helstu tillögur nefndarinnar
nú, sem eiga að koma til fram-
kvæmda síðar í mánuðinum, eru
þær að fella niður 30% verðtoll af
útiræktuðu grænmeti, sveppum
og kartöflum og koma á magn-
tolli. Til að lækka verð til neyt-
enda á að fella niður tolla af inn-
fluttum agúrkum, tómötum og
papriku en taka upp bein-
greiðslur til framleiðenda út á
þessar afurðir. Lækka á raf-
magnsverð til lýsingar hjá yl-
ræktendum, bjóða styrki til
úreldingar gróðurhúsa, styrkja
ýmis verkefni í yl- og garðrækt,
endurskoða stofnlán til garðyrkju
og taka upp öflugt eftirlit með
verðlagi grænmetis og ávaxta í
samstarfi verkalýðshreyfingar-
innar, bænda, vinnuveitenda og
stjórnvalda.
Gæti þýtt 0,3% lækkun
á framfærslukostnaði
Landbúnaðarráðherra sagði
m.a. á blaðamannafundi í gær að
áhrif þessara aðgerða gætu orðið
um 0,3% lækkun á framfærslu-
kostnaði í landinu. Tillögurnar
væru gott innlegg í vaxtaumræðu
og mögulega lækkun þeirra.
Guðni sagði að um tímamóta-
samning yrði að ræða við bændur
sem gerður væri á grundvelli
þjóðarsáttar. Fyrir bændur væri
þetta viðurkenning á hlutverki
þeirra í íslenskum landbúnaði.
Með beingreiðslum tryggði ríkið
samkeppnisstöðu ákveðinna teg-
unda á innlendum markaði. Neyt-
endum yrðu áfram tryggðar ís-
lenskar gæðaafurðir og verðið
gæti lækkað um allt að helming á
sumum tegundum.
Guðni sagði ennfremur að til að
fylgja eftir þessum tillögum yrði
að koma til breið samstaða milli
aðila vinnumarkaðarins, bænda
og stjórnvalda um verðlagsað-
hald. Vonaðist hann einnig til
þess að tillögurnar sköpuðu frið á
markaðnum og „upphlaup“ yrðu
úr sögunni sem orðið hefðu í
kringum 15. mars á hverju ári
þegar grænmetisverð hefði
hækkað með álagningu tolla. Um-
ræðan hefði verið vond og haft
skaðleg áhrif á neyslu grænmetis.
„Það hefur verið vont að vera
landbúnaðarráðherra eftir 15.
mars en vonandi mun það breyt-
ast,“ sagði Guðni.
Samkvæmt tillögunum má
reikna með að árlegur kostnaður
ríkissjóðs vegna þeirra sé um 280
milljónir, þar af um 195 milljónir
vegna beingreiðslna til bænda.
Tillögurnar miða við að gerður sé
tíu ára aðlögunarsamningur milli
stjórnvalda annars vegar og
Bændasamtaka Íslands og Sam-
bands garðyrkjubænda hins veg-
ar. Forsendur upphæða í samn-
ingnum byggjast á verðbólgu-
markmiðum Seðlabankans. Þróist
verðlag á annan hátt gefur það
tilefni til endurskoðunar á fjár-
hæðum í samningnum, þó ekki
fyrr en í ársbyrjun 2004. Að því
er fram kom á blaðamannafund-
inum í gær felur þetta í sér 2,5%
árlega hagræðingarkröfu á grein-
ina á aðlögunartímanum næstu
tíu árin.
Tryggja á markaðsmögu-
leika innlendrar framleiðslu
Sé litið nánar á tillögurnar þá
gildir afnám 30% verðtolls um
sveppi og kartöflur, sem fyrr seg-
ir, og útiræktað grænmeti eins og
hvítkál, rauðkál, kínakál, sperg-
ilkál, gulrófur og rauðrófur.
Magntolli á þessar afurðir er ætl-
að að tryggja markaðsstöðu inn-
lendrar framleiðslu og hann verði
lagður á þegar framboð innan-
lands er nægjanlegt að magni og
gæðum. Þá er lagður til aukinn
sveigjanleiki á tollum þannig að
heimilt verði að skipta verð- og/
eða magntolli upp í 10/100 í stað
25/100 á þær vörur sem fluttar
eru inn samkvæmt þeim tollkvót-
um sem tilgreindir eru í tollalög-
um. Nefndin telur að með álagn-
ingu magntolls í stað verðtolls sé
því markmiði best náð að tryggja
markaðsmöguleika innlendrar
framleiðslu, magntollurinn dragi
úr áhrifum verðsveiflna á erlend-
um mörkuðum á verð innanlands
og hindri undirboð.
Niðurfelling verð- og m
af agúrkum, tómötum og
er ætlað að lækka verð
enda. Taka á upp beingr
um 60 framleiðenda út
afurðir til að jafna sam
skilyrði innlendra aðila
innflutningi. Greiðslurna
nema 195 milljónum kró
miðað við áætlað magn í
skiptist niður á framle
einstakra afurða innan
Lagt er til að greidd
milljón á ári af tómö
svarar til 82 kr. á kíló,
„Grænmetisnefndin“ hefur skilað lokat
Verð á grænm
enda gæti lækk
Tillögur nefndarinnar gætu kostað ríkissjóð ár-
lega um 280 milljónir króna, þar af eru 195 millj-
ónir vegna beingreiðslna til framleiðenda á tóm-
ötum, agúrkum og papriku. Gera á aðlögunar-
samning við bændur til tíu ára með endurskoðun
fjárhæða í fyrsta lagi í byrjun árs 2004.
Guðni Ágústsson land
með tillögur grænmet
höndunum í gær. Hann
komi t.d. í veg fyrir u
hans mati hefur orðið
hvert þegar álagðir to
grænmetisv
 Verðtollur, nú 30%, felldur niður af útiræktuðu
grænmeti, sveppum og kartöflum. Magntollur
er tryggi markaðsstöðu innlendra afurða verði
lagður á þegar framboð af innlendri framleiðslu
er nægjanlegt að magni og gæðum.
 Verð- og magntollur á agúrkum, tómötum og
papriku falli niður. Teknar upp beingreiðslur til
framleiðenda út á þessar afurðir til að jafna
samkeppnisskilyrði innlendra aðila gagnvart
innflutningi. Kostnaður: 195 milljónir á ári.
 Ylræktendum tryggt rafmagn til lýsingar á
verði sem sé sambærilegt við það sem er í boði
erlendis. Styrkir veittir til fjárfestinga í lýsing-
arbún
 Styrk
hafa
milljó
 Fram
sókna
ylræk
ári.
 Stofn
þeirr
 Hvat
bænd
og stj
Greinilegt var að menn höfðu margt að r
Lokatillögurna