Morgunblaðið - 03.03.2002, Blaðsíða 58

FÓLK Í FRÉTTUM
58 SUNNUDAGUR 3. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Skráning er í síma 565-9500
Síðustu hraðlestrarnámskeiðin..
Viltu margfalda afköst í námi?
Viltu auka afköst í starfi um alla framtíð?
Síðustu hraðlestrarnámskeið vetrarins hefjast
þriðjudaginn 5. mars og fimmtudaginn 7. mars.
Skráðu þig strax.
HRAÐLESTRARSKÓLINN
w w w. h r a d l e s t r a r s k o l i n n . i s
FYRIR leikmann er fróðlegtað fylgjast með deilummanna vestan hafs um hip-hop, hvort það sé tónlist eða
lífsstíll og þá hvort það sé bara lífs-
stíll fyrir lita; bleiknefjar hafi ekki
forsendur til að skilja líf blökku-
manna og erfiðleika þá sem þeir
glíma við dags daglega og því geti
þeir ekki skilið það sem felst í tón-
listinni sem verður til í því umhverfi.
Á aðra hönd eru tónlistarmenn úr
ýmsum áttum, flestir hvítir, sem
segja að hiphop sé tónlistarform
fyrst og fremst og allir geti tileinkað
sér þá tónlist, ekki síst þegar menn
hafa alist upp í tónlistinni að meira
eða minna leyti. Á hinn bóginn er
mislitur hópur tónlistar- og tísku-
vina sem leggja áherslu á að hafa
allt sem upprunalegast, „keeping it
real“.
Enginn skilur neinn
Ekki er rétt að hætta sér í deilur
um skilning milli menningarkima,
enda skilur enginn neinn hvort eð
er, en rétt að spá aðeins í það hvort
hvítir séu að leggja undir sig hip-
hopið vestan hafs. Ekki er því að
leyna að um margt af því sem
skemmtilegast hefur heyrst að vest-
an undanfarna mánuði hafa hvítir
menn vélað og ekki bara það að þeir
hafi fengist við takkana heldur hafa
þeir haldið á hljóðnema með svo
góðum árangri að eftir er tekið.
Ekki er hér átt við Eminem, eins
skemmtilegur og hann er, enda
flokkast hann frekar undir það að
vera skemmtikraftur en tónlist-
armaður. Á Vesturströnd Banda-
ríkjanna, og austur í New York líka,
eru á ferð listamenn eins og Anti-
con-flokkurinn, sem áður hefur ver-
ið getið á þessum stað, Aesop Rock,
Sixtoo, Mike Ladd og gengið sem
skipaði eitt sinn Company Flow.
Fyrir fimm árum sendu þremenn-
ingarnir í Company Flow, El-P,
Bigg Jus og DJ Mr. Len, frá sér
framúrskarandi skemmtilega skífu
sem kallaðist Funcrusher Plus.
Platan sú var ekki síst skemmtileg
fyrir það hve hún stakk í stúf við það
sem hæst bar á þessum tíma, popp-
rapp og bófabull, heldur áttu nokkr-
ir gestir stjörnuleik á henni. Þegar
hér var komið sögu áttu þeir félagar
að baki nokkra sögu sem rapparar
og tónlistarsmiðir og ekki leið á
löngu að þeir voru farnir að vinna
fyrir óteljandi listamenn aðra sem
hefur eðlilega sett feril Company
Flow í uppnám. Þrátt fyrir það kom
annar Company Flow-diskur út
1999, og vakti meðal annars athygli
fyrir það að á honum er ekkert rapp,
bara óhreint hiphop. Á síðasta ári
kom svo út stuttplata þar sem þeir
félagar fá til liðs við sig efnilegasta
rappara vestan hafs um þessar
mundir, Aesop Rock, og hiphop-
sveitina mögnuðu Cannibal Ox.
Kemur ekki á óvart að Cannibal
Ox sé með í för, því El P vélaði um
plötuna frábæru The Cold Vein sem
kom út á síðasta ári. Hann hefur og
meira fyrir stafni því hann stofnaði
útgáfuna Def Jux, er sem stendur að
leggja lokahönd á fyrstu sólóskífu
Zack de la Rocha úr Rage Against
the Machine og gefur út sína aðra
sólóskífu í sumar.
Gróskan ævinlega neðanjarðar
Gróskan í rappinu er ævinlega
neðanjarðar og oftar en ekki hefur
nánast verið ógerningur fyrir lista-
menn að ná í gegn; til þess hefur
þurft blöndu af heppni og ósvífni en
Netið hefur breytt því. Grúi vef-
setra er helgaður hiphop og fjölgar
sífellt þeim setrum þar sem hægt er
að lesa um tónlistarmenn, komast
yfir viðtöl við þá og sækja sér lög.
„Grái markaðurinn“ er líka stór þar
sem menn skiptast á tónleika-
upptökum eða hreinræktuðum sjó-
ræningjaútgáfum. Aesop Rock hef-
ur notið góðs af þessu, en fleiri
listamenn hafa líka nýtt sér Netið,
til að mynda Sixtoo, sem á lagið
magnaða Shooting Angels, þar sem
hann rappar „ég skaut engil rétt í
þessu / hann var það fegursta sem
ég hef séð“.
Aseop Rock, sem heitir Ian Bav-
itz, hefur sent sent frá sér tvær
stuttskífur á eigin vegum, Music for
Earthworms og Appleseed, en það
var ekki fyrr en með Float, sem
Mush Records gaf út 2000, að hann
komst á mála hjá útgáfufyrirtæki.
Float er frábær plata, enda fer Ae-
sop Rock á kostum í mjög lykluðum
og snúnum rímum. Tónlistin er að
mestu úr smiðju Blockhead sem hef-
ur venju fremur mikið undir, skeytir
inn blúsfrösum, reggí og nútíma-
klassík ef því er að skipta. Gestir á
skífunni eru ekki margir, Slug, Vast
Aire úr Cannibal Ox og Doseone.
(Mush er reyndar mjög for-
vitnilegt fyrirtæki og á vefsetri sem
tengist Mush, http://dirtyloop.com/,
er til að mynda hægt að komast yfir
10" sex goðsagnakenndu sem cLO-
UDDEAD gaf út, hægt að kaupa
Float Aesop Rock, merkilegt sam-
starf Boom Bip og Doseone, plan9
… meat your hynotis með odd nos-
dam og svo má telja.)
Á síðasta ári kom svo út önnur
plata Aesop Rock, Labour Days, en
yrkisefnið á henni er ólíkar hliðar
vinnunnar. Def Jux gefur þá plötu
út og þótt erfitt sé að komast yfir
hana hér á landi hefur Grétar í
Þrumunni lumað á Aesop Rock-
skífum.
Tónlist á sunnudegi
Árni Matthíasson
Marglitir
rímnavinir
Er hiphop bara lífsstíll litra? spyr Árni Matthíasson
og segir frá Company Flow-félögum og Aesop Rock,
fremsta rímnamanni Bandaríkjanna að hans mati.
Sixtoo
Aesop Rock, sá efnilegasti.
FYRSTA plata Boards of Canada,
Music has the Right to Children,
kom út árið 1998. Þrátt fyrir að
koma út á merkj-
um hins tilraunagl-
aða fyrirtækis
Warp og bera með
sér torkennilegt
yfirbragð vakti
hún verðskuldaða
athygli – og þá langt út fyrir raðir
þeirra sem venjulega bera sig eftir
þess háttar tónlist. Líkt og Port-
ishead, Air og Moby sló sveitintóna
sem bæði djúpt sokknir tónlistar-
áhugamenn og hinn almenni hlust-
andi gátu auðveldlega tengt sig við.
Melódísk og ljúf raftónlist; með
þægilega litlu áreiti án þess nokk-
urn tímann að detta ofan í pott með-
almennsku eða froðusnakks.
Á nýju plötunni er stefnunni
haldið nokkurn veginn stöðugri frá
því sem var. Kannski sveigt ögn út á
brúnina en á heildina litið eru menn
við sama heygarðshornið. Þó er alls
ekki um hugmyndasnauða endur-
tekningu að ræða, menn eru miklu
frekar að kanna möguleika þeirrar
leiðar sem valin var í upphafi. Bo-
ards of Canada hafa markað sér
eigin hljóm sem er auðþekkjanlegur
og þeir félagar, Eoin og Sandison,
vinna með hann af stakri smekkvísi.
Metnaðarfull plata sem svalar vel
þeim væntingum sem til hennar
voru gerðar.
 Tónlist
Traust tölvutónlist
Boards of Canada
Geogaddi
Warp
Önnur plata skoska tölvudúettsins. Fjög-
urra ára biðin var þess virði.
Arnar Eggert Thoroddsen
VIÐ LIFUM á nýjum tímum. Ís-
lenskir rapphundar fá skelfingu
lostna foreldra til að hlaupa með börn
sín í áfallahjálp vegna óheflaðs orð-
bragðs. Listamenn gera verk sem fela
í sér ýmiss konar óhugnað og ganga
jafnvel svo langt að nota eigin vessa í
gjörninga sína. Rithöfundar skrifa
bækur um heimska pabba sem eru
fullar af subbuskap og hneykslanlegri
lífssýn. Kvikmyndir snúast í síaukn-
um mæli um hið ljóta í lífinu og hefur
það gengið svo langt að jafnvel er far-
ið að glitta í kynfæri á tjaldinu öðru
hvoru. Það er forkastanlegt að menn
skuli ekki vera óhultir fyrir svona
óskunda þegar þeir vilja bjóða fjöl-
skyldunni á meinlausa ofbeldisræmu
með silikonvöðvum og vatnsblóði.
Heimur versnandi fer.
Málið er bara að svona sér og túlk-
ar ný og upprennandi kynslóð heim-
inn í dag. Listsköpun hlýtur að draga
dám af því umhverfi sem hún sprettur
úr og viðmið um hvað sé leyfilegt og
hvað ekki breytist. Það liggur líka í
hlutarins eðli að eldri kynslóðir reyni
að spyrna við þessari þróun til að
standa vörð um þau gildi sem þær
sjálfar hafa skapað sér.
Það er upp úr þessu umhverfi sem
Daniel Clowes spinnur sögur sínar.
Hann lætur þó vera að ögra siðgæði
lesandans með opinskáum lýsingum á
ofbeldi og erótík. Þvert á móti leitar
hann inn á við og skoðar þær huglægu
takmarkanir sem við setjum okkur.
Ritvöllur hans helgast af okkar eigin
sálarlífi og söguefnið snýst iðulega
um einangrun og firringu einstak-
lingsins í samfélagi við aðra menn.
Hann bregður upp kaldhæðinni stúd-
íu af því hvernig við skynjum heim-
inn.
Þær persónur sem hann skapar
eiga það yfirleitt sameiginlegt að van-
treysta náunganum og líta heiminn
efasemdaraugum. Það er óhætt að
segja að ekki séu margir hamingju-
samir einstaklingar sem birtast í bók-
um hans. Eightball, númer 22, er
hans nýjasta afurð en áður hefur
hann getið sér gott orð fyrir bækurn-
ar, Like A Velvet Glove Cast In Iron,
David Boring og Ghost World og bera
þær allar höfundarstíl hans skýr
merki. Í þessari nýjustu bók fjallar
hann um íbúa þunglyndasta bæjar í
heimi, Ice Haven, og skyggnist inn í
hugarheim þeirra. Bókin byggist á 29
smásögum sem eru frá einni og upp í
nokkrar blaðsíður að lengd og tengj-
ast allar í eina heild þegar upp er
staðið. Við fylgjumst með draumum
fólks hrynja vegna þeirrar merkingar
sem það leggjur á orð annarra og
gjörðir. Í staðinn fyrir að reyna að
komast að því við hvað er átt í raun og
veru láta íbúarnir höft sín stýra túlk-
uninni, sem hefur í för með sér enda-
lausan misskilning. Þessi misskilning-
ur leiðir til þess að menn finna
tilfinningum sínum útrás sem oftar en
ekki yrði talin fremur óheilsusamleg.
Clowes sér fyrir sér að á meðan við
búum við þennan þrönga tilfinninga-
lega kost verði mannleg einangrun
réttur dagsins, alla daga.
Bókin er í heild sinni einstaklega
áleitin og oft og tíðum óþægileg lesn-
ing þótt fáránleiki aðstæðnanna geri
hana fyndna frekar en sorglega. Þeir
sem séð hafa kvikmyndina Happines
eftir Tod Solmonz skilja við hvað er
átt. Þess má reyndar geta að Clowes
teiknaði auglýsingaplakatið fyrir þá
mynd og má því segja að samanburð-
urinn sé nærtækari en ætla mætti.
Clowes sýnir að ekki þarf upphróp-
anir og ólæti til að gagnrýna þann
doða sem honum finnst við búa við í
dag. Í raun er Eightball jafn hættu-
legt verk og mörg önnur sem menn
fórna höndum yfir, nema hvað hann
kýs að læðast að lesandanum á meðan
aðrir stökkva. Okkur ber að þakka
fyrir frelsi okkar til að lesa, sjá og
hlusta á það sem okkur líkar, frekar
en að reyna að koma á það böndum.
Listin endurspeglar samfélagið og
það eitt má aldrei breytast.
MYNDASAGA
VIKUNNAR
Innri og ytri höft
Myndasaga vikunnar er Eightball númer
22 eftir Daniel Clowes. Gefin út af Fanta-
graphics Books, 2001. Blaðið fæst í
myndasöguversluninni Nexus.
Heimir Snorrason
heimirs@mbl.is