Morgunblaðið - 27.02.2002, Blaðsíða 33

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 2002 33
✝ Betty Ann Huff-man Þorbjörns-
son fæddist í Minnea-
polis í Minnesota í
Bandaríkjunum 5.
nóvember 1920. Hún
lést á Landspítalan-
um Fossvogi 15.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Lloyd Edward
Huffman, ofursti í
landher Bandaríkj-
anna, f. 1895, d.
1967, og Hazel Hoag
Huffman, starfs-
mannastjóri hjá
Northwest Bell Telephone Co. í
Minneapolis, f. 25. ágúst 1900, d.
29. mars 1999. Betty giftist 23. júní
1945 Sigurbirni Þorbjörnssyni rík-
isskattstjóra, f. í Reykjavík 18.
nóvember 1921, d. 28. júní 1998.
Foreldrar hans voru Þorbjörn
Þorsteinsson, trésmíðameistari í
Reykjavík, f. 13. júlí 1886, d. 31.
Thorarensen, skrifstofustjóra í
dóms- og kirkjumálaráðuneytinu,
f. 24. september 1966. Börn þeirra
eru: Ingunn Elísabet, f. 4. mars
1994, Sigurbjörn, f. 28. febrúar
1997, og Þorsteinn, f. 28. febrúar
1997. Dóttir Markúsar og Berg-
ljótar Ingvarsdóttur myndmennt-
arkennara, er Steinunn Guðrún
markaðsstjóri, f. 31. janúar 1974,
en dóttir hennar og Elíasar Elías-
sonar er Bergljót Sunna, f. 29. des-
ember 1995.
Betty bjó í Minneapolis til ársins
1926, þegar hún fluttist með for-
eldrum sínum til Minneota í
Minnesota. Þar lauk hún fram-
haldsskólaprófi 1938, en bjó næstu
árin þar á eftir í Minneapolis, þar
sem hún lagði um tíma stund á há-
skólanám og vann að öðru leyti við
skrifstofustörf. Fyrsta hjúskapar-
ár þeirra Sigurbjörns bjuggu þau í
Minneapolis og síðan New York,
en fluttust síðan til Reykjavíkur í
nóvember 1946, þar sem þau áttu
heimili til æviloka. Betty vann á
árunum 1947 til 1950 hjá Upplýs-
ingaþjónustu Bandaríkjanna á Ís-
landi, en sinnti húsmóðurstörfum
upp frá því.
Betty var jarðsungin frá Foss-
vogskapellu 22. febrúar síðastlið-
inn. Samkvæmt tilmælum hennar
fór athöfnin fram í kyrrþey.
mars 1970, og Sigríð-
ur María Nikulásdótt-
ir húsmóðir, f. 24.
ágúst 1878, d. 10. des-
ember 1928. Synir
þeirra eru: 1) Björn
Þór, æðaskurðlæknir í
Þrándheimi í Noregi,
f. 10. febrúar 1951,
kvæntur Ragnheiði
Gestsdóttur, rithöf-
undi og myndlistar-
manni, f. 1. maí 1953.
Börn þeirra eru: Kol-
brún Anna leikkona, f.
2. mars 1974, dætur
hennar og Viðars
Braga Þorsteinssonar eru Þórdís
Ylfa, f. 6. mars 1994, og Elín Ylfa,
f. 2. ágúst 1999; Kári Freyr, list-
dansari við Norska þjóðarballett-
inn í Ósló, f. 10. ágúst 1978; Kjart-
an Yngvi, f. 16. mars 1984; og
Kolbeinn Ingi, f. 8. febrúar 1993. 2)
Markús hæstaréttardómari, f. 25.
september 1954, kvæntur Björgu
Þau höfðu verið gift í rúmt ár,
tengdaforeldrar mínir, þegar Betty
steig fyrst fæti á íslenska grund í
nóvember 1946. Flugferðin frá New
York var lengri og erfiðari þá en nú
og það var komið fram á nótt þegar
hún lagðist til hvíldar í fyrsta sinn í
nýja heimalandinu sínu. Morguninn
eftir vöknuðu þau við ilm af kjötsúpu
úr eldhúsinu. Anna, fóstra Sigur-
björns, ætlaði að gera þeim gott eftir
ferðalagið, en heldur þótti Betty
þetta þungur og framandlegur morg-
unverður.
Móðir mín hefur sagt mér frá því
þegar þær Betty sátu saman í eldhús-
inu á Skúlagötunni skömmu eftir að
Sigurbjörn lést og hún spurði hana
hvernig hefði verið að koma til Ís-
lands á þessum tíma. Að koma frá
Minneapolis og New York til smá-
bæjarins Reykjavíkur, í skömmt-
unina og vöruskortinn, næstum mál-
laus þegar fáir hér töluðu ensku.
Betty svaraði ekki undir eins, horfði
andartak út um gluggann á Esjuna
og Sundin blá, en sagði svo: – I was
just so crazy about Slim.
Í þeim orðum fólst allt sem máli
skipti, sannleikurinn um langa og fal-
lega ævi.
Þau Betty og Sigurbjörn kynntust
þegar hann var við nám í Minnesota.
Nafnið hans reyndist skólafélög-
unum of mikill tungubrjótur, svo þeir
kölluðu hann bara Slim, enda bar
hann það nafn með rentu, hávaxinn
og tággrannur.
Fjölskylda Sigurbjörns hafði feng-
ið sendar myndir af þessari fíngerðu,
dökkeygðu stúlku áður en þau flutt-
ust til landsins og hún varð brátt hluti
af litlu, samheldnu fjölskyldunni.
Böndin milli bræðranna voru sterk
og fjölskyldan varð henni líka kær.
En þrátt fyrir allt hlýtur að hafa ver-
ið erfitt að aðlagast þjóðfélagi sem
var allt annað en opið fyrir því sem
þótti framandlegt. Betty sagði stund-
um fyndnar sögur af misskilningi og
tungumálaerfiðleikum, en kvartaði
aldrei eða lýsti vanþóknun yfir því
sem íslenskt var. Hér var allt gott.
Betty átti rætur að rekja til írskra,
skoskra og velskra innflytjenda, en
örlögin tengdu hana Íslandi löngu áð-
ur en hún leit mannsefnið sitt augum
í fyrsta sinn. Foreldrar hennar skildu
þegar hún var sjö ára gömul og móðir
hennar fór að vinna á símstöðinni í
smábænum Minneota. Þar í bænum
og í næsta nágrenni bjuggu allmargir
Vestur-Íslendingar, meðal annarra
Dalmann-feðginin, sem ráku verslun
í bænum. Betty varð heimagangur
hjá þeim og átti þar athvarf meðan
móðir hennar var að vinna. Hún tal-
aði um Stínu Dalmann með mikilli
hlýju, hún var henni sem önnur móð-
ir. Betty lærði svolitla íslensku af að
hlusta á samræðurnar í búðinni og
margir vinir hennar og skólafélagar
voru af íslensku bergi brotnir. Meðal
íslenskra siða sem hafðir voru í heiðri
var auðvitað kaffidrykkja með til-
heyrandi spádómum og einhvern
tíma þegar Stína rýndi í bollann hjá
Betty spáði hún því að hún myndi
giftast Íslendingi.
Ég var tæpra sextán ára þegar
Björn Þór bauð mér að borða heima
hjá foreldrum sínum í fyrsta sinn.
Betty sagði mér seinna að henni hefði
fundist miður að hafa bara hverdags-
legan fiskrétt á borðum, en tilkynn-
ingin um matargest var víst fyrir-
varalítil. Ég hafði aldrei bragðað
þvílíkan fiskrétt, enda var ýsan yf-
irleitt annað hvort steikt eða soðin á
þessum árum og kryddnotkun flestra
einskorðaðist við salt og pipar. Nýr
heimur matargerðar opnaðist mér í
eldhúsinu hjá Betty. Hún var lista-
kokkur sem byggði fyrst og fremst á
hefðbundinni bandarískri elda-
mennsku, óravegu frá skyndibitamat
nútímans. Í eldhúsinu var hún
drottning í ríki sínu. Alltaf var nóg af
ljúffengum mat á boðstólum, en það
fór heldur ekkert til spillis.
Ég hef heyrt hana biðja guð að fyr-
irgefa sér þegar hún hellti niður súrri
mjólkurlögg, henni féllu aldrei úr
minni bernskuárin í kreppunni miklu,
þegar svangir bændur komu í búðina
hjá Dalmann til að fá lánað fyrir lífs-
nauðsynjum.
Við Betty urðum fljótt góðar vin-
konur og þar held ég að hafi ráðið
nokkru að ég hafði lært ensku sem
barn. Þótt Betty skildi íslensku vel og
gæti talað hana, var enska alltaf töluð
á heimilinu. Þegar synirnir fæddust
kaus hún að kenna þeim sitt móður-
mál frekar en að tala við þá bjagaða
íslensku. Þannig urðu þeir tvítyngdir
og síðar meir barnabörnin líka. Betty
talaði óvenju fallegt mál, hafði mikinn
orðaforða og naut sérstaklega orða-
leikja og orðhnyttni, en hún hafði
gott skopskyn. Meðan barnabörnin
voru að læra ensku gerði hún sér far
um að málið væri hreint og ómengað,
en stundum leyfðum við okkur að tala
hið ágæta tungumál sem hún kallaði
bland; aðaluppistaðan var enska, en
þegar íslenskan átti skemmtilegra
eða skýrara orð var því skeytt inn í.
Eldri barnabörnin áttu öruggt
skjól hjá ömmu Betty meðan foreldr-
arnir voru uppteknir við nám og störf
og heimilið var áfram griðastaður í
dagsins önn, staður þar sem litið var
inn milli skóla og balletttíma eða
íþróttaæfinga og í bæjarferðum. Við
eldhúsborðið hjá ömmu og afa fengu
þau ekki bara margan góðan bitann,
heldur ekki síður andlega næringu,
sögur og vísur og orðaleiki á máli
ömmu sinnar. En fyrst og fremst ein-
kenndust öll samskipti á heimilinu af
ást, hlýju, reglufestu, friðsæld og ró.
Barnabörnin voru Betty alltaf ofar-
lega í huga, hún fylgdist með námi og
starfi þeirra eldri af áhuga og gladd-
ist yfir framförum þeirra yngri. Litlu
langömmustelpurnar þrjár voru ekki
síður uppspretta stolts og gleði.
Betty var óvenju hraust kona,
dugnaðarforkur til allra verka, fyrst
á fætur og síðust til hvílu dag hvern.
Það voru því mikil og erfið viðbrigði
þegar hún fékk heilablóðfall fyrir tíu
árum. Nú var það hún sem þurfti á
hjálp og umönnun að halda, hún sem
alltaf hafði annast aðra. Með hjálp
Sigurbjörns tókst henni að laga sig
að nýjum aðstæðum. Eftir brátt frá-
fall hans sumarið 1998 var henni mik-
ið í mun að sýna okkur að hún gæti
séð um sig sjálf og búið áfram á heim-
ili þeirra á Skúlagötunni. Það tókst
henni með hjálp fjölskyldunnar, og
þá fyrst og fremst með dyggri aðstoð
Markúsar, sonar síns, sem hjápaði
henni á þann hátt að hún hélt áfram
sjálfstæði sínu og virðingu. Það var
ekki fyrr en nú síðustu mánuðina að
skuggar tóku að þrengja að og erf-
iðara varð að greina milli drauma,
minninga og veruleika.
Hún lagðist inn á sjúkrahús um
miðjan desember, en hrakaði ört og
lést eftir tveggja mánaða legu.
Það er erfitt að vera fjarstaddur
þegar ástvinir veikjast, fylgjast með
fréttum milli vonar og ótta og geta
ekki sjálfur setið við sjúkrabeðinn.
Björn Þór og Kári, sonur okkar,
sem báðir stunda vinnu erlendis,
komust heim um jólaleytið, en þá var
ekki hægt að sjá með vissu hvert
stefndi. Björn Þór náði sem betur fer
að koma aftur og eiga nokkra daga
með móður sinni meðan hún hafði
enn meðvitund. Hún átti þá orðið
mjög erfitt með að tjá sig með orðum,
en brosið sem hún heilsaði honum
með sagði allt sem segja þurfti.
Tengdamóðir mín var þakklát fyrir
sitt gæfuríka líf. Að hafa fengið að
eiga svo lengi samleið með mannin-
um sem hún elskaði og dáði, að hafa
fengið að eignast heimili á Íslandi og
ala syni sína upp hér. Hún unni þessu
landi meir en margir sem hér fæðast
og alast upp og ekkert vissi hún fal-
legra en ótrúlega fjölbreytt litbrigðin
í sjónum og Esjunni. Ég sé þau fyrir
mér, tengdaforeldra mína, aftur sam-
an við eldhúsborðið á Austurbrún-
inni. Hún færir honum kaffibolla og
horfir yfir öxlina á honum meðan
hann leggur kapal. Fyrir utan vakir
fjallið bláa yfir þeim. Kannski er ei-
lífðin þeirra þannig.
Við kveðjum ömmu Betty með
óendanlegu þakklæti fyrir allt sem
hún gaf okkur og var okkur. Blessuð
sé minning hennar.
Ragnheiður Gestsdóttir.
Elskuleg tengdamóðir mín, Betty
Ann Þorbjörnsson, er látin eftir
stutta sjúkdómslegu. Með henni er
genginn á braut góður vinur og heitt-
elskuð amma og langamma sem verð-
ur sárt saknað. Þegar ég kynntist
Betty fyrir tæplega áratug hafði hún
nýlega orðið fyrir heilablæðingu sem
setti verulegt mark sitt á hreyfigetu
hennar og líkamlega krafta. Engu að
síður skynjaði ég strax þann kraft
sem bjó innra með henni og mikinn
viljastyrk. Betty hafði dökk, svip-
sterk augu og fráan augnsvip sem öll
barnabörnin hennar átta fengu í arf
frá henni, nema bláeygu tvíburarnir
Sigurbjörn og Þorsteinn. Ég komst
líka að því að þrátt fyrir nokkuð
skerta hæfni til að tjá sig, gat hún
með mögnuðu augnaráði sínu sagt
meira en mörg orð. Úr þeim mátti
lesa mikla tjáningu, þau beinlínis
geisluðu af gleði þegar hún var um-
vafin hópi hávaðasamra barnabarna,
á meðan aðrir tóku fyrir eyrun. Ekki
síður mátti lesa úr þeim prakkara-
svip enda var hún mjög hláturmild og
hafði hárfína kímnigáfu. Hún gat séð
margar spaugilegar hliðar á tilver-
unni og gert úr þeim skemmtilegar
frásagnir.
Það varð okkur áhyggjuefni þegar
Sigurbjörn tengdafaðir minn féll
skyndilega frá fyrir tæpum fjórum
árum, hvernig Betty myndi komast
af án hans, jafnnáin og óaðskiljanleg
og þau höfðu verið. Sigurbjörn hafði
annast Betty af einstakri alúð eftir að
hún missti heilsuna, gætt hennar og
verndað í alla staði, þótt hann væri
sjálfur heilsuveill. Fráfall Sigur-
björns varð Betty mikið áfall en hún
lét ekki bugast. Það var lýsandi fyrir
viljastyrk hennar að taka ekki annað í
mál en að búa áfram í íbúð þeirra við
Skúlagötuna þar sem þau höfðu kom-
ið sér vel fyrir með fagurt útsýni yfir
sundin. Það má segja að Betty hafi
dregið fram áður óþekkta krafta sem
hún jafnvel undraðist á sjálf að búa
yfir. Alla þá hluti sem Sigurbjörn
hafði áður annast fyrir þau bæði,
þurfi hún nú sjálf að leysa af hendi og
gerði það með stakri prýði. Aldrei
kvartaði hún yfir sínu hlutskipti, þótt
stundum hlyti tilveran að vera henni
erfið og einmanaleg. Aldrei ætlaðist
hún til neins af öðrum, en vildi allt
fyrir aðra gera. Hún gladdist yfir
hverju smáræði sem fyrir hana var
gert og fannst yfirleitt alltof mikið til-
stand í kringum sig. Það var því
einkar ljúft og gefandi að fá að gera
eitthvað fyrir Betty.
Eftir fráfall Sigurbjörns fjölgaði
mikið heimsóknum Bettyar til okkar
fjölskyldunnar á Tjarnargötu. Það
varð fastur siður að hún kæmi til okk-
ar í kvöldverð að minnsta kosti viku-
lega, sunnudagsbíltúrarnir út úr
bænum urðu margir og eins göngu-
ferðir í Laugardal, sem var fyrir
henni næstum eins og paradís á
jörðu. Sérstaklega naut hún þess að
sitja með okkur í garðinum okkar á
sólríkum sumardögum og skoða
hvernig gróðurinn óx og dafnaði.
Alltaf hafði hún eitthvað meðferðis,
með kaffinu og fyrir krakkana okkar
þrjá Ingu Betu, Bjössa og Steina.
Þau hlupu til hennar og föðmuðu af
slíkum krafti þegar hún birtist að
minnstu munaði að hún ylti um koll.
Þótt þau hefðu lítinn orðaforða í
ensku, gátu þau talað saman eftir
öðrum leiðum. Þau höfðu reyndar
lært nokkur undirstöðuorð í ensku og
voru nokkuð upp með sér af því. Voru
það kveðjuorð þeirra til ömmu Betty
þegar þau kvöddu hana eitt af öðru í
síðasta skipti með kossi á vangann
þar sem hún lá á sjúkrahúsi þrotin að
kröftum. Það kom þó ekki í veg fyrir
að glampi birtist í augum hennar og
hún brosti breitt. Þannig sá ég ömmu
Betty í síðasta skipti vakandi og verð-
ur sú endurminning mér alltaf kær.
Það væri óskandi að lífið og dauð-
inn væru jafneinfaldir hlutir og fyrir
barni sem þekkir hina stórbrotnu
sögu Bróður minn Ljónshjarta. Þeg-
ar fimm ára sonur minn fékk fregn-
ina af andláti ömmu sinnar, lá auðvit-
að beint við að spyrja hvort afi
Sigurbjörn tæki ekki á móti henni í
Nangijala þar sem hann sæti að veið-
um við árbakkann. Hvort sem amma
Betty fór til Nangijala eða ekki, er
ljóst að hún hefur sameinast Sigur-
birni á öðrum stað og er laus úr viðj-
um þreytts líkama.
Ég minnist Bettyar með miklum
söknuði, en minningarnar um ein-
staka konu og fjöldamargar sam-
verustundir verða mér dýrmætt veg-
arnesti.
Björg Thorarensen.
BETTY ANN
HUFFMAN
ÞORBJÖRNSSON
 Fleiri minningargreinar
um Betty Ann Huffman Þorbjörns-
son bíða birtingar og munu birtast
í blaðinu næstu daga.

 

    
 

 








     

!" 
 
#$#
%  &
 
 
 '  


& 
%"  

 " $   ( 

(


 
 
 
 
 

 

!"#
  $%
 

&
   
'
( %%% 

  
&#% 

)**+,)'



 
 


 -
. 
 /



 $ &
 ) 


   *
 +

, +

-

" 

(

+#% 
$%0
+#% 
$% +
+#% 
 &%
+#% 
("+
)+ %% 
+"+
)+ % 
,,)

,,,)'
!"
" #


11 2

.  & 



/0
 
3
45
3'