Morgunblaðið - 23.04.2002, Blaðsíða 24

Reuters
Lionel Jospin ávarpar stuðningsmenn sína á sunnudaginn.
JÖRÐIN tók kipp undir franska
lýðveldinu á sunnudaginn þegar
hægri öfgamaðurinn Jean-Marie
Le Pen nýtti sér útbreidda
óánægju kjósenda með sitjandi
valdamenn og náði að komast
áfram í seinni umferð forsetakosn-
inganna, er fram fara í landinu 5.
maí. Fékk Le Pen næstmest fylgi
frambjóðenda, á eftir íhaldsmann-
inum Jacques Chirac, núverandi
forseta, en sósíalistinn Lionel
Jospin forsætisráðherra náði ekki
að komast áfram og hefur lýst því
yfir að hann sé hættur afskiptum
af stjórnmálum.
Le Pen er alræmdur fyrir harða
afstöðu sína gegn innflytjendum í
Frakklandi og andúð hans á Evr-
ópusambandinu. Stjórnmálaleið-
togar bæði til hægri og vinstri
lýstu sigri hans – og þeirri stað-
reynd að engum frambjóðanda
vinstrimanna tókst að komast
áfram í seinni umferð kosninganna
– sem „pólitískum jarðskjálfta“ og
gengu sumir svo langt að segja
farið að hrikta í stjórnarskrárleg-
um undirstöðum lýðveldisins.
„Fimmta lýðveldið er komið að fót-
um fram – við verðum að snúa
okkur að einhverju evrópskara,
lýðræðislegra,“ sagði Jean-Luc
Benhamias, kosningastjóri fram-
bjóðanda græningja, Noel
Mamere.
Árangur Le Pens er hápunkt-
urinn í 30 ára sögu flokks hans,
Þjóðarfylkingarinnar (FN), og má
að mestu rekja til pólitísks
tryggðarofs sem skoðanakannanir
höfðu bent til að myndi hafa úr-
slitaáhrif í kosningunum. Er kjör-
dagur nálgaðist varð ljóst, að Le
Pen var eini frambjóðandinn sem
gat ógnað Chirac og Jospin og útlit
fyrir að margir kjósendur, sem
voru óákveðnir, hafi komist að
þeirri niðurstöðu að atkvæði greitt
Le Pen væri besta leiðin til að
veita stjórnmálakerfinu snupru.
Stærsti sigur
hægri öfgamanna
Frambjóðendur hafa aldrei verið
fleiri en nú – alls sextán – og þar
af leiðandi áttu Chriac og Jospin
meira á hættu en ella að „mót-
mælaatkvæði“ yrðu greidd fram-
bjóðendum á jaðrinum. Á endanum
varð það Jospin sem fékk harðasta
skellinn. En niðurstaðan bendir
líka til þess, að Le Pen hafi haft
rétt fyrir sér þegar hann sagðist
tala mál – um glæpatíðni, innflytj-
endur, Evrópu og spillingu innan
ríkjandi stjórnmálastéttar – sem
næði eyrum fleiri franskra kjós-
enda en aðrir stjórnmálaleiðtogar
þyrðu að viðurkenna.
Þetta er langstærsti sigur sem
hægri öfgamenn hafa unnið í
Frakklandi eftir síðari heimsstyrj-
öld og fréttaskýrendur voru á einu
máli um að ástæðan væri fyrst og
fremst sú, að kjósendur hefðu glat-
að trausti á stjórnkerfi landsins.
„Þessar niðurstöður eru nöturleg-
ar – og hingað til óhugsandi – af-
leiðingar þess, að ríkið er að
bresta,“ sagði fjármálablaðið Les
Echos. Vinstrablaðið Liberation
sagði: „Stjórnmálalífið er að nið-
urlotum komið, það hefur orðið
fyrir áfalli, fengið högg, það er úr-
vinda.“
Niðurstöðutölurnar bera glöggt
með sér að eitthvað mikið er að.
Le Pen fékk yfir 17% atkvæða,
Jospin um 16%, og Chirac tæp
20%. Aðeins fjórir af hverjum tíu
þeirra er greiddu atkvæði völdu
vinstri eða hægri flokka sem áttu
raunhæfa möguleika á að taka við
völdum.
Chirac á
sigurinn vísan
Ekki leikur vafi á, að mikill
meirihluti Frakka, sem eru andvíg-
ir skoðunum Le Pens, muni nú
fylkja sér að baki Chiracs í seinni
umferðinni til að tryggja ósigur Le
Pens. Skoðanakannanir sýna að
Chirac muni þá fá um þrjá fjórðu
atkvæða. En hættan er sú, að sig-
ur Chiracs verði ekki álitinn sann-
ur, þar eð enginn frambjóðandi á
vinstri vængnum náði að komast
áfram í seinni umferð kosning-
anna. Hefð er fyrir því, að Frakkar
skipi sér í tiltölulega jafn stórar
hægri og vinstri fylkingar, þannig
að nú geta um 50% kjósenda með
nokkrum rétti haldið því fram, að
þeir eigi ekki í nein hús að venda
þegar kemur að því á kjósa á milli
hægrimanns – Chiracs – og öfga
hægrimanns – Le Pens.
Frönsk dagblöð voru harla sam-
mála um að niðurstöður fyrri um-
ferðar kosninganna væru pólitísk-
ur jarðskjálfti. Liberation lýsti því
yfir, að Frakkland hefði orðið lýð-
ræðinu til skammar og Frakkar
væru að leika sér að eldinum með
því að ljá Le Pen stuðning. En
blöð jafnt á vinstri og hægri væng
stjórnmálanna voru líka á einu
máli um að vinstri hreyfingin hefði
sjálf átt stóran þátt í því hvernig
fór, með því að tefla fram svo
mörgum frambjóðendum sem raun
bar vitni og valda þannig klofningi
meðal kjósenda.
„Á heildina litið kom vinstri-
hreyfingin ekki svo illa út,“ sagði
blaðið Le Monde. „Þetta var bylta
sem við hefðum getað komist hjá.“
Liberation nefndi stjórnmála-
ástandið á Ítalíu sem hliðstæðu,
þar sem harðar deilur meðal
vinstrimanna hefðu greitt götu
hægri bandalags Silvios Berluscon-
is forsætisráðherra í fyrra. Þetta
verður í fyrsta sinn í rúmlega 30
ár sem vinstrimenn í Frakklandi
eiga ekki frambjóðanda í seinni
umferð forsetakosninganna, en
1969 féll sósíalistinn Francois
Mitterrand út í fyrri umferð.
Jospin
hættir í pólitík
Hægrablaðið Le Figaro sagði að
dræm kosningaþátttaka, sem rekja
mætti til óánægju kjósenda, hefði
haft alvarlegri afleiðingar fyrir
vinstrimenn en hægrimenn. Blaðið
átaldi ennfremur Jospin fyrir að
hafa ekki tekist að gera kjósendum
ljósa grein fyrir pólitískri stefnu
sinni. Le Monde tók í sama streng:
„Hann virtist aldrei hafa náð full-
um tökum á kosningabaráttunni,
sem hófst á miðjureit, endaði úti á
vinstra væng og einkenndist af illa
grunduðum athugasemdum, eins
og til dæmis um aldur Chiracs.“
Jospin lýsti sig ábyrgan fyrir því
hvernig fór nú á sunnudaginn og
tilkynnti að hann myndi hverfa af
stjórnmálasviðinu að lokinni seinni
umferðinni. Mun þá nýr leiðtogi
taka við Sósíalistaflokknum er
kemur að þingkosningunum, er
fara fram í júní. Samstarfsflokkar
Jospins, Kommúnistaflokkurinn og
flokkur græningja, fóru einnig
heldur illa út úr fyrri umferðinni.
Hlaut leiðtogi græningja, Noel
Mamere, aðeins 5,5% atkvæða.
Afhroð
kommúnista
Leiðtogi kommúnista, Robert
Hue, fékk innan við 4%, sem er
það minnsta sem flokkurinn hefur
nokkru sinni fengið og segja
fréttaskýrendur að kommúnistar
hafi beðið mestan hnekki. Flokk-
urinn er fyrrverandi stórveldi í
frönskum stjórnmálum, naut á ár-
um áður stuðnings tuttugu af
hundraði kjósenda og á nú fjóra
ráðherra í ríkisstjórn. En í kosn-
ingunum á sunnudaginn varð
flokkurinn að lúta í lægra haldi
fyrir 27 ára póstburðarmanni sem
bauð sig fram á vegum trotskíista,
og fyrir Arlette Laguiller, fyrrver-
andi ritara, sem barðist fyrir al-
ræði öreiganna.
Jospin tók við embætti forsætis-
ráðherra 1997 og lofaði kjósendum
að hann myndi draga úr atvinnu-
leysi og bæta almannatrygginga-
kerfið. En í valdatíð sinni hefur
Jospin fengið eindregna vinstri-
sinna upp á móti sér, því þeir
hafna hnattvæðingu og opnum,
evrópskum markaði, en þessu
hafnar flokkur Le Pens reyndar
líka. Stjórnartíð Jospins virðist
líka hafa leitt kjósendur að þeirri
niðurstöðu, að hann væri að bregð-
ast við nýjum vandamálum með
gömlum lausnum og væri ekki í
tengslum við þann raunveruleika
sem kjósendur stæðu frammi fyrir.
Franskir kjósendur völdu þann kostinn í fyrri umferð forseta-
kosninganna að snupra ríkjandi stjórnmálakerfi í landinu með því
annaðhvort að sitja heima eða greiða öfgasinnum atkvæði sitt.
Fréttaskýrendur eru á einu máli um, að brautargengi Le Pens
og ósigur Jospins megi rekja til óánægju kjósenda með kerfið.






 
 





 

    
 

!"#$
!

%
   
! 


' 
% #$(  

)(


*
% 


+,

 ' #$
-
+

# &
'
#$
 
.!   
 
 
  !
"  # $ "
"%#&$% '    () 
* +,## -
. 

 
)
/' 
*
. #
%#& %%0 #
*1 ,##0
!2
,    ' )
%%0 # $  
 
 
!
##' # $ "
345
"%#&$% '    () 6
*%  $ 2
/0123
/410/
/41/5
4125
6173
6133
6185
5184
5186
3120
3132
8136
8138
/122
/1/0
9157
':
+;<
7 #
#'
!$#&$  8#'    9'
%+  * #%+ 
6+  

   

%
 +
' <
:
  &: =<$
1 (
< ><
 ::<
: 
 '

  

:
:;?
'?*:< ::
6?
 '
!"#$
!>=

'
'( 

!"#$
!
 #& 5::;
<: 
%
  => 9'
671/5@
* # 58127@
,:
':'
'
? # 
París. AFP, AP.
„Pólitískur
jarðskjálfti“ í
Frakklandi
Jacques Chirac Frakklandsforseti eftir að niðurstöður voru ljósar.
ERLENT
24 ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sumardragtir
Nýbýlavegi 12, Kópavogi,
sími 554 4433.
Mikið úrval