Morgunblaðið - 23.04.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MEIRIHLUTI sjávarútvegsnefnd-
ar Alþingis leggur til í nefndaráliti að
frumvarp sjávarútvegsráðherra um
breytingar á lögum um stjórn fisk-
veiða, verði samþykkt með nokkrum
breytingum.
Meginbreytingin sem kveðið er á
um í frumvarpinu er að lagt verði
veiðigjald á úthlutaðar veiðiheimildir
og er gert ráð fyrir að gjaldtaka hefj-
ist árið 2004. Meirihluti nefndarinnar
styður veiðigjaldsákvæðin en leggur
til ýmsar breytingar á öðrum ákvæð-
um, þ. á m. að gerðar verði breyt-
ingar á leyfilegri hámarksaflahlut-
deild fiskiskipa í eigu einstakra aðila.
,,Meiri hlutinn telur að reynslan af
því að lögbinda hámarksaflahlutdeild
hafi haft áhrif og að fara beri varlega
í breytingar á þeim mörkum sem lög-
fest eru. Nefndin leggur því til að há-
marksaflahlutdeild einstakra aðila í
ýsu, ufsa og grálúðu verði 20%, en
35% í karfa. Frumvarpið hafði gert
ráð fyrir að þessi hámarkskvótahlut-
deild yrði 50%. Með þessu er gengið
mun skemmra en lagt er til í frum-
varpinu,“ segir í nefndaráliti meiri-
hlutans.
Úthlutun vegna byggðarlaga
í vanda verði ótímabundin
Einnig er lagt til að sú breyting
sem gerð var á síðasta haustþingi og
fól í sér að einungis væri heimilt að
flytja 30% krókaaflamarks milli fisk-
veiðiára falli brott. Telur meiri hlut-
inn eðlilegt að sama regla gildi um
flutning krókaaflamarks og afla-
marks almennt.
Þá eru lagðar til breytingar á
bráðabirgðaákvæði sem gerir ráð
fyrir að Byggðastofnun úthluti afla-
heimildum sem nema alls 1.500
þorskígildislestum til og með fisk-
veiðiárinu 2005/2006, en þær falli þá
niður. Meirihluti nefndarinnar legg-
ur til að þessum aflaheimildum verði
úthlutað áfram og án tímatakmark-
ana. Í nefndarálitinu segir að tilgang-
urinn með þessari breytingu sé að
treysta betur stöðu þeirra byggðar-
laga sem hafa lent í vanda vegna
samdráttar í sjávarútvegi. Nefndar-
meirihlutinn leggur einnig til breyt-
ingar á gildistöku ákvæða frum-
varpsins að öðru leyti en því að
gildistaka veiðigjaldsins verði þó
óbreytt frá því sem gert hefur verið
ráð fyrir í frumvarpinu. Er lagt til að
ákvæði 4. greinar um árlega úthlutun
1.500 þorskígildistonna í óslægðum
botnfiski til skipa í byggðarlögum
sem hafa lent í vanda taki gildi 1.
september næstkomandi. Einnig
verði ráðherra heimilt að höfðu sam-
ráði við Byggðastofnun að úthluta á
yfirstandandi fiskveiðiári allt að 500
þorskígildislestum af fyrrnefndum
1.500 þorskígildstonnum til skipa
sem gerð eru út frá byggðarlögum
sem talin verða í vanda vegna sam-
dráttar í sjávarútvegi.
Að áliti meirihlutans standa
fulltrúar stjórnarflokkanna, Einar K.
Guðfinnsson, Kristinn H. Gunnars-
son, Guðmundur Hallvarðsson, Sig-
ríður Ingvarsdóttir og Helga Guðrún
Jónasdóttir en Hjálmar Árnason
skrifar undir álitið með fyrirvara.
Jóhann Ársælsson og Svanfríður
Jónasdóttir, þingmenn Samfylking-
arinnar, skila 1. minnihlutaáliti úr
sjávarútvegsnefnd og leggja til að
frumvarpið verði fellt. Segja þau
ljóst orðið að engin innistæða sé fyrir
öllu talinu um sátt um fiskveiði-
stjórnkerfið.
,,Ríkisstjórnin og þingmeirihlut-
inn á Alþingi hefur með þessu frum-
varpi valið veiðigjaldsleið sem er ætl-
að að verja sérréttindi kvótahafanna
og það einokunarfyrirkomulag sem
gildir í stað „fyrningarleiðar“ og
sátta. Því veiðigjaldi sem lagt er til að
upp verði tekið virðist vera ætlað að
taka mið af afkomu greinarinnar.
Ekkert tillit er þó tekið til verðmætis
aflaheimildanna sem viðkomandi út-
gerðarmenn fá,“ segir m.a. í áliti
þeirra.
Gagnrýna þau einstök ákvæði
frumvarpsins harðlega, m.a. ákvæði
og breytingartillögur nefndarmeiri-
hlutans um árlega úthlutun 1.500
þorskígildistonna, sem verði varan-
leg. ,,Hér eru á ferðinni tillögur sem
lýsa vel áhrifum einkaeignarhaldsins
sem gildir á veiðiréttinum. Hvert
byggðarlagið á fætur öðru lendir í
óvissu og vanda. Þá er hlaupið til með
handstýrðar úthlutanir og aðgerðir
sem eru jafnvel fundnar út með því
að skoða stöðu og þarfir einstakra út-
gerða. Þingmenn ríkisstjórnarflokk-
anna lýsa sig andvíga kerfinu og
harma afleiðingar þess en ríkis-
stjórninni tekst ævinlega að kaupa
einstaka þingmenn til stuðnings við
óréttlátt kerfi sem mismunar ein-
staklingum og byggðarlögum með
hrossakaupum sem lýsa sér ágæt-
lega í þeim tillögum sem hér er
fjallað um,“ segja Jóhann og Svan-
fríður m.a. í minnihlutaáliti sínu.
Þau benda einnig á að í 6. gr. voru
lagðar til miklar breytingar á leyfi-
legri hámarksaflahlutdeild fiskiskipa
í eigu einstakra aðila. Meiri hlutinn
dragi úr þessum áformum með
breytingartillögum sínum og leggi til
að hámarksaflahlutdeild einstakra
aðila í ýsu, ufsa og grálúðu verði 20%,
en 35% í karfa. ,,Frumvarpið hafði
gert ráð fyrir að hámarkskvótahlut-
deild yrði 50% í öllum þessum teg-
undum. Eftir situr þess vegna tillaga
um hækkun hámarkskvótahlutdeild-
ar í karfa úr 20% upp í 35%, sem þýð-
ir að þrjár útgerðir geta ráðið öllum
karfastofnunum við landið, í ýsu á að
hækka hámarkshutdeild úr 10% í
20% og í þorski úr 10% í 12%. Þá er
hámark samanlagðrar aflahlutdeild-
ar fiskiskipa í eigu einstakra aðila,
einstaklinga eða lögaðila hækkað úr
8% upp í 12%. Hér eru þrátt fyrir
breytingartillögur meiri hlutans
miklar breytingar á ferðinni sem
greinilega er ætlað að greiða fyrir
enn meiri samruna í sjávarútvegi,“
segir ennfremur í áliti Jóhanns og
Svanfríðar.
Átta eða níu fyrirtæki geta
átt allan þorskstofninn
Guðjón Kristjánsson, fulltrúi
Frjálslynda flokksins, skilar öðru
minnihlutaáliti úr nefndinni. Segir
hann frumvarp þetta ekki leysa
vandamál sem samfara séu kvóta-
braskkerfinu né geti orðið um það
nein sátt. ,,Þessi veiðigjaldsleið er
ófær, er þá betur heima setið en af
stað farið,“ segir m.a. í nefndaráliti
Guðjóns.
Hann gagnrýnir m.a. að skv. frum-
varpinu verði sum byggðaákvæði nú-
verandi laga færð inn í lögin en önnur
felld á brott. ,,Eignarheimildir eins
aðila á hlutfalli úr fiskistofni eru
hækkaðar um 20% í þorski, 100% í
ýsu og 75% í karfa. Eftir þessa breyt-
ingu, ef að lögum verður, geta átta
eða níu fyrirtæki átt allan þorsk-
stofninn, fimm fyrirtæki allan ýsu-
stofninn og þrjú fyrirtæki allan
karfastofninn. Varla leiðir það til
aukinna sátta um fiskveiðistjórn,“
segir m.a. í minnihlutaáliti Guðjóns.
Meirihluti sjávarútvegsnefndar mælir með samþykkt frumvarps um veiðigjald
Tillaga um breytingar
á hámarksaflahlutdeild
Morgunblaðið/Golli
Miklar annir eru á Alþingi þessa dagana, enda styttist í þingfrestun. Á
myndinni má sjá þingkonurnar Katrínu Fjeldsted, Jónínu Bjartmarz,
Margréti Frímannsdóttur og Ástu R. Jóhannesdóttur ræðast við að lok-
inni atkvæðagreiðslu á þingfundi í gær.
ÞINGMENN gagnrýndu harðlega í
upphafi þingfundar á Alþingi í gær
uppsagnir átta starfsmanna Lands-
síma Íslands hf. á Akureyri en átta
starfsmönnum Símans var nýlega
sagt upp störfum á Akureyri vegna
hagræðingar í rekstri Símans að því
er forsvarsmenn Símans hafa tjáð
fjölmiðlum.
Fram kom í máli eins þingmanns
að mikil reiði væri meðal margra
íbúa Akureyrar vegna þess hvernig
staðið hefði verið að uppsögnunum
og skoruðu margir þeir þingmenn
sem til máls tóku á samgönguráð-
herra, Sturlu Böðvarsson, að hann
beitti sér fyrir því að uppsagnirnar
yrðu dregnar til baka. Þá óskaði
einn þingmaður eftir því að sam-
gönguráðherra „tæki til í yfirstjórn
Landssíma Íslands,“ eins og hann
orðaði það. Ekki væri gott fyrir fyr-
irtæki, ekki síst því sem væri í eigu
þjóðarinnar, að það bæri ekki virð-
ingu fyrir starfsmönnum sínum.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra tók í mörgu undir gagnrýni
þingmanna og sagði að samkvæmt
þeim upplýsingum sem hann hefði
undir höndum hefði ekki verið staðið
að uppsögnunum „eins og eðlilegt
væri.“ Í máli ráðherra kom jafn-
framt fram að stjórn Símans hefði
ekki vitað af uppsögnunum en hann
vænti þess að forstjóri fyrirtækis-
ins, Óskar Jósefsson, gerði stjórn-
inni strax grein fyrir því hvernig
staðið hefði verið að þeim.
Árni Steinar Jóhannsson, þing-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, hóf umræðuna um
málefni Símans í upphafi þingfundar
í gær. „Hjá Símanum á Akureyri
hafa að undanförnu átt sér stað upp-
sagnir á fólki – að mestu leyti kon-
um – á mjög hranalegan hátt ef
marka má þær lýsingar sem maður
fær af því sem þar hefur átt sér
stað,“ sagði hann. „Hér er um að
ræða miðaldra konur, sumar sem
eiga mjög stutt í eftirlaun, um það
bil fimm ár og þeim var gert að
skrifa undir starfslokasamning kort-
eri fyrir lok vinnudags.“ Óskaði
hann eftir því að samgönguráðherra
gerði þinginu grein fyrir því hvað
væri að gerast hjá fyrirtækinu.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra tók fram í upphafi máls síns
að hann hefði ekki miklar upplýs-
ingar um umræddar uppsagnir
starfsmanna Símans. „En eins fram-
göngu uppsagnanna er lýst m.a. í
tölvupósti til mín í morgun (gær-
morgun) tel ég augljóst að ekki hafi
verið staðið að þeim málum eins og
eðlilegt er og ekki viðunandi fram-
ganga gagnvart viðkomandi starfs-
mönnum ef rétt er. En hins vegar er
það ljóst að það þarf að fara yfir
málið og kynna sér það áður en ein-
hverjir dómar eru felldir.“ Greindi
ráðherra frá því að hann hefði m.a.
fengið þær upplýsingar í gærmorg-
un að verið væri að loka svokallaðri
húslagnadeild Símans á Akureyri og
færa verkefni hennar til rafverktaka
á svæðinu. Síðan sagði ráðherra:
„Stjórnin vissi ekkert af þessari
breytingu, ég kynnti mér það í
morgun (gærmorgun) og ég vænti
þess að forstjóri fyrirtækisins geri
stjórninni grein fyrir því á þessum
degi hvers vegna staðið er að þess-
um málum með þeim hætti sem gert
er – sem ég tel að sé fjarri öllu lagi.“
Gert að ákveða örlög sín
á nokkrum mínútum
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur VG, sagðist telja að Síminn hefði
nú eitthvað þarfara að gera eftir það
sem á undan væri gengið en að segja
upp starfsfólki á Akureyri með
hranalegum hætti. „Traustum og
góðum starfsmönnum með áratuga
starfsreynslu að baki var stillt upp
við vegg og þeim ætlað að ákveða ör-
lög sín á fimm eða tíu mínútum rétt
fyrir lokun vinnudags, þess sama
dags og verið er að færa þeim þess-
ar fréttir um að það hafi misst at-
vinnuna.“ Fór hann því næst fram á
það við samgönguráðherra að hann
léti uppsagnirnar ganga til baka.
„Og hæstvirtur samgönguráðherra
á að grípa til fleygra orða og segja
við þessa höfðingja sem þarna vél-
uðu um: Svona gera menn ekki. Og
láta þetta ganga til baka. Þeir geta
ráðið þetta fólk aftur. Síminn hefur
vel efni á því.“
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, var einnig
ómyrkur í máli. „Það er illur daunn
af þessu máli,“ sagði hann. „Þarna
er farið með ákaflega fruntalegum
hætti að starfsfólki sem hefur starf-
að við Símann áratugum saman og
því gert að gera upp örlög sín á örfá-
um mínútum. Svona gera menn
ekki.“ Össur óskaði eftir því að ráð-
herra beitti sér fyrir því að uppsögn-
unum yrði þegar kippt til baka.
Gífurleg reiði fyrir norðan
Einar Már Sigurðarson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, sagðist hafa
verið á Akureyri um helgina og að
þar hefði hann varla hitt nokkurn
mann öðruvísi en að minnst hefði
verið á það hvernig að málum hefði
verið staðið við uppsagnir um-
ræddra starfsmanna Símans. „Það
er gífurleg reiði meðal manna vegna
þess hvernig fram var komið við
þær konur sem þarna misstu störf
sín. Það er augljóst mál að þarna
hafa menn gert gríðarleg mistök.“
Halldór Blöndal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins og forseti Alþingis,
þakkaði Árna Steinari fyrir að vekja
athygli á þessum uppsögnum. „Ég
átti í morgun tal við forstjóra
Landssímans, Óskar Jósefsson, og
hann sagði mér að það væri nú ein
hæð auð í Landssímahúsinu á Ak-
ureyri og það væri unnið markvisst
að því að…taka þá hæð í notkun svo
önnur starfsemi gæti orðið þar,
þannig að hægt væri að flytja þang-
að ný störf og með þeim hætti efla
starfsemi Landssímans á Akureyri,“
sagði Halldór Blöndal og bætti því
við að hann tæki undir áhyggjur
manna varðandi þá starfsmenn sem
misst hefðu vinnuna. Kvaðst hann
vonast til þess að hægt yrði að vinna
að því að þeir starfsmenn sem sagt
hefði verið upp fengju aðra vinnu í
staðinn jafnvel hjá Símanum ef svo
bæri undir.
Jón Bjarnason, þingmaður VG,
varaði við þeirri leið að boðnir yrðu
út einstakir þjónustuþættir Símans.
Að lokum tók Árni Steinar Jó-
hannsson, þingmaður VG, aftur til
máls og kvaðst treysta því að sam-
gönguráðherra kynnti sér málið og
færi yfir það „af fullri hörku,“ eins
og hann orðaði það. „Ég vil einnig
beina þeim orðum til hæstvirts ráð-
herra að hann skoði stjórnunarhætti
hjá yfirmönnum fyrirtækisins vegna
þess að það er eyðileggjandi fyrir
hvert fyrirtæki að hafa yfirstjórn-
endur sem bera ekki virðingu fyrir
starfsmönnum, hverjir svo sem þeir
eru.“
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra sagði að síðustu að hin nýja
stjórn Símans legði ríka áherslu á
trausta og öfluga starfsmannastefnu
og hefði eins og fyrri stjórn lagt
áherslu á að eiga góð samskipti við
starfsfólkið. Hann sagðist hins veg-
ar hafa hlustað á gagnrýni þing-
mannanna og kvaðst meta það mik-
ils að þeir bæru traust til þess að á
næstunni verði tryggt að Síminn
stæði að málum eins og eðlilegt
mætti teljast.
Þingmenn gagnrýna stjórnendur Landssímans vegna uppsagna átta starfsmanna á Akureyri
Stjórninni ekki til-
kynntar uppsagnir