Morgunblaðið - 23.04.2002, Side 30

LISTIR
30 ÞRIÐJUDAGUR 23. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
KÓR Menntaskólans í Reykjavík
undir stjórn Marteins H. Friðriks-
sonar söng fyrir troðfullum sal Lista-
safns Íslands. Á efnisskrá voru ís-
lensk og erlend þjóðlög, madrigalar,
lög úr West Side Story eftir Leonard
Bernstein, auk sönglaga og söng-
verka eftir Jón Ásgeirsson, Martein
H. Friðriksson, Mozart og Bach.
Stærsta verkið á efnisskránni var
Missa criolla eftir Ariel Ramírez, fyr-
ir einsöngvara, kór og rytmasveit.
Kór MR er orðinn stór, og sam-
anstendur nú af tveimur kórum, kór
yngri félaga og kór eldri félaga. Eitt-
hvað virðist halla á karlpeninginn í
kórnum, þeir eru fáir miðað við stelp-
urnar, en þó raddmeiri í heild sinni en
búast mætti við. Vandinn við skólakór
af þessu tagi er hversu ör manna-
skipti eru í kórnum; það má segja að
stjórnandinn sé með nýtt hljóðfæri í
höndunum á hverju hausti. Hljómur
kórsins í hefðbundnum fjögurra
radda söng var góður, en í madrigöl-
um og öðrum verkum þar sem sópran
var skipt í fyrsta og annan sópran
hallaði á fyrsta sópran, sem var of fá-
mennur og daufur miðað við neðri
raddirnar. Í lögum Marteins sjálfs
fyrir kvenraddir voru stúlknaradd-
irnar þó í miklu betra jafnvægi sín á
milli. Þetta voru góð lög, einkum það
síðasta, Tunglskinskvöld, þar sem
stúlka í kórnum söng afar fallega lítið
einsöngshlutverk. Ungversku þjóð-
lögin tvö, Draumurinn um Adam og
Sígauninn í leti lá, voru vel sungin og
hressilegur kraftur í söng krakkanna.
Nokkur lög guldu þess að vera flutt of
hratt, þar á meðal Maístjarnan, Lilju-
lagið og þátturinn úr Magnificat eftir
Bach. Það var svo mikil ákefð í krökk-
unum að lögin urðu óróleg og misstu
svolítið jafnvægið. Það síðastnefnda
þessara þriggja, fimm radda fúgan úr
Magnificat, var sungið með textanum
Psallite deo nostro, og heyrist jafnoft
sungið með þýska textanum Ehre
und Preis, en nánast aldrei með „upp-
runalegum“ texta, Sicut locutus est; –
nema þegar verkið er flutt í heild
sinni. Þetta er svolítið einkennilegt,
og hefði kannski mátt skýra í efnis-
skrá uppruna þess texta sem sunginn
var, þó ekki væri nema fyrir forvitni
sakir. Vera má að þar sem ekkert
upprunalegt handrit er til að verkinu
í heild sinni hafi mismunandi textar
að fúgunni varðveist í seinni tíma
uppskriftum að henni. Keðjusöngvar
eftir Mozart með bráðsnjöllum texta-
þýðingum Þorsteins Valdimarssonar
eru stórskemmtilegir. Það var erfitt
fyrir kórinn að halda keðjuna þar sem
þau stóðu í hring meðfram veggjum
salarins, umhverfis áheyrendur, og
tempóið varð ögn loðið sums staðar,
þótt ekki vantaði kraftinn og gleðina í
söng unga fólksins. Í hléi söng kórinn
lagasyrpu úr West Side Story. Kór-
inn stillti sér upp í tröppum í anddyr-
inu, og þá kom glöggt í ljós hve vel
kórinn hljómar þar sem hljómburður
er betri. Salur Listasafnsins er ekki
sérlega söngvænn, en þarna kom
rétti hljómurinn. Kórinn söng þessi
fínu lög Bernsteins sérstaklega vel og
með mikilli tilfinningu fyrir rytma og
blæbrigðum í styrk og dýnamík. Í
heild var þetta besta atriði tón-
leikanna. Síðasta atriði tónleikanna
var Missa criolla eftir Ramirez.
Þriggja manna slagverk, bassi og
semball mynduðu litla hljómsveit
með kórnum, en einsöngvarar, átján
talsins, komu úr röðum kórfélaga.
Það var auðheyrt að kórinn kunni að
meta þessa tónlist, og það var mikið
stuð í söngnum. Hljómsveitin hefði
þurft að vera öll á sama stað; – semb-
all og bassi voru öðrum megin í saln-
um en slagverkið hinum megin.
Rytminn var svolítið köflóttur og loð-
inn í upphafi, en Eggert Pálsson slag-
verksleikari reif upp rétta bítið með
öruggri taktfestu á stóru trommuna.
Kórinn söng messuna skínandi vel og
einsöngvararnir voru fínir. Það sem
heillaði mest var að sjá og heyra
sönggleðina í kórnum og skynja að
þarna var ungt fólk að leggja sig fram
um að gera vel og njóta þess um leið
að gera eitthvað uppbyggilegt. Mar-
teinn H. Friðriksson er með fínan kór
í höndunum. Krakkarnir vilja stund-
um hlaupa útundan sér í einskærri
ákefð, og þyrftu að einbeita sér betur
að því að fylgjast með stjórnandan-
um, en þau syngja líka eins og englar
þegar best lætur.
Stórfín Saga úr
vesturbænum
TÓNLIST
Listasafn Íslands
Kór Menntaskólans í Reykjavík söng ís-
lensk og útlend þjóðlög, madrigala, mót-
ettur o.fl. auk Missu criolla eftir Ariel
Ramírez. Einsöngvarar komu úr röðum
kórfélaga; Heiða Njóla Guðbrandsdóttir
lék á sembal, Jón Rafnsson á bassa, Egg-
ert Pálsson, Rúna Esradóttir og Magnea
Gunnarsdóttir á slagverk. Undirleikari og
stjórnandi var Marteinn H. Friðriksson.
Sunnudagur 14. apríl.
KÓRTÓNLEIKAR
Bergþóra Jónsdóttir
Í TILEFNI af viku bókarinnar hefur
bresku athafnarkonunni og frum-
kvöðlinum Rachel von Riel verið boð-
ið til Íslands. Rachel er stjórnandi
fyrirtækisins Opening the Book í
Bretlandi og helsti hugmyndasmið-
urinn á bak við hreyfinguna Readers
Development sem hefur bylt hug-
myndum manna um hvernig bækur
eru lesnar og kynntar á bókasöfnum,
í bókaverslunum, á vinnustöðum, fé-
lagsmiðstöðvum og á Netinu. Fyrir-
tæki hennar veitir ráðgjöf til allra
sem vinna með bækur og lestrar-
hæfni, einstaklinga, fyrirtækja og
stofnanna. Rachel stendur fyrir um-
ræðum í Grófarhúsi á vegum Borg-
arbókasafns Reykjavíkur í hádegi í
dag og kl. 17 heldur hún opinn fyr-
irlestur í boði heimspekideildar í Há-
tíðarsal Háskóla Íslands. Fyrirlest-
urinn kallar hún The Secret Pleasure
of Reading og verður hann fluttur á
ensku.
Fólk hefur gaman af því að tala
um bækur sem það hefur lesið
Rachel von Riel segist mjög ánægð
með að vera komin til Íslands, til
þjóðarinnar sem hún segir hafa það
orðspor á sér um heim allan að vera
sérstaklega bókhneigð. En hún biður
þá sem koma í Grófarhúsið í hádeg-
inu að koma með bók sem þeir hafa
ekki lesið en hefur lengi langað til að
lesa. „Ég ætla að tala sérstaklega um
það við Íslendinga hvernig þeir geta
deilt ánægjunni af bók-
lestri með fleirum. Fólk
vill gjarnan ræða um
bækur sem það hefur
lesið. Mig langar líka að
ræða um það að taka
áhættu í bóklestri. Við
höfum tilhneigingu til
að lesa bækur sem við
þekkjum til; bækur eftir
rithöfunda sem við
þekkjum, eða bækur
sem við kynnumst af af-
spurn. Þetta gerist alls
staðar. En hvernig á
fólk að fara að því að
kynnast bók sem það
þekkir ekki; til dæmis
eftir unga eða óþekkta
rithöfunda? Eitt af því sem ég hef
verið að rannsaka, er það hvað það er
sem gerir það að verkum að fólk legg-
ur bók frá sér ólesna, og hvað veldur
því að fólk festist í ákveðnum tegund-
um af bókum, eða ákveðnum rithöf-
undum. Þess vegna bið ég fólk að
koma með þessa bók með sér, bókina
sem það hefur alltaf
langað til að lesa en
ekki látið verða af. Við
ætlum að kanna ástæð-
ur þess að bókin er enn
ólesin, og reyna að
fletta ofan af sjálfum
okkur og svara þessari
spurningu. Leshringir
og leshópar hafa hjálp-
að mörgum. Þetta er
leið sem margir fara til
að kynnast nýjum bók-
um. Fólk er svo fúst til
að tala um það sem það
hefur lesið, og ef þú
veist að þú þarft að tala
um bókina, þá lestu
hana líka. Þér þarf alls
ekki að líka við bókina og þú getur
hætt við hana í miðju kafi; en þú hef-
ur alla vega gefið þér tækifærið til að
kynnast henni. Ef þér líkar við hana,
þá ertu þeirri bók ríkari. Fólk í les-
hringjum les gjarnan sínar uppá-
haldsbókmenntir líka, og reynslan
sýnir að leshringurinn er viðbót við
það; viðbót sem færir því nýjar víddir
í bóklesturinn.“
Rachel von Riel segir að fólk þurfi
að vera afslappaðra gagnvart bók-
lestri og láta ekki bugast þótt einni og
einni bók sé fleygt hálflesinni aftur
upp í hillu. „Sumum finnst þeim hafa
mistekist eða þeir brugðist ef þeir
gefast upp á bók. Þetta skapar hætt-
una á að fólk festist í „sínum“ bókum
og hætti að lesa eitthvað sem gæti
komið á óvart. Þetta er alveg eins og
með matinn. Það er alltaf eitthvað
sem þér líkar ekki og þér þarf ekki að
líka við. Öðrum kann að líka það sem
þér líkar ekki en þín viðhorf eru eng-
an veginn þín sök. En svo smakkarðu
ólíka rétti og eitthvað nýtt og þér
kann að líka þar við ýmislegt þótt þú
hafir ekki vanist því eða bragðað það
áður. Smám saman þróarðu með þér
smekk fyrir því. Það tekur tíma, al-
veg eins og með lestur nýrra bóka.
Flestir hafa unun af því að smakka
mat sem kemur á óvart, mat með
nýju bragði, og það sama gildir um
bækurnar, ef þú á annað borð treyst-
ir þér til að smakka.“ Rachel segir að
fólk finni oft til skammar eða sekt-
arkenndar vegna bóka sem því finnst
það eiga að hafa lesið til að geta tekið
þátt í almennri umræðu, en hefur
ekki gert. „Það er alls staðar snobbað
fyrir bóklestri og sérstaklega á það
við um ungt fólk, að því finnst það
ætti að vera víðlesnara en það er. Svo
eru líka uppi alls konar lítil samsæri;
– fólk þorir ekki að segja að því líki
ekki við bók sem öllum virðist líka.
Þetta er ótækt og fólk þarf að vera
miklu frjálsara með bóklestur sinn.
Auðvitað er það hvorki bókinni né
lesandanum að kenna þótt bók sé
ekki lesin, þar kemur svo margt til,
jafnvel bara skapið sem þú ert í dag-
inn sem þú opnar bókina. Ég talaði
um matinn áðan en það er líka hægt
að líkja tengslum okkar við bækur við
sambönd fólks. Suma elskarðu um
stund og svo hverfa þeir úr lífi þínu;
aðrir eru kaldir og fjarlægir og þig
langar ekkert til að kynnast þeim,
sumt fólk vekur forvitni þína og þig
langar að kynnst því og enn aðra
elskarðu allt þitt líf. Samband okkar
við bækur er á sama veg.“
Að heimsókn Rachel von Riel til Ís-
lands standa Bókmenntakynningar-
sjóður, Breska sendiráðið, Endur-
menntun HÍ, Borgarbókasafnið,
Háskóli Íslands, Rithöfundasamband
Íslands og Félag íslenskra bókaút-
gefenda. Aðgangur er ókeypis og öll-
um opinn.
Prófum að taka
áhættu í bóklestri
Rachel
von Riel
Í TILEFNI af aldarafmæli Hall-
dórs Laxness efna Samtök um leik-
minjasafn til leiklestrar á öllum
leikritum skáldsins á afmælisdegi
hans, í dag, í Iðnó og hefst lesturinn
kl. 12 og stendur til kl. 24.
Dagskráin er í tengslum við sýn-
inguna Laxness og leiklistin sem nú
stendur yfir í Iðnó. Um sextíu leik-
arar taka þátt, bæði af eldri og
yngri kynslóð og stýrir Rúnar Guð-
brandsson leikstjóri lestrinum.
Straumrof kl. 12.00–14.30
Loftur Kaldan, faðirinn: Pétur
Einarsson. Gæa Kaldan, móðirin:
Tinna Gunnlaugsdóttir. Alda Kald-
an, dóttirin: Nína Dögg Filippus-
dóttir. Már Yman, unnusti nr. 1:
Gísli Örn Garðarsson. Dagur Vest-
an, unnusti nr. 2: Ingvar Sigurðs-
son.
Silfurtunglið kl. 14.30–17.00
Lóa (Ólöf Guðlaugsdóttir): Þór-
unn Clausen. Ísa (Ísafold Thorlac-
íus) saungmær: Edda Arnljótsdótt-
ir. Laugi (Guðlaugur) faðir Lóu:
Steindór Hjörleifsson. Óli (Ólafur
Jónsson) bóndi Lóu: Gunnar Hans-
son. Feilan Ó. Feilan forstjóri í Silf-
urtungli: Gísli Rúnar Jónsson. Róri
fyrrum svili Óla: Valdimar Flyg-
enring. Mr. Peacock forstjóri í Uni-
versal Concert Inc.: Árni Pétur
Guðjónsson. Önnur hlutverk:
Ágústa Skúladóttir, Árni Pétur
Reynisson. Vilhjálmur Hjálmars-
son, o.fl.
Strompleikurinn kl. 17.00–19.30
Frú Ólfer ekkja af góðum ættum:
Guðrún Þ. Stephensen. Ljóna Ólfer
(Óljóna) dóttir hennar: Sigrún Sól
Ólafsdóttir. Útflytjandinn (Fiskhaus
og Kó): Hilmir Snær Guðnason.
Innflytjandinn (merkið „sjálflýsandi
kattarhaus“): Kjartan Guðjónsson.
Saungprófessorinn: Baldvin Hall-
dórsson. Kúnstner Hansen: Karl
Guðmundsson. Lambi miljóner sjó-
maður og barnakennari: Björn
Hlynur Haraldsson. Útflytjandafrú-
in: Helga Braga Jónsdóttir.
Saungprófessorynjan: Guðrún Ás-
mundsdóttir o.fl.
Prjónastofan Sólin kl. 19.30–
22.00 Ibsen Ljósdal: Hjalti Rögn-
valdsson. Sólborg prjónakona:
Kristbjörg Kjeld. Sine Manibus:
Þorsteinn Gunnarson. Fegurðar-
stjórinn: Guðmundur Ólafsson. Þrí-
dís: Lára Sveinsdóttir. Önnur hlut-
verk: Agnar Jón Egilsson, Arndís
Hrönn Egilsdóttir, Elma Lísa
Gunnarsdóttir, Hjálmar Hjálmars-
son, Jón Hjartarson, Þórarinn Ey-
fjörð, Þrúður Vilhjálmsdóttir o.fl.
Dúfnaveislan kl. 22.00–24.00
Pressarinn, fátækur maður: Árni
Tryggvason. Pressarakonan: Herdís
Þorvaldsdóttir. Gvendó: Arnar
Jónsson. Rögnvaldur Reykill: Björn
Ingi Hilmarsson. Anda, barónessa:
Nanna Kristín Magnúsdóttir. Önn-
ur hlutverk: Björgvin Franz Gísla-
son, Ólafur Darri Ólafsson, Rúnar
Guðbrandsson, Steinunn Knútsdótt-
ir, Víkingur Kristjánsson o.fl.
Leikrit Laxness
lesin á tólf
klukkutímum
Morgunblaðið/Sverrir
Árni Tryggvason og Herdís Þorvaldsdóttir eru meðal þeirra leikara
sem taka þátt í lestri leikrita Halldórs Laxness í Iðnó í dag.
Samræður við Guð
– óvenjuleg skoð-
anaskipti er eftir
Neal Donald
Walsch í þýðingu
Guðjóns Baldvins-
sonar. Bókin heitir
á frummálinu Con-
versations with
God – An uncomm-
on dialogue.
Í fréttatilkynningu segir m.a.: „Höf-
undurinn, Walsch, átti við erfiðleika
að stríða í lífi sínu þegar hann ákvað
að skrifa bréf til Guðs og fá þannig út-
rás fyrir örvæntingu sína. Ekki datt
honum í hug að hann fengi nein við-
brögð við því bréfi. En þegar hann
hafði lokið við að skrifa það, þá var
þrýst á hann með að skrifa meira og
útkoman varð þessi einstöku svör við
spurningum hans.
Sumir hafa viljað flokka innihald
bókarinnar undir trúarheimspeki enda
tekur hún fyrir margar hinna flóknustu
spurninga um tilveruna, kærleikann
og trúna, lífið og dauðann, hið góða
og það illa.“
Í bókinni er komið inn á flestar þær
spurningar sem spurt hefur verið í
gegnum tíðina um lífið, kærleikann,
tilganginn, hlutverkin, fólkið og sam-
böndin, gott og illt, sekt og synd, fyr-
irgefningu og endurlausn, leiðina til
Guðs, einnig veginn til vítis.
Þessi bók er sú fyrsta af þremur um
sama efni. Bók númer tvö er vænt-
anleg hjá forlaginu í haust.
Útgefandi er Bókaklúbburinn Birt-
ingur, Skjaldborg ehf. Bókin er 204
bls., prentuð í Steinholt ehf. Ljós-
mynd á kápu er eftir Björn Eiríksson.
Lífsspeki
Albúm er skáld-
saga eftir Guðrúnu
Evu Mínervu-
dóttur. Sagan er
byggð upp af níu-
tíu og níu myndum
úr lífi ungrar
stúlku sem bregða
ljósi á þá krókóttu
braut sem liggur
frá sakleysi æskunnar til þroska og
sjálfstæðis.
Guðrún Eva Mínervudóttir er fædd
árið 1976. Hún hefur áður sent frá
sér skáldsögur, smásagnasafn,
barnabók og ljóð. Síðasta skáld-
saga hennar, Fyrirlestur um ham-
ingjuna, var tilnefnd til Íslensku bók-
menntaverðlaunanna árið 2000. Í
þessari nýju bók leikur hún sér að
skáldsagnaforminu.
Albúm – skáldsaga er fimmtánda
verkið sem kemur út í Neon bóka-
flokki Bjarts. Bókin er 111 bls.,
prentuð í Odda hf. Kápugerð ann-
aðist Snæbjörn Arngrímsson.
Skáldsaga